عربستان چند قدم از امریکا عقب است
حسین رویوران
عربستان سعودی چند روز پیش در بیانیه‌ای رسمی که در رسانه دولتی این کشور منعکس شد، اخوان المسلمین، گروه جبهه النصره و دولت اسلامی عراق و شام(داعش) را سازمان‌هایی تروریستی اعلام کرد. اخوان‌المسلمین، بزرگترین جنبش اسلامی منطقه نسبت به این تصمیم عربستان ابراز تعجب و تاسف و اظهار کرد. در عین حال دولت رسمی مصر ضمن استقبال از این اقدام عربستان، از دیگر کشورهای عربی نیز خواست تا دست به اقدامی مشابه بزنند.
به گزارش «تابناک» عربستان با اعلام فهرست گروههای تروریستی به نوعی با این گروه‌ها بازی می‌کند و حمایت از برخی از آنها علیه دیگری باعث جبهه بندی جدید در بین گروههای مسلح در سوریه و نبرد آنها با هم خواهد شد.
البته ذکر نشدن اسم جبهه اسلامی در فهرست تروریستی عربستان این برداشت را بدست می‌دهد که این ائتلاف از توصیف تروریستی بودن مستثنی شده است و این امر در راستای ادامه سیاست حمایت ریاض از گروههای تشکیل دهنده ائتلاف جبهه اسلامی خصوصا جیش الاسلام به سرکردگی زهران علوش صورت گرفته است.
عربستان عملا جبهه اسلامی را از توصیف تروریسم مستثنی کرده است. شکی نیست که این اقدام باعث خواهد شد که عربستان با تناقض‌های گسترده و بزرگی روبرو شود و این سوال مطرح گردد که چگونه فهرست عربستان گروه اخوان المسلمین را تروریستی توصیف کرده است و گروهی مثل احرار الشام را که خود را دارای رویکرد "سلفی و جهادی" می‌خواند و تصمیم گیرنده در جبهه اسلامی است، مستثنی کرده است؛ در حالی که رویکرد "سلفی جهادی" از رویکرد گروه اخوان المسلمین از نظر فکری و عملی بسیار تندروتر است.
خبرها حاکی از آن است که قطر با این تصمیم عربستان به شدت مخالف است. انتقاد این کشور از عربستان باعث شده است که روابط فی ما بین کشورهای حاشیه خلیج فارس قدری با تنش روبرو شود. این امر تا جایی ادامه پیدا کرده است که بعضی از کشورها از جمله بحرین سفرای خود را از قطر فراخوانده اند.
در همین حال «تابناک» در گفت و گو با حسین رویوران کارشناس مسائل خاورمیانه، اقدام جدید عربستان و اختلاف میان عربستان، قطر و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس را بررسی کرده است.
آقای دکتر به نظر شما چرا عربستان در اقدام اخیر خود بعضی از گروه ها از جمله داعش و جبهه النصره را که تا به امروز از آنها حمایت می کرده را در گروه های تروریستی قرار داده است؟
عربستان سعودی از جنگ افغانستان تا به امروز از گروه های تکفیری و وهابی حمایت کرده است. در این راستا عربستان کاملا از همه گروه های مخالف دولت سوریه بدون استثنا حمایت می کرد. در این چارچوب دولت عربستان هیچ ملاحضه ای که آیا این گروه ها تکفیری هستند یا خیر نداشت.
در چند مدت اخیر اتفاقاتی افتاده است. اولا گروه ها مخالف دولت قانونی سوریه موفق نشده اند؛ پروژه براندازی که دولت عربستان و آمریکا انتظار داشته اند را به نتیجه برساند. دوما الان نگاه امریکایی ها تغییر پیدا کرده است. به عبارتی دیگر در حال حاضر امریکا داعش را در لیست تروریسستی قرار داده است. این در حالی است که خود امریکای ها در قبل از این گروه دفاع می کردند. ولی امریکا در وسط جنگ این گروه را جز گروه های تروریستی قرار داد.
درست است که امریکا این گروه ها از جمله داعش را جز گروه های تروریستی قرار داده است اما چرا عربستان دست به این اقدام زده است؟
قرار است در شش ماه آینده اقای اوباما به عربستان سفر کند. لذا عربستان سعودی الزاما باید یک سری کارها را از جمله اعلام انزجار از گروههای تروریستی که از نگاه امریکا گروه های تروریستی هستند را انجام دهد. البته عربستان و امریکا با هم از این گرو ه ها تا به امروز حمایت کرده اند. اما عربستان یک چند گامی از امریکا در تروریست خواندن این گروه ها به دلیل ناهمانگی هایی که وجود دارد عقب تر است. عربستان باید هماهنگی هایی را انجام بدهد تا حدودی منطبق بر موضع گیری امریکاها باشد.
شما اشاره کردید که سیاست امریکایی ها در منطقه تغییر پیدا کرده است. این تغییر به چه معناست؟
امریکا پروژه براندازی در سوریه را به این امید که طبق اطلاعاتی که کشورهای عربی دادند که ظرف دو یا سه ماه کار بشار تمام شود کلید زد. الان سه سال است که پروژه سرنگونی بشار به نتیجه نرسیده است. امریکایی ها احساس می کنند، محاسباتی که عربستان و قطر کرده بودند کاملا اشتباه بوده است. در واقع این کشورهای عربی بوده اند که امریکا و اروپا را وارد چنین محاسبات و معادلات اشتباهی کردند. به همین دلیل امریکا الان خودش تا حدودی سعی می کند از این بحران فاصله بگیرد. آمریکا در سیاست کلی خود به دنبال این است که به طوری عربستان را تحت فشار قرار دهد تا این کشور سیاست براندازی را کنار بگذارد و یک سیاست جدید متناسب با امریکا را در پیش بگیرد.
اگر سیاست جدید عربستان را مبتنی بر تغییر نگرش امریکا قرار دهیم؛ چرا عربستان اخوان المسلمین را جز گروه های تروریستی قرار داده است؟ این گروه که در سوریه نقشی ندارد.
اخوان المسلمین یک گروه دعوتی است و نه یک گروه جهادی. این گروه در جهان اسلام ریشه دارد و در بیش از 40 کشور اسلامی حضور دارند. این گروه نیز علیه عربستان کار می کند. عربستان نیز در یک اقدام آنها را درلیست تروریستی قرار داد که تضاد و تقابل را تشدید کرده است. اینکه عربستان این گروه را در لیست گروه های تروریستی اعلام کرده است که جای سئوال مضاعف دارد . یک گروهی که اساسا دست به سلاح نمی برد چرا باید توسط عربستان جز گروههای تروریستی قرا بگیرد.
در تقسیم کاری که در سوریه وجود داشت، سلفی ها و اخوانی ها از طرف قطر سازمان دهی می شدند. در حالی که سکولارها و ارتش آزاد جز سهمیه عربستان بودند. اما در حال حاضر عربستان نسبت به اخوان موضع پیدا کرده است. به عبارتی عربستانی ها معتقدند اخوانی ها زمانی که در مصر به قدرت رسیدند؛ آقای مرسی سعی کرد یک الگویی در مقابل عربستان ارائه بدهد و این برای عربستان بسیار خطرناک بود. چرا که مصر یک کشور ریشه دار و دارای تاریخ چند هزار ساله است و اگر مصر تبدیل به الگوی اسلامی رقیب عربستان شود؛ عربستان سعودی در سطح منطقه تضعیف خواهد شد. به همین دلیل عربستان دنبال این نیست که یک رقیب پیدا کند و از طرفی دیگر، عربستان به دنبال این است که رهبری جهان اسلام به مصر منتقل نشود. همه این موضوعات ایجاب کرد که عربستان در مقابل اخوان قرار گیرد و همچنین هزینه ای کودتا علیه مرسی را عربستان تامین کند و بعد از کودتا هم 5 میلیارد دلار به اقای سیسی تقدیم کرد. این موارد نشان می دهد که عربستان کاملا با اخوان در تعارض قرار گرفته است. اخوان نیز در سراسر منطقه وجود دارد.
به نظر شما علت اختلاف میان عربستان و قطر در این برهه زمانی چیست؟
اختلاف عربستان و قطر برمی گردد به این که اخوان مورد حمایت شدید قطر بوده است. یکی از سنبل های و چهره ای قدیمی های اخوان یعنی آقای قرضاوی در قطر ساکن است و نیمی از کارکنان الجزیره از بچه های اخوانی هستند به همین دلیل قطر به شدت از اخوان حمایت می کند. در همین حال قطر قبول نکرده است با اخوان قطع رابطه کند. الان امارات نیز می گوید که اخوان خطری برای دولت امارات است.
تا الان چندین گروه در امارات بازداشت و محاکمه شده اند. تا به امروز اخوان در حاکمیت بحرین با آل خلیفه شریک بوده است. ولی اخیراً در کشور بحرین اخوانی ها به شیعیان پیوسته اند. به عبارتی دیگر اخوان در جبهه مخالفین آل خلیفه قرار گرفتند. به همین دلیل دولت بحرین هم در مقابل این ها قرار گرفته است. لذا بحرین، امارات و عربستان نسبت به اخوان موضع گرفتند و سفیر خودشان را بر اساس حمایت قطر از اخوان از این کشور فراخواندند. در واقع هر کدام با یک انگیزه ای نسبت به اخوان تضاد پیدا کرده است.
چرا امارت مدعی دخالت اخوان در این کشور می باشد؟ دلایلی برای این ادعا دارند؟
اخیر در امارات یکی سری اخوانی بازداشت شده اند . دولت امارات مدعی است که اخوانی ها پروژه براندازی را در این کشور دنبال می کرده است . به همین دلیل دولت امارات تعداد زیادی از اخوانی ها را محاکمه و به زندان های طولانی مدت محکوم کرده است.
ایا تقابل بین کشورهای عربی می تواند منجر به فروپاشی شورای همکاری خلیج فارس شود؟
کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با ساختارهای حکومتی مشابه هستند. چون ساختارها مشابه است، احتمال واگرایی کمتر می باشد. اما شورای همکاری خلیج فارس بر اساس یک نیاز امنیتی از طرف غرب سازمان داد شده است. بعد از انقلاب این ها با همدیگر در یک ساختار قرار گرفتند تا اینکه بتوانند در مقابل ایران قرار بگیرند. در واقع ایجاد شورای همکاری خلیج فارس در منطقه کاملا با دلایل امنیتی، نظامی و سیاسی به وجود آمده است. به نظر می رسد الان بحث دشمن مشترک از بین رفته است، به همین دلیل این کشورها به طور طبیعی در مقابل یکدیگر قرار گرفتند و این وضعیت شکل گرفته است.
یکی از بحث هایی که مطرح می شود این است که اعراب نگران قدرت گیری ایران شده اند و این امر باعث شده که حالا عربستانی ها از تحولات اخیر منطق نگران شوند و دست به اقدامات ضد ایرانی بزنند؟
تمام تلاش کشورهای عربی این بود که نظام بشار را سرنگون کنند. همه این کشورها با هم در این مسئله به جز کشور عمان نقش داشتند. اما اتفاقی که افتاد این است که این ها شکست خوردند. یکی از علل شکست کشور های عربی در پروژه براندازی نظام سوریه سیاست و حمایت ایران است. اعراب تصور می کردند دو یا سه ماه می توانند بشار را برکنار کنند. در حالی که بعد از سه سال براندازی در سوریه به جایی نرسیده است و برتری میدانی فعلا با نیروهای دولت سوریه است. الان همه بازیگران مخالف بشار همدیگر را مسئول شکست می دانند. یعنی قطر ، عربستان را مسئول می بیند. عربستان، قطر را مسئول می داند. در نهایت می شود گفت، بخشی از این واگرایی به بحث سوریه و موضع ایران در ارتباط با این بحران و دفاع از محور مقاومت بر می گردد.
ارزیابی شما از آینده تحولات خاورمیانه چیست؟
تصور می کنم در چند سال اخیر و یا به طور دقیق تر بگویم، در دهه اخیر امریکا برای ایجاد تحول در خاورمیانه سرمایه گذاری کرده است و حتی مجبور شد دو جنک در افغانستان و عراق را مدیریت کند. 2000 میلیارد هزینه کرده است. امریکا در کشورهای بیداری اسلامی با مدیریت صحنه سعی کرده به گونه ای زیان خودش را کمتر کند. اما برایند این شرایط این است که علی رغم سرمایه گذاری های امریکا، جایگاه ایران ارتقا پیدا کرده است. امریکا بسیاری از متحدین خود را ازدست داده است و تنزل پیدا کرده است. به عبارتی امریکا حسنی مبارک، بن علی، علی عبدالصالح را داشت که از دست داده است. الان امریکا احساس می کند که در صحنه خاورمیانه جایگاه ایران تقویت شده است و جایگاه امریکا تضعیف شده است. بنابراین ایالات متحده امریکا فکر می کند؛ اگر ناامنی باشد بهتر خواهد بود؛ به همین دلیل امریکا در حوزه مخصوصا بیدرای اسلامی از عدم استقرار حمایت می کند. بنده تصور می کنم این ناامنی در خاورمیانه ادامه پیدا می کند. البته امریکا سعی می کند جایگاه ایران را که در حال ارتقا است را در جایگاهی تثبیت کند. امریکا می خواهد از طریق توافق ژنو با ایران، جایگاه در حال تنزل خودش را در نقطه ای تثبیت کند به امید این که بتواند جایگاه برتری را در آینده منطقه بازیابی کند.
البته ذکر نشدن اسم جبهه اسلامی در فهرست تروریستی عربستان این برداشت را بدست می‌دهد که این ائتلاف از توصیف تروریستی بودن مستثنی شده است و این امر در راستای ادامه سیاست حمایت ریاض از گروههای تشکیل دهنده ائتلاف جبهه اسلامی خصوصا جیش الاسلام به سرکردگی زهران علوش صورت گرفته است.
عربستان عملا جبهه اسلامی را از توصیف تروریسم مستثنی کرده است. شکی نیست که این اقدام باعث خواهد شد که عربستان با تناقض‌های گسترده و بزرگی روبرو شود و این سوال مطرح گردد که چگونه فهرست عربستان گروه اخوان المسلمین را تروریستی توصیف کرده است و گروهی مثل احرار الشام را که خود را دارای رویکرد "سلفی و جهادی" می‌خواند و تصمیم گیرنده در جبهه اسلامی است، مستثنی کرده است؛ در حالی که رویکرد "سلفی جهادی" از رویکرد گروه اخوان المسلمین از نظر فکری و عملی بسیار تندروتر است.
خبرها حاکی از آن است که قطر با این تصمیم عربستان به شدت مخالف است. انتقاد این کشور از عربستان باعث شده است که روابط فی ما بین کشورهای حاشیه خلیج فارس قدری با تنش روبرو شود. این امر تا جایی ادامه پیدا کرده است که بعضی از کشورها از جمله بحرین سفرای خود را از قطر فراخوانده اند.
در همین حال «تابناک» در گفت و گو با حسین رویوران کارشناس مسائل خاورمیانه، اقدام جدید عربستان و اختلاف میان عربستان، قطر و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس را بررسی کرده است.
آقای دکتر به نظر شما چرا عربستان در اقدام اخیر خود بعضی از گروه ها از جمله داعش و جبهه النصره را که تا به امروز از آنها حمایت می کرده را در گروه های تروریستی قرار داده است؟
عربستان سعودی از جنگ افغانستان تا به امروز از گروه های تکفیری و وهابی حمایت کرده است. در این راستا عربستان کاملا از همه گروه های مخالف دولت سوریه بدون استثنا حمایت می کرد. در این چارچوب دولت عربستان هیچ ملاحضه ای که آیا این گروه ها تکفیری هستند یا خیر نداشت.
در چند مدت اخیر اتفاقاتی افتاده است. اولا گروه ها مخالف دولت قانونی سوریه موفق نشده اند؛ پروژه براندازی که دولت عربستان و آمریکا انتظار داشته اند را به نتیجه برساند. دوما الان نگاه امریکایی ها تغییر پیدا کرده است. به عبارتی دیگر در حال حاضر امریکا داعش را در لیست تروریسستی قرار داده است. این در حالی است که خود امریکای ها در قبل از این گروه دفاع می کردند. ولی امریکا در وسط جنگ این گروه را جز گروه های تروریستی قرار داد.
درست است که امریکا این گروه ها از جمله داعش را جز گروه های تروریستی قرار داده است اما چرا عربستان دست به این اقدام زده است؟
قرار است در شش ماه آینده اقای اوباما به عربستان سفر کند. لذا عربستان سعودی الزاما باید یک سری کارها را از جمله اعلام انزجار از گروههای تروریستی که از نگاه امریکا گروه های تروریستی هستند را انجام دهد. البته عربستان و امریکا با هم از این گرو ه ها تا به امروز حمایت کرده اند. اما عربستان یک چند گامی از امریکا در تروریست خواندن این گروه ها به دلیل ناهمانگی هایی که وجود دارد عقب تر است. عربستان باید هماهنگی هایی را انجام بدهد تا حدودی منطبق بر موضع گیری امریکاها باشد.
شما اشاره کردید که سیاست امریکایی ها در منطقه تغییر پیدا کرده است. این تغییر به چه معناست؟
امریکا پروژه براندازی در سوریه را به این امید که طبق اطلاعاتی که کشورهای عربی دادند که ظرف دو یا سه ماه کار بشار تمام شود کلید زد. الان سه سال است که پروژه سرنگونی بشار به نتیجه نرسیده است. امریکایی ها احساس می کنند، محاسباتی که عربستان و قطر کرده بودند کاملا اشتباه بوده است. در واقع این کشورهای عربی بوده اند که امریکا و اروپا را وارد چنین محاسبات و معادلات اشتباهی کردند. به همین دلیل امریکا الان خودش تا حدودی سعی می کند از این بحران فاصله بگیرد. آمریکا در سیاست کلی خود به دنبال این است که به طوری عربستان را تحت فشار قرار دهد تا این کشور سیاست براندازی را کنار بگذارد و یک سیاست جدید متناسب با امریکا را در پیش بگیرد.
اگر سیاست جدید عربستان را مبتنی بر تغییر نگرش امریکا قرار دهیم؛ چرا عربستان اخوان المسلمین را جز گروه های تروریستی قرار داده است؟ این گروه که در سوریه نقشی ندارد.
اخوان المسلمین یک گروه دعوتی است و نه یک گروه جهادی. این گروه در جهان اسلام ریشه دارد و در بیش از 40 کشور اسلامی حضور دارند. این گروه نیز علیه عربستان کار می کند. عربستان نیز در یک اقدام آنها را درلیست تروریستی قرار داد که تضاد و تقابل را تشدید کرده است. اینکه عربستان این گروه را در لیست گروه های تروریستی اعلام کرده است که جای سئوال مضاعف دارد . یک گروهی که اساسا دست به سلاح نمی برد چرا باید توسط عربستان جز گروههای تروریستی قرا بگیرد.
در تقسیم کاری که در سوریه وجود داشت، سلفی ها و اخوانی ها از طرف قطر سازمان دهی می شدند. در حالی که سکولارها و ارتش آزاد جز سهمیه عربستان بودند. اما در حال حاضر عربستان نسبت به اخوان موضع پیدا کرده است. به عبارتی عربستانی ها معتقدند اخوانی ها زمانی که در مصر به قدرت رسیدند؛ آقای مرسی سعی کرد یک الگویی در مقابل عربستان ارائه بدهد و این برای عربستان بسیار خطرناک بود. چرا که مصر یک کشور ریشه دار و دارای تاریخ چند هزار ساله است و اگر مصر تبدیل به الگوی اسلامی رقیب عربستان شود؛ عربستان سعودی در سطح منطقه تضعیف خواهد شد. به همین دلیل عربستان دنبال این نیست که یک رقیب پیدا کند و از طرفی دیگر، عربستان به دنبال این است که رهبری جهان اسلام به مصر منتقل نشود. همه این موضوعات ایجاب کرد که عربستان در مقابل اخوان قرار گیرد و همچنین هزینه ای کودتا علیه مرسی را عربستان تامین کند و بعد از کودتا هم 5 میلیارد دلار به اقای سیسی تقدیم کرد. این موارد نشان می دهد که عربستان کاملا با اخوان در تعارض قرار گرفته است. اخوان نیز در سراسر منطقه وجود دارد.
به نظر شما علت اختلاف میان عربستان و قطر در این برهه زمانی چیست؟
اختلاف عربستان و قطر برمی گردد به این که اخوان مورد حمایت شدید قطر بوده است. یکی از سنبل های و چهره ای قدیمی های اخوان یعنی آقای قرضاوی در قطر ساکن است و نیمی از کارکنان الجزیره از بچه های اخوانی هستند به همین دلیل قطر به شدت از اخوان حمایت می کند. در همین حال قطر قبول نکرده است با اخوان قطع رابطه کند. الان امارات نیز می گوید که اخوان خطری برای دولت امارات است.
تا الان چندین گروه در امارات بازداشت و محاکمه شده اند. تا به امروز اخوان در حاکمیت بحرین با آل خلیفه شریک بوده است. ولی اخیراً در کشور بحرین اخوانی ها به شیعیان پیوسته اند. به عبارتی دیگر اخوان در جبهه مخالفین آل خلیفه قرار گرفتند. به همین دلیل دولت بحرین هم در مقابل این ها قرار گرفته است. لذا بحرین، امارات و عربستان نسبت به اخوان موضع گرفتند و سفیر خودشان را بر اساس حمایت قطر از اخوان از این کشور فراخواندند. در واقع هر کدام با یک انگیزه ای نسبت به اخوان تضاد پیدا کرده است.
چرا امارت مدعی دخالت اخوان در این کشور می باشد؟ دلایلی برای این ادعا دارند؟
اخیر در امارات یکی سری اخوانی بازداشت شده اند . دولت امارات مدعی است که اخوانی ها پروژه براندازی را در این کشور دنبال می کرده است . به همین دلیل دولت امارات تعداد زیادی از اخوانی ها را محاکمه و به زندان های طولانی مدت محکوم کرده است.
ایا تقابل بین کشورهای عربی می تواند منجر به فروپاشی شورای همکاری خلیج فارس شود؟
کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با ساختارهای حکومتی مشابه هستند. چون ساختارها مشابه است، احتمال واگرایی کمتر می باشد. اما شورای همکاری خلیج فارس بر اساس یک نیاز امنیتی از طرف غرب سازمان داد شده است. بعد از انقلاب این ها با همدیگر در یک ساختار قرار گرفتند تا اینکه بتوانند در مقابل ایران قرار بگیرند. در واقع ایجاد شورای همکاری خلیج فارس در منطقه کاملا با دلایل امنیتی، نظامی و سیاسی به وجود آمده است. به نظر می رسد الان بحث دشمن مشترک از بین رفته است، به همین دلیل این کشورها به طور طبیعی در مقابل یکدیگر قرار گرفتند و این وضعیت شکل گرفته است.
یکی از بحث هایی که مطرح می شود این است که اعراب نگران قدرت گیری ایران شده اند و این امر باعث شده که حالا عربستانی ها از تحولات اخیر منطق نگران شوند و دست به اقدامات ضد ایرانی بزنند؟
تمام تلاش کشورهای عربی این بود که نظام بشار را سرنگون کنند. همه این کشورها با هم در این مسئله به جز کشور عمان نقش داشتند. اما اتفاقی که افتاد این است که این ها شکست خوردند. یکی از علل شکست کشور های عربی در پروژه براندازی نظام سوریه سیاست و حمایت ایران است. اعراب تصور می کردند دو یا سه ماه می توانند بشار را برکنار کنند. در حالی که بعد از سه سال براندازی در سوریه به جایی نرسیده است و برتری میدانی فعلا با نیروهای دولت سوریه است. الان همه بازیگران مخالف بشار همدیگر را مسئول شکست می دانند. یعنی قطر ، عربستان را مسئول می بیند. عربستان، قطر را مسئول می داند. در نهایت می شود گفت، بخشی از این واگرایی به بحث سوریه و موضع ایران در ارتباط با این بحران و دفاع از محور مقاومت بر می گردد.
ارزیابی شما از آینده تحولات خاورمیانه چیست؟
تصور می کنم در چند سال اخیر و یا به طور دقیق تر بگویم، در دهه اخیر امریکا برای ایجاد تحول در خاورمیانه سرمایه گذاری کرده است و حتی مجبور شد دو جنک در افغانستان و عراق را مدیریت کند. 2000 میلیارد هزینه کرده است. امریکا در کشورهای بیداری اسلامی با مدیریت صحنه سعی کرده به گونه ای زیان خودش را کمتر کند. اما برایند این شرایط این است که علی رغم سرمایه گذاری های امریکا، جایگاه ایران ارتقا پیدا کرده است. امریکا بسیاری از متحدین خود را ازدست داده است و تنزل پیدا کرده است. به عبارتی امریکا حسنی مبارک، بن علی، علی عبدالصالح را داشت که از دست داده است. الان امریکا احساس می کند که در صحنه خاورمیانه جایگاه ایران تقویت شده است و جایگاه امریکا تضعیف شده است. بنابراین ایالات متحده امریکا فکر می کند؛ اگر ناامنی باشد بهتر خواهد بود؛ به همین دلیل امریکا در حوزه مخصوصا بیدرای اسلامی از عدم استقرار حمایت می کند. بنده تصور می کنم این ناامنی در خاورمیانه ادامه پیدا می کند. البته امریکا سعی می کند جایگاه ایران را که در حال ارتقا است را در جایگاهی تثبیت کند. امریکا می خواهد از طریق توافق ژنو با ایران، جایگاه در حال تنزل خودش را در نقطه ای تثبیت کند به امید این که بتواند جایگاه برتری را در آینده منطقه بازیابی کند.
