همزمان با سومین سالگرد هدفمندی یارانهها در ایران، دولت و مجلس در حال رایزنی برای اجرای فاز دوم این قانون از سال آینده و حذف برخی دهکهای غیرنیازمند یارانهبگیر هستند، ولی هنوز توافقی نشده است.
به گزارش «تابناک»، قانون هدفمندی یارانهها در ایران رسماً سه ساله شد؛ اما قانون هدفمندی یارانهها در این سالها با فراز و فرودهای بسیاری همراه بود و واکنشهای تند و تیز مجلس و کارشناسان را به همراه داشت، زیرا به باور فعالان اقتصادی آن گونه که باید هدفمندی در ایران اجرا نشد و همین عواقبی به دنبال داشت.
هدفمندسازی یارانهها در ایران، یکی از مهمترین بخشها و نمایانترین بخش طرح تحول اقتصادی است که به تغییر فرآیند پرداخت یارانهها میانجامد. در این فرایند با حذف تدریجی یارانهها از مواد سوختی، مواد خوراکی، آب، برق و سایر اقلام در ایران نوع پرداخت تغییر میکند که بخشی از این یارانههای حذف و نقدی به مردم پرداخت شد و قرار بود سایر درآمد این کار صرف کارهای عمرانی و فرهنگی شود.
در طرح هدفمندی یارانهها قیمت برخی از حاملهای انرژی اصلاح شد و قرار بود افزایش قیمت بعدی در فاز دوم انجام شود ولی ازآنجایی که دولت وقت و مجلس با هم به توافق نرسیدند اجرای فاز دوم به تعویق افتاد. حاملهای انرژیهای مشمول اصلاح قیمت عبارتاند از: بنزین موتور، نفت گاز، نفت کوره، گاز مایع، گاز خودرو، نفت سفید، گاز طبیعی و برق.
ولی مجلسیها با اجرای فاز دوم حاملهای انرژی در سال ۹۲ مخالفت کردند و همین باعث شد که دولت دهم، موفق به اجرای فاز دوم نشود و این مرحله از قانون به دولت یازدهم برسد؛ بنابراین، کابینه حسن روحانی تصمیم گرفتند برای اجرای فاز دوم در سال ۹۳ لایحهای جدا از بودجه به مجلس دهند تا سرانجام نسبت به اجرای فاز دوم گامی بردارند.
از آنجا که دولت در تأمین اعتبار یارانه نقدی به مشکل خورده و کسری بودجه دارد، مجلس و دولت به یک تصمیم رسیدهاند که باید یارانه دهکهای درآمدی بالا حذف شود و گروه نیازمند، یارانه ماهانه دریافت کنند. البته نخست قرار بود این طرح تا پایان سال ۹۲ اجرا شود، ولی مجلس و دولت به یک جمعبندی نرسیدند؛ بنابراین، دولت تلاش دارد تا این طرح را در لایحه هدفمندی یارانهها به مجلس ارائه دهد.
هرچند این روزها اخبار ضد و نقیضی به گوش میرسد و گاه برخی دولتیها این طرح را شکست خورده میدانند، نمایندگان مجلس با این موضوع مخالفند و هنوز اصرار دارند که هدفمندی اجرا شود و منتظر ارائه لایحه هدفمندی از سوی دولت به مجلس هستند.
محمد باقری بناب، در مورد اظهارات اکبر ترکان در مورد هدفمندی یارانهها و شکست آن در توضیح اینکه اگر روزی دولت بخواهد یارانه نقدی را که مردم به آن عادت دادهاند قطع کند، گفت: نمیتوان نام شکست را برای هدفمندی به کار برد. نباید الفاظی به کار برد که شائبه نگرش سیاسی به هدفمندی را تقویت کند. هدفمندی یارانهها قانون خوبی است اما بحث این است که هدفمندی یارانهها در دولت گذشته به خوبی اجرا نشد و میتوان گفت، تنها به ۱۰ درصد اهداف مورد نظر رسید. قانون هدفمندی از مسیر خود منحرف شده و باید آن را به راه اصلی خود بازگرداند. دولت عملا نمیتواند یارانه نقدی را حذف کند. مهم این است که یارانههای نقدی را هدفدار کند. دولت میتواند دهکهای بالا را از پرداخت یارانه نقدی حذف کند و دهکهای پایین را ادامه دهد، چرا که به یارانه نقدی وابسته شدهاند و با حذف آن به مشکل خواهند خورد. از طرف دیگر، دولت باید فاز دوم هدفمندی یارانهها را اجرا کند و دولت با این تلقی که هدفمندی شکست خورده، نمیتواند این قانون را اجرا کند.
عضو کمیسیون اقتصاد گفت: دولت باید فاز دوم هدفمندی را برای حل مشکلات کشور اجرا کند. بحث کمک به تولید، صنعت، کشاورزی، درمان و.. مغفول مانده و باید به این بخشها توجه شود. اینکه منابع مالی بدون توجه به سایر بخشها نقدی در اختیار مردم قرار گیرد، کشور را با مشکل مواجه کرده و باید در این مورد بازنگری کرد. هر چه در اجرای فاز دوم هدفمندی تأخیر داشته باشیم هزینههای بیشتری برای کشورخواهد داشت.
وی افزود: مشکل این است که به مردم اطلاع رسانی نمیشود. اگر مردم از اتفاقاتی که قرار است در کشور رخ دهد آگاه شوند، حمایت خواهند کرد؛ برای نمونه، هماکنون مردم هزینههای سنگینی برای درمان میدهند. اگر هدفمندی یارانهها به درستی انجام شود، تمام مردم کشور تحت پوشش تأمین اجتماعی خواهند بود. اگر به مردم چنین مسائلی اطلاع داده شود و بدانند که با هدفمندی یارانهها عمران و آبادانی و سلامت در کشور رونق خواهد یافت به هدفمندی تن خواهند داد.
نماینده بناب گفت: دیگر آنکه تولید کشور با مشکل مواجه است و از طرف دیگر میخواهیم هدفمندی را ادامه دهیم. دادن سهم تولید از هدفمندی یارانهها نیز به این معنا نیست که دولت مبلغی را به عنوان کمک به بخش تولید بدهد، بلکه دولت میتواند تسهیلاتی به بخش تولید بدهد تا رونق بگیرند؛ مثلا طرحهای عمرانی بسیاری در کشور وجود دارد که بخش خصوصی میتواند با کمک دولت و ارائه تسهیلات آنها را انجام دهد.
همچنین غلامرضا تاجگردون در این باره گفت: دولت به دنبال ادامه هدفمندی یارانههاست و شاید شیوه اجرا را تغییر دهد. دولت روی سناریوهای گوناگون کار میکند تا بتواند بهترین راه را ادامه دهد.
وی در توضیح اینکه مردم به یارانههای نقدی عادت کردهاند و از سوی دیگر دولت کسری بودجه شدیدی دارد و افزایش قیمتها شوک روانی به جامعه وارد خواهد کرد، گفت: دولت به دنبال جلوگیری از رشد نقدینگی و کنترل تورم است و اگر همین روند را ادامه دهد، میتوان در آینده امیدوار به اجرای فاز دوم هدفمندی بود. افزایش قیمت حاملهای انرژی باید انجام شود و چرا که اگر این کار انجام نشود، فاصله بین درآمدها و هزینههای دولت افزایش خواهد یافت و مشکلزا خواهد بود. افزایش قیمت حاملهای انرژی اثر تورمی خواهد داشت اما باید تدبیری اندیشید که تأثیر تورمی آن به حداقل برسد. برای کنترل نیز باید روش پرداختها را تغییر داد و به جای پرداخت نقدی یارانهها به سمت توزیع اقلام مصرفی رفت.