نقش دراویش نقشبندی و فرمانده بعثی در اشغال موصل

در حالی که تحولات هفته‌های اخیر عراق تا اندازه بسیاری تحت تأثیر نام داعش است، گروهی از دراویش که کمتر مورد توجه بوده‌اند، در ادامه روندی چندساله به مرکز شورش علیه دولت مرکزی عراق تبدیل شده‌اند. یکی از رهبران رژیم بعث که همچنان پس از یازده سال از سقوط رژیم بعث متواری است، نقشی پررنگ در این ماجرا دارد.

به گزارش «تابناک»، گروه موسوم به ارتش نقشبندی از سال 2009 به طور جدی‌تر مورد توجه نیروهای آمریکایی مستقر در عراق قرار گرفت. قدرت این گروه در طریقت صوفیه نقشبندی و نیز یکی از مقامات فراری رژیم بعث یعنی عزت ابراهیم الدوری معاون فراری صدام حسین حاکم مخلوع عراق ریشه دارد.

در حالی که طریقت‌های صوفی معمولا بخش آرام‌تر جهان اسلام با رسومی از جمله سماع شناخته می‌شوند، هیجانات صوفی‌های نقشبندی در عراق گاهی به بی‌توجهی در برابر درد ناشی از فرو رفتن سوزن و چاقو در بدن نیز کشیده می‌شود. دراویش نقشبندی‌های چند قرن سابقه و ریشه در منطقه آناتولی در ترکیه کنونی دارند. این دراویش از پیروان شاه ولی‌الله دهلوی شناخته می‌شوند.

هرچند القاعده و گروه‌های تکفیری، صوفی‌ها را گروهی مرتد می‌دانند، روابط دو گروه در عراق دوستانه بوده است. در حالی که برخی بر این باورند ‌که ارتش نقشبندی به وسیله یکی از افسران ارتش بعث به نام عبدالرحمان نقشبندی و در استان دیالی عراق در سال 2003 تشکیل شده است، عده‌ای دیگر تشکیل آن را به سال 2006 و پس از اعدام صدام حسین مرتبط می‌دانند. در سال 2009 و در آستانه خروج ارتش آمریکا از عراق، آمریکایی‌ها به این جمع‌بندی رسیده بودند که ارتش نقشبندی عملا به شاخه نظامی حزب منحله بعث تبدیل شده و شانس زیادی برای جذب افسران سابق ارتش صدام دارد.

عزت ابراهیم الدوری، معاون اول سابق صدام حسین و نایب رئیس شورای موسوم به رهبری انقلاب عراق تا سال ۲۰۰۳ که خود از اعضای فرقه نقشبندیه است، از معدود مقامات برجسته رژیم بعث بوده که هنوز دستگیر نشده است. وی از سال 2006 و پس از اعدام صدام، رهبر حزب بعث به شمار می‌رود.

گفتنی است، گمان می‌رود ‌الدوری هفتاد ساله از سال 1999 به سرطان خون مبتلا بوده و هر شش ماه به درمان جدی نیاز دارد. روشن نیست با چنین شرایطی، وی توانایی اقدامات منتسب به وی را دارد یا خیر!

در حالی که نیروهای وابسته به الدوری در کنار نیروهای داعش در تسلط بر موصل نقش داشته‌اند، تحلیل نوع رابطه آنها موضوعی مهم به نظر می‌رسد. روزنامه الاخبار در این باره نوشته ‌که الدوری از مدتها پیش در تدارک یک کودتا در عراق بوده و شبکه‌ای از افسران بعثی ایجاد کرده ‌تا حکومت شیعی مستقر در بغداد را براندازد.

الدوری در این راستا از داعش به مانند ابزاری برای ایجاد رعب در دشمنان خود استفاده می‌کند. البته مسأله می‌تواند بر عکس هم باشد و داعشی‌ها آگاهانه از طرفداران الدوری در میان اهل سنت موصل استفاده کرده باشند. احتمال دیگر نیز استفاده ارتش نقشبندی از تصاویر الدوری برای جلب حمایت اهالی موصل است.

این در حالی است که منابع محلی مدعی هستند ‌الدوری نه در موصل دیده شده و نه در این شهر زندگی می‌کند.

در روزهای اخیر یک بار در شهر موصل شایعاتی مطرح شده ‌که در آن ادعا می‌شد، الدوری قصد سخنرانی در یکی از میادین شهر را دارد، ولی به جای وی فرد مسنی در این میدان حاضر شده ‌و یک بار نیز شایعات حاکی از مصاحبه تلویزیونی وی بوده است، ولی به جای آن مصاحبه سال پیش وی با العربیه منتشر شده است. به هر حال واقعیت این است که یا جماعت نقشبندیه و یا داعش مشغول استفاده آگاهانه از الدوری است.

منابع آگاه مدعی‌اند ‌داعش از نصب تصاویر صدام به وسیله نقشبندیه جلوگیری، ‌ولی از ارتباطات این گروه با بعثی‌ها استفاده می‌کند. در مقابل داعش خود را قدرتمندتر از آن می‌داند که نقشبندیه را در حکم ‌شریک خود بپذیرد؛ افزون بر این دو گروه اصلی، تصور می‌رود که گروه‌های کوچکتری مانند انصارالسنه و جیش‌المجاهدین نیز در موصل فعال باشند.