چالشی که دعوت «السیسی» در مقابل روحانی قرار داده است

شاید یک هفته پیش و قبل از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری مصر، کمتر کسی گمان می‌کرد، موضوع انتخابات در این کشور و شخص منتخب، به فاصله تنها چند روز، به چالشی برای دولت ایران تبدیل شود؛ چالشی که به نظر می‌رسد، بیش از هر چیز با دعوت از رئیس‌جمهور ایران برای شرکت در مراسم تحلیف عبدالفتاح السیسی پدید آمده است.

به گزارش «تابناک»، به فاصله اندکی پس از اعلام پیروزی عبدالفتاح السیسی، وزیر دفاع سابق مصر در انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور، دولت مصر، ‌رسما از حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، برای شرکت در مراسم تحلیف وی دعوت کرد.

مطبوعات و رسانه‌های مصری گزارش دادند، این دعوت‌نامه که از سوی عدلی منصور، رئیس جمهور موقت مصر صادر شده بود، از طریق خالد عماره، رئیس دفتر حافظ منافع مصر در ایران به رئیس دفتر ریاست جمهوری ایران تحویل داده شده است.

گفتنی است، روابط دیپلماتیک رسمی میان ایران و مصر از سال 1980، یعنی یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی قطع بوده است.

به هر حال، هرچند با توجه به پیشینه روابط دو کشور ایران و مصر در بیش از سه دهه اخیر، نفس اقدام دولت مصر در دعوت از رئیس جمهور ایران، بسیار مهم به شمار می رود، ‌به دلایل متعدد، این کار، طرف ایرانی را بر سر یک دو راهی جدی قرار داده که انتخاب هر یک از راه‌ها، دارای پیامدهای جدی برای کلیت سیاست منطقه ای ایران است.

در این زمینه، باید اشاره کرد که پس از سال‌ها تیرگی روابط میان ایران و مصر، نخستین بار با وقوع انقلاب در مصر و روی کار آمدن محمد مرسی، رئیس جمهور وابسته به اخوان المسلمین، نشانه‌هایی از بهبود روابط میان دو کشور آشکار شد. مهمترین نمود این امر، در سفر مرسی به تهران برای شرکت در اجلاس سران کشورهای عدم تعهد و سپس، آغاز سفرهای توریستی ایرانیان به مصر دیده می‌شد.

اما این روند دیری نپایید و با سقوط مرسی، روابط دو کشور بار دیگر با سردی گرایید. در این میان، آنچه‌ رسما ـ یا دست‌کم از رسانه‌های دولتی ایران ـ همواره مورد اشاره قرار می‌گرفت، این بود که سقوط مرسی ـ که با روی کار آمدن دولت نظامیان به رهبری ژنرال سیسی همراه بود ـ یک «کودتا» بوده و بنابراین، دولت جدید ‌مشروعیت لازم برای حکومت بر مصر را ندارد.

موضع گیری‌های وزارت خارجه و مجموعه دولت ایران نیز هرچند به این صراحت نبود، ‌بارها از همین کانال‌ها نسبت به افزایش خشونت‌ها و سرکوب معترضان در مصر ابراز نگرانی شد؛ امری که ‌واکنش دولت مصر را به دنبال داشت‌ و در مواردی حتی به احضار مسئول دفتر حافظ منافع ایران در مصر از سوی دولت این کشور و موضع گیری‌های رسمی منجر شد.

بنابراین، انتخاباتی نیز که از سوی همان دولت نظامی برگزار شده و تنها دو نامزد در آن شرکت داشتند و مهمتر از همه، با بایکوت کامل نیروهای وابسته به اخوان و به طور کلی گروه‌های اسلام گرا در مصر همراه شد، ‌وضعیتی مشابه ‌ایران دارد و همین ‌سبب شده که اینک، دعوت از رئیس جمهور ایران برای شرکت در مراسم تحلیف ژنرال سابق مصری، به شکل چالشی مهم در مسیر سیاست خارجی ایران جلوه گر شود. از یک سو، شرکت روحانی در این مراسم به منزله پذیرش مشروعیت کامل دولت مصر و فراموشی تمامی روندهای گذشته خواهد بود و از سوی دیگر، نپذیرفتن این دعوت نیز می‌تواند در آینده این بهانه را به طرف مصری بدهد که ادعاهایی را علیه ایران مطرح کرده و دست‌کم، ایران را به عدم تمایل برای بهبود روابط دوجانبه متهم کند.

به این ترتیب، هرچند شاید در نظر نخست، اصل موضوع پذیرش یا عدم پذیرش یک دعوت خارجی، ‌ساده به نظر برسد، ‌با توجه به پیش زمینه اشاره شده، در این مورد خاص اهمیت ماجرا بیش از اندازه معمول است و ضرورت برخورد تدبیرآمیز طرف ایرانی برای به حداقل رساندن پیامدهای منفی آن از همه لحاظ را نمایان می سازد.

البته در این میان، گفته می شود ‌با توجه به سفر روحانی به ترکیه ـ که قرار است روز دوشنبه انجام شود ـ وی عملاً در زمان برگزاری مراسم تحلیف سیسی در ایران نخواهد بود و همین، بهانه خوبی برای نپذیرفتن‌ دعوت از سوی طرف ایرانی است؛ هرچند مقصد این سفر، یعنی ترکیه ـ که خود مهمترین حامی دولت مرسی و‌ منتقد دولت کنونی ‌مصر است ـ می‌تواند برداشت‌هایی را از سوی طرف مصری به همراه داشته باشد.

به هر حال، همان گونه که اشاره شد، این موضوع به ظاهر ساده، برخورد تدبیر‌آمیز دولت ایران را می‌طلبد تا بر پایه آن، بتوان ضمن باز نگه داشتن پنجره رابطه با یکی از مهمترین کشورهای منطقه، اولویت‌های سیاسی و ایدئولوژیک ایران در منطقه نیز زیر سؤال نرود.