تا چندی پیش، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، فردی قاطع و سیاستمداری قابل شناخته میشد که توانسته نفوذ منطقهای و بینالمللی کشور خود را به حد قابل قبولی افزایش دهد؛ اما به نظر میرسد، تحولات اخیر در سطح منطقه و ناکامیهای سیاست خارجی آنکارا تا جایی پیش رفته که وی را به واکنشهای احساسی، همچون اشک ریختن در جلوی دوربین تلویزیون واداشته است.
به گزارش «تابناک»، سه روز پیش، نخست وزیر ترکیه که در یک برنامه زنده تلویزیونی در شبکه «Ukle»، وابسته به حزب حاکم عدالت و توسعه حاضر شده بود، پس از خوانده شدن یک نامه در این برنامه، احساساتی شده و نتوانست به برنامه ادامه دهد.
در بخشی از این برنامه که زنده پخش میشد، ترجمه نامهای خوانده شد که «محمد البلتاجی»، رهبر اخوان المسلمین، خطاب به دخترش ـ که در ناآرامیهای اخیر مصر کشته شده ـ نوشته بود. در میانه قرائت این نامه، اردوغان نتوانست جلوی اشکهای خود را بگیرد و پس از چند دقیقه، دستاندرکاران شبکه ناچار شدند به برنامه پایان دهند.
«قدری گورسل»، تحلیلگر سایت «المانیتور» در مطلبی با اشاره به این موضوع مینویسد، این نخستین بار بود که مردم ترکیه، اردوغان را که یازده سال است، قدرت را در این کشور در دست دارد، در چنین حالت احساسی میدیدند.
به باور وی، هرچند به هیچ وجه نمیتوان گفت که اردوغان در این کار خود صداقت نداشته، این موضوع که وی در مقابل تحولات مصر، شدیدترین واکنشهای احساسی و همچنین انتقادآمیز را از خود نشان داده، از یک نوع «منطق سیاسی» پیروی میکند. هرچه باشد، میان حزب حاکم در ترکیه و سازمان اخوانالسلمین رابطهای بیواسطه هست.
رهبر حزب عدالت و توسعه ترکیه و همراهان وی، اهمیت ایدئولوژیک فراوانی برای رابطه خود با اخوان قائل هستند. آنها این رابطه را، تاریخی و راهبردی میبینند که در راستای استقرار نظامی جدید در سرتاسر منطقه شرق مدیترانه و کل جهان اهل سنت قرار دارد.
حزب عدالت و توسعه اهمیت بسیاری برای «بینالمللگرایی اخوانی» خود قائل است؛ بنابراین، کاملاً طبیعی است که با کنار رفتن رهبری وابسته به اخوان در مصر، دولتمردان ترکیه احساس ناکامی و شکست کنند. به هر حال، اکنون پروژه کلان تاریخی آنها ناکام شده است.
علاوه بر مصر، اخوان و گروههای وابسته به آن در سوریه نیز وضعیت خوبی ندارند و بر خلاف انتظارات ترکیه، به هیچ وجه به پیروزی در برابر اسد نزدیک نیستند. گروههای وابسته به اخوان در غزه (حماس) نیز وضعیت خوبی ندارند. اکنون تنها حزب «النهضه» تونس برای اخوانیها باقی مانده است. این شکستی است که به سختی میتوان آن را جبران کرد.
بنابراین، واکنشهای تند و احساس اردوغان به رویدادهای مصر، به هیچ وجه، عجیب و دور از انتظار نیست. وی روز پانزدهم اوت نیز با لحنی ایدئولوژیک درباره مصر گفته بود: «یک روز، دیر یا زود، یک موسی ظهور خواهد کرد تا ظالمان را به سزای کارهایشان برساند».
وی همچنین پیدرپی برای کشته شدگان اخوانی در رویدادهای مصر از لفظ «شهید» استفاده کرده و «شهادت طلبی» مردم این کشور را بازکننده راه دمکراسی برای مصر میخواند.
به هر حال، بر هیچ کس پوشیده نیست که این روزها، اردوغان و همراهان وی در سیاست خارجی خود با وضعیت چندان جالبی روبهرو نیستند. آیا در آینده باید باز هم منتظر اشکهای اردوغان باشیم؟