اتفاقی
که روز گذشته برای یکی از کارگردانهای توانمند زن سینمای کشورمان و صاحب
یکی از آثار ارزشی جشنواره سی و دوم فیلم فجر رخ داد، این پرسش را پیش آورد
که آیا هنوز به تعریف واقعی حجاب در جامعه ایرانی واقف نشدهایم و در
شناسایی مصادیق حجاب کامل و مراعات برخی بدیهیات همچنان درماندهایم؟!
به گزارش «تابناک»، نرگس آبیار با «اشیا از آنچه در آینه میبینید به شما نزدیکترند» در جشنواره سی و یکم فیلم فجر توجه برخی منتقدان را به خود جلب کرد و سپس با «شیار ۱۴۳» در جشنواره سی و دوم حضور مؤثری داشت تا آنجا که ابراهیم حاتمی کیا، فیلم «چ» را در نشست خبری پس از اکران فیلم «شیار ۱۴۳»، به کارگردان شیار ۱۴۳ تقدیم کرد و اتفاقاً این حمایت، منجر به تقویت جایگاه شیار ۱۴۳ در جشنواره شد.
فیلم، داستان مادری (مریلا زارعی) است که فرزندش به جبهه میرود و او سالها در انتظار بازگشتش مینشیند. سوژه ظاهراً تکراری است؛ اما پردازش متفاوت آبیار به همراهی بازی متفاوت زارعی و لهجه کرمانی که تلاش شده بود به طبیعیترین شکل ممکن از کار درآید، منجر به شکلگیری اثری شد که همراهی گروهی از منتقدان را در پی داشت و به عنوان اثری ارزشی که با هزینه محدود نیز تولید شده بود، بسیار قابل توجه بود. آنهایی که آبیار را در جشنواره فیلم فجر دیدهاند، شک ندارند او زنی محجبه است و هرچند در بیشتر اوقات با مانتو در معرض دید عموم بوده، در رعایت حجاب نقدی بر او وارد نیست.
اما این اعتقاد را همه و یا دستکم مسئولان دانشگاه شاهد ندارند، چرا که روز گذشته با وجود آنکه حجاب آبیار کامل بود، به واسطه نداشتن چادر، مراسم تقدیر از او برگزار نشد! در این مراسم که به همت بسیج دانشجویی دانشگاه شاهد برگزار شده بود، با وجود داشتن پوشش کامل به دلیل نداشتن چادر، (بنا به ضوابط داخلی دانشگاه بدون هیچ استثنائی) با ممانعت حراست دانشگاه در سالن نمایش فیلمش نتوانست حاضر شود و عملاً مراسم تقدیر از او برگزار نشد و در عوض، لوح تقدیر دانشگاه «شاهد» به نمایندهای از فیلم «شیار ۱۴۳» تعلق گرفت!
یک منبع موثق با تأیید این اتفاق به خبرنگار «تابناک» گفت، بسیج دانشجویی همه تلاشش را برای برگزاری این مراسم انجام داد و کارگردان فیلم به درون دانشگاه نیز رفت؛ اما دقیقاً پیش از ورود با سالن، این مسأله توسط حراست دانشگاه مطرح شد و این در حالی است که با توجه به پوشش معمول خانم آبیار، حراست دانشگاه میتوانست با مدیریت دانشگاه در این زمینه به تفاهم برسند و برخورد مهربانانه تری با میهمانی که از میان دانشگاههای متقاضی، دانشگاه شاهد را برای نمایش فیلم ارزشمندش درباره یک شهید انتخاب کرده، صورت میپذیرفت.
آنچه با برنده سیمرغ بلورین فیلم منتخب مردمیِ جشنواره سی و دوم فیلم فجر شد، به عنوان برخوردی تلخ ـ شاید از این منظر ـ پذیرفته باشد که هر مؤسسه آموزشی ضوابط پوششی خاصی دارد و این امر در دنیا کاملاً مرسوم است و هر دانشجویی در زمان ورود به دانشگاه، رعایت قواعد این پوشش را در دوران حضور در محیط دانشگاه میپذیرد؛ اما اینکه با یک مدعو که طبیعتاً چنین تعهدی نداده، چنین رفتاری پذیرفته نیست و اساساً لزومش نیز توجیه شدنی نیست.
البته این نقد تنها به دانشگاه شاهد وارد نیست و بسیاری از نهادهای علمی، هنوز چنین مواجههای را در دستور کار دارند که چندان با مشی اسلامی تطابق ندارد. آنچه مسلم است، چادر پوششی ارزشمند و دارای ریشههای عمیق در فرهنگ ایرانی و متناسب با فرهنگی اسلامی است، ولی اینکه لزوماً تنها حجاب را چادر تعبیر کرد و بیچادری را برابر با بیحجابی یا بدحجابی و یا حداقل به گونهای رفتار کرد که چنین برآید، چندان منصفانه نیست، به ویژه برای خانم مانتویی که به کاملترین شکل ممکن پوشش خود را رعایت کرده است.
شاید یکی از دلایلی که بسیاری از طرحها در ترویج حجاب اسلامی، دستاورد مورد انتظار را ندارد، نبود درک عمیق از مفهوم حجاب در اسلام و عدم درک کاملتر از مفهوم نفاق است. آیا اینکه آبیار حاضر میشد صرفاً به قصد تقدیر و بر خلاف پوشش معمول، چادر سر کند و سپس با بیرون آمدن از مراسم، چادر از سر بردارد (رویه معمول برخی) برای مسئولان این دانشگاه به مراتب غیرقابل هضمتر نبود؟! درک عمیق از مفهوم حجاب، حلقه مفقوده این عرصه است که با اتفاق اخیر بیشتر نمایان شد؛ ای کاش در این باره بیشتر بیندیشیم.