مروری بر کارنامه بسکتبال ایران در جام‌ملت‌های آسیا

تیم ملی بسکتبال ایران تاکنون چهارده بار در رقابت‌های قهرمانی آسیا (جام ملت‌ها) شرکت کرده است.

 تیم ملی بسکتبال ایران برای پانزدهمین بار در رقابت‌های قهرمانی آسیا شرکت می‌کند. رویدادی که در سال 2013 بیست و هفت ساله می‌شود. این رقابت‌ها که از سال 1960 آغاز شده تاکنون قهرمان‌های زیادی به خود دیده که سهم ایران از آن دو قهرمانی در سال‌های 2007 و 2009 است. فیلیپین در سال 1960 نخستین میزبان این رقابت‌ها بود و توانست به مقام قهرمانی برسد و حالا پس از بیست و هفت سال برای سومین بار میزبانی جام ملت‌ها را برعهده می‌گیرد.

ایران تا کنون 15 بار در رقابت‌های قهرمانی آسیا شرکت کرده و به مقام‌های مختلفی رسیده است که پس از دو قهرمانی می‌توان به مقام چهارمی ملی پوشان در سال 1993 اشاره کرد. در این گزارش عملکرد تیم‌ ملی ایران در دوره‌های مختلف بررسی شده است.

ایران در سال‌های 1973، 1981، 1983، 1985، 1989، 1991، 1993، 1995، 1997، 2003، 2005، 2007، 2009 و 2011 در جام ملت‌ها شرکت کرده و حالا خودش را برای حضور در رقابت‌های سال 2013 آماده می‌کند.

*سال 1973: اولین حضور و کسب مقام پنجمی

تیم ملی ایران در سال 1973 برای نخستین بار راهی رقابت‌های بسکتبال قهرمانی آسیا شد که به میزبانی فیلیپین برگزار می‌شد. نادر کاشانی، محسن خلخالی،‌ مظفر بنی‌هاشم، رضا مشحون، امیر ایلیاوی، جمشید قاسمی، مجید غم‌گسارنیا،‌ مرحوم رضا اسماعیلی،‌ امیر سبکتکین،‌ جعفر قره‌خانی،‌ کامبیز قائمیان و ایرج لارودی ترکیب ایران را در این رقابت‌ها تشکیل می‌دادند.

"جورج شیرالیو" سرمربی تیم ملی ایران بود و مسعود ماه‌تابانی و مصطفی افوظی دستیارهای او بودند.

ایرج نیک‌رفتار و هاشم مصباحی داوران ایران در این مسابقات بودند.

رییس فدراسیون بسکتبال در این دوره فریدون صادقی بود.

ایران در این دوره پنجم شد.

در این دوره فیلیپین قهرمان شد.

*سال 1981: کسب رده هشتم

تیم ملی ایران پس از یک وقفه طولانی دوباره راهی رقابت‌های قهرمانی آسیا شد. سعید ارمغانی،‌ بهمن فرزانه، مجید لارودی، مصطفی هاشمی،‌ عباس مرشدی،‌ مجید پاشا‌مقدم،‌حسن میرزا آقابیگ، مرتضی سوهانی‌،‌ علی زهی،‌ عطا عید‌محمدی،‌ محمود نیک دل و قاسم سعیدی ملی پوشان بسکتبال ایران در سال 1981 بودند.

مرحوم حسن ذوالفقاری سرمربی تیم بود و احمد حسن‌نیا او را کمک می‌کرد.

حسن نوربخش که هم اکنون رییس کمیته داوران،‌ رییس کمیته مسابقات،‌ مسوول رقابت‌های لیگ‌های بسکتبال و سرپرست تیم ملی بسکتبال است نیز داور ایران در این دوره از مسابقات بود

در این زمان علی مقدسیان رییس فدراسیون بسکتبال بود و 12 بسکتبالیست را راهی هندوستان کرد. بازیکنان آن تیم ایران هم اکنون جزو مربیان مطرح بسکتبال هستند.

ایران در این دوره از مسابقات به مقام هشتم رسید.

مجید پاشامقدم در این دوره از رقابت ها جزو 10 بازیکن برتر آسیا بود. او پس از این مسابقات به دلیل عارضه عروقی که در سرش به وجود آمد، در زمین بسکتبال دار فانی را وداع گفت.

در این دوره چین قهرمان شد.

*سال 1983: کسب مقام پنجمی

ملی پوشان ایران در سال 1983 با ترکیب سعید ارمغانی‌، بهمن فرزانه،‌ مجید لارودی، سعید فتحی، مصطفی هاشمی، پرویز لحیم‌چی،‌ امیر سبکتکین،‌ عباس مرشدی،‌ عارف مردوخی،‌ مجید پاشامقدم، سیامک الهی و مسعود شفا راهی قهرمانی آسیا شدند.

هدایت تیم ملی برعهده عنایت‌الله آتشی بود و رضا نوری در کنارش کار می‌کرد.

ملی پوشان در این مسابقات تنها یک بار شکست خوردند و به مقام پنجمی رسیدند.

در این دوران علی مقدسیان رییس فدراسیون بود.

مهدی مکری نیز داور انتخابی ایران برای مسابقات معرفی شد.

چین قهرمان این دوره از مسابقات شد.

*سال 1985: کسب مقام هشتمی

در سال 1985 مالزی میزبان جام ملت‌های آسیا شد. امیر ایلیاوی،‌ سیامک الهی،‌ بهمن فرزانه، حسن میرزا آقابیک،‌ علی اکبر شیریان،‌ حسن‌رضا خزایی، عباس مرشدی، مجید لاجرودی، سعید ارمغانی، پرویز لحیم‌چی،‌ مصطفی هاشمی و محمد‌مهدی ایزدپناه ترکیب تیم ملی ایران برای رقابت‌های قهرمانی آسیا بود.

رضا اسماعیلی سرمربی تیم ملی بود و منوچهر شهامت‌نژاد او را کمک می‌کرد.

هوشنگ قائم‌خواه نیز تک نماینده داوران ایران در مسابقات بود.

علی مقدسیان همچنان هدایت بسکتبال ایران را برعهده داشت.

ملی پوشان بسکتبال ایران با ترکیب دوازده نفره خود راهی کوالالامپور شدند و در نهایت به مقام هشتمی آسیا رسیدند.

فیلیپین در این دوره به مقام قهرمانی رسید.

*سال 1989: کسب مقام پنجمی

پس از چهار سال سعید ارمغانی، محمد کسایی‌پور، مهران حاتمی، علی توفیق، محسن صادق‌زاده،‌ محمد مهدی ایزدپناه،‌ فرامرز خالقی،‌ رضا خزایی،‌ حسن میرزا آقابیک،‌ بهمن فرزانه،‌ مهدی پوراصفهانی، مصطفی هاشمی و مهران شاهین‌طبع برای حضور در قهرمانی آسیا انتخاب شدند.

مجید توفیق هدایت تیم ملی را برعهده داشت و در کنار خودش محمود پورشرفی، اسدالله کبیر، اسدالله رحمانیان و احمد حسن‌نیا را داشت و راهی چین شد.

شاگردان توفیق در این دوره در مکان پنجم آسیا قرار گرفتند.

ناصر بیگدلی به عنوان رییس فدراسیون بسکتبال ایران انتخاب کار می‌کرد.

فخرالدین حمزه علی‌پور داور ایران در رقابت‌ها بود و قضاوت چند مسابقه را برعهده داشت.

چین قهرمان این دوره بود.

*سال 1991: کسب مقام ششمی

ژاپن در سال 1991 میزبانی رقابت‌های قهرمانی بسکتبال آسیا را برعهده گرفت. سعید ارمغانی،‌ محمد کسایی پور،‌ مهران حاتمی،‌ علی توفیق،‌ محسن صادق‌زاده،‌ محمد مهدی ایزدپناه،‌ امیر زینعلی، حسن‌رضا خزایی،‌ مهران شاهین‌طبع، جواد دلگانه،‌ مهدی پوراصفهانی و مصطفی هاشمی 12 ملی پوشان بسکتبال ایران بودند که در نهایت به مقام ششم رسیدند.

"والری لونیچکین" روس به عنوان سرمربی کار می‌کرد و محمود پورشرفی و اسدالله کبیر را در کنارش داشت.

در این سال محمود مشحون رییس فدراسیون بسکتبال ایران شده بود.

حسن نوربخش داور ایرانی این مسابقات بود.

بازهم چین قهرمان رقابت‌ها شد.

*سال 1993: کسب مقام چهارمی (نقطه عطف بسکتبال ایران)

در سال 1993 و در جام ملت‌های اندونزی، بسکتبال ایران به نقطه عطف خود رسید و رشد چشمگیری داشت. ملی پوشان در دیدار رده بندی کره‌شمالی را از پیش رو برداشتند و در حالی که می‌توانستند برنده مسابقه باشند نتیجه را واگذار کردند و در جایگاه چهارم ایستادند.

محمد کسایی‌پور، صفاعلی کمالیان،‌ مهران حاتمی،‌ علی توفیق، محسن صادق‌زاده،‌ محمد مهدی ایزد پناه، کاظم محنایی،‌ امید ولیدی‌پاک،‌ سعید خانی، حمیدرضا مجلسی،‌ مهران شاهین‌طبع، علی اکبر شیریان و بختیار بابان را به عنوان نفرات تیم ملی در این رقابت‌ها شرکت کردند.

اسدالله کبیر سرمربی تیم ملی بود و با دستیاری "ویتالی زاستاخوف" راهی اندونزی شد.

این تیم برای نخستین بار در تاریخ بسکتبال ایران راهی مرحله نهایی شد و در مکان چهارمی آسیا ایستاد.

محمود مشحون همچنان رییس فدراسیون بود.

فخرالدین حمزه علی پور تنها داور ایرانی رقابت‌ها بود.

همچنان چین قهرمان می‌شد.

*سال 1995: کسب مقام دهمی

سعید ارمغانی، امیر زینعلی، سعید خانی،‌ حمید کاشانی،‌ حمیدرضا کلاسنگیانی، علی اکبر شیریان،‌ مهران شاهین‌طبع، مهران حاتمی، علی توفیق، محسن صادق‌زاده،‌ حیدرضا مجلسی و محمدرضا خلیلی نفرات تیم ملی بودند که راهی کره جنوبی شدند و به مقام دهمی آسیا رسیدند.

منوچهر شهامت‌نژاد سرمربی تیم ملی بود. عباس آقا‌کوچکی به عنوان دستیار شهامت‌نژاد کار می‌کرد و امیر ایلیاوی نیز سرپرست تیم بود.

محمود مشحون جای خود در فدراسیون بسکتبال را به مهرداد آگین داده بود.

فخرالدین حمزه‌علی‌پور داور ایرانی حاضر در مسابقات بود.

در این دوره چین بازهم قهرمان شد.

*سال 1997:کسب مقام هشتم

کادرفنی تیم ملی امیر وطنی، مهدی دولتی‌زاده، سعید خانی، حمید کاشانی،‌ حمیدرضا کلاسنگیانی،‌ مهران حاتمی، علی توفیق، رضا هنگام‌پور، رضا عبداللهی، سعید تابش‌نیا، تورج امدادی، بهزاد افرادی و داوود بهرامی را انتخاب کردند. این تیم در مسابقات قهرمانی آسیا هشتم شد و به کشور بازگشت.

غضنفری به عنوان رییس فدراسیون بسکتبال انتخاب شده بود. او سعید فتحی را به عنوان سرمربی ایران برگزید و تیم ملی را راهی عربستان سعودی کرد تا در رقابت‌های قهرمانی آسیا شرکت کند. در کنار فحتی،‌ احمدرضا علیین هدایت تیم ملی را برعهده داشتند. علی شکوری سرپرست تیم ملی بود.

نصرت‌الله جعفریان و پرویز اسماعیلی‌فر در این مسابقات وظیفه قضاوت را برعهده داشتند.

کره‌جنوبی قهرمان آسیا شد.

*سال 2003: کسب مقام پنجمی (آغاز نسل جدید بسکتبال)

میزبان این دوره از مسابقات چین بود و تیم ملی ایران با ترکیب جواد داوری، مهدی کامرانی، ایمان زندی،‌ کرم احمدیان، پویا تاجیک، حامد آفاق، صمد نیکخواه‌بهرامی،‌ سامان ویسی،‌ بهزاد افرادی،‌ جابر روزبهانی،‌ حامد سهراب‌نژاد و مهدی عسگر‌نژاد راهی چین شد و در نهایت با کسب مقام پنجمی به کارش پایان داد.

محمود مشحون دوباره ریاست فدراسیون بسکتبال را برعده گرفته بود. در آن زمان "نناد ترایکوویچ" سرمربی تیم ملی بود و مصطفی هاشمی و مسعود قاسمی دو دستیار او بودند.

می‌توان این دوره از رقابت‌های بسکتبال قهرمانی آسیا را سال ورود نسل طلایی به تیم ملی عنوان کرد که هم اکنون نیز در ترکیب تیم ملی حضور دارند و بازی می‌کنند.

هروس آوانسیان تنها داور ایرانی حاضر در این مسابقات بود.

در این سال چین قهرمانی را از کره پس گرفت.

*سال 2005: کسب مقام ششمی

در سال 2005 دوحه قطر میزبان رقابت‌های قهرمانی آسیا شد و کادرفنی تیم ملی نیز مهدی کامرانی، امیر امینی، ایمان زندی،‌ محمد شاهسوند، پویا تاجیک، حامد آفاق،‌ صمد نیکخواه بهرامی، مرحوم آیدین نیکخواه‌بهرامی، سعید تابش‌نیا، جابر روزبهانی، حامد سهراب‌نژاد و حامد حدادی را برای حضور در تیم ملی انتخاب کرد و راهی قطر شد.

تیم ملی ایران با هدایت مهمد مهدی ایزدپناه خود را برای حضور در این مسابقات آماده کرد. در کنار ایزد‌پناه،‌ مهران حاتمی به عنوان دستیار او بود.

تیم ملی ایران در این دوره به مقام ششم آسیا رسید.

امیر حسین صفرزاده نیز داور ایرانی حاضر در مسابقات بود.

چین قهرمان شد.

*سال 2007:نخستین قهرمانی با نسل طلایی

تیم ملی ایران به اوج قدرت خود رسیده بود. ژاپن میزبان بیست و چهارمین دوره مسابقات بود و "رایکو ترمون" هدایت تیم ملی ایران را برعهده داشت. "ترومن" و حاتمی به عنوان کادرفنی تیم ملی بسکتبال از مهدی کامرانی،‌ امیر امینی،‌ جواد داوری، محمدرضا اکبری، اوشین ساهاکیان، حامد آفاق، صمد نیکخواه‌بهرامی، مرحوم آیدین نیکخواه‌بهرامی، موسی نبی‌پور، جابر روزبهانی، علی دورقی و حامد حدادی دعوت کردند و با این ترکیب راهی مسابقات شدند.

ایران در این دوره با کسب پیروزی بر لبنان در دیدار نهایی رقابت‌ها به نخستین قهرمانی خود در قاره کهن رسید و راهی المپیک 2008 پکن شد. زنده یاد آیدین نیکخواه‌بهرامی در این رقابت‌ها عملکرد درخشانی داشت به خصوص در دیدار برابر قطر ستاره میدان بود که با هشت پرتاب موفق سه امتیازی نقش پررنگی در برد ایران ایفا کرد.

هروس آوانسیان و امیرحسین صفرزاده دو داور ایرانی حاضر در مسابقات بودند.

*سال 2009: بازهم قهرمانی

تیم ملی بسکتبال ایران خود را برای جام جهانی 2010 ترکیه آماده می‌کرد. در این زمان هدایت تیم ملی برعهده "وسلین ماتیچ" بود او در کنارش صفاعلی کمالیان، مهران آتشی و مهران حاتمی را داشت. کادر فنی تیم ملی پویا تاجیک، اوشین ساهاکیان، حامد حدادی، علی دورقی، حامد سهراب‌نژاد، صمد نیکخواه بهرامی،‌ جواد داوری، امیر امینی، آرن داوودی، مهدی کامرانی،‌ حامد آفاق و محمدرضا اکبری را انتخاب کردند و راهی چین شدند. ایران در دیدار فینال این دوره به مصاف میزبان رفت و توانست در خانه حریف به پیروزی برسد و برای دومین بار قهرمان شود.

امیر حسین صفرزاده و هروس آوانسیان دو داور ایرانی مسابقات بودند.

*سال 2011:سالی با خاطره بد با یک غفلت

تیم ملی ایران در سال 2011 اوج خود را می‌دید و برای المپیک لندن آماده می‌شد. چین دوباره میزبان مسابقات بود و انتظار می‌کشید تا ایران به مصافش برود. این بار شرایط فرق می‌کرد. تنها یک تیم سهمیه المپیک می‌گرفت و تنها قهرمان آسیا به لندن می‌رفت. "وسلین ماتیچ" به همراه مهران حاتمی و صفاعلی کمالیانبه عنوان دستیارانش اوشین ساهاکیان،‌حامد حدادی، حامد سهراب‌نژاد، ارسلان کاظمی، صمد نیکخواه بهرامی، سعید داورپناه، جواد داوری، مهراد آتشی،‌ آرن داوودی، مهدی کامرانی، اصغر کاردوست و حامد آفاق را به چین بردند و مسابقات را با قدرت آغاز کردند اما در مرحله یک چهارم پایانی برابر اردن تن به شکست دادند و به مقام پنجم آسیا رسیدند تا سال 2011 برای ایران تلخ شود.

هروس آوانسیان و امیرحسین صفرزاده دو داور ایرانی حاضر در این مسابقات بودند.

*سال 2013:به دنبال تلافی

حالا تیم ملی بسکتبال ایران برای بیست و هفتمین دوره رقابت‌های قهرمانی آسیا آماده می‌شود. بسکتبال ایران در سال 2013 خبرهای خوبی شنید. جوانان در جام جهانی رده مناسبی کسب کردند. ارسلان کاظمی در درفت NBA موفق شد و دوران آماده سازی ملی پوشان مناسب بود.

محمود مشحون پس از ناکامی تیم ملی در دوره قبل عذر "ماتیچ" را خواست و "مهمد بچیروویچ" را به ایران آورد و حالا این مربی اسلوونیایی پس از دو سال مهمترین رویدادش را پیش رو دارد و باید با قهرمانی در قاره کهن سهمیه جام جهانی 2014 را بدست بیاورد.

او در کنار خود مهران شاهین‌طبع و صفا کمالیان را دارد. پس از اردوهای مختلف با توجه به شرایط دوره قبل قید ارسلان کاظمی را زد و از مهدی کامرانی، سامان ویسی، جواد داوری، آرن داوودی، حامد آفاق،‌ محمد جمشیدی، صمد نیکخواه بهرامی،‌ اوشین ساهاکیان،‌ حامد سهراب‌نژاد، روزبه ارغوان، اصغر کاردوست و حامد حدادی برای حضور در قهرمانی آسیا دعوت کرد.

امیر حسین صفرزاده تنها داوری ایرانی حاضر در این مسابقات خواهد بود.

به گزارش ایسنا، آخرین اردوی تیم ملی بسکتبال ایران دیروز به پایان رسید.ملی‌پوشان از دهم تا بیستم مرداد کارش در قهرمانی آسیا را آغاز خواهند کرد. ملی پوشان در اردوی ترکیه بودند و با تیم‌های آفریقایی و اروپایی بازی کردند. ملی پوشان بعد از ترکیه به رقابت های ویلیام جونز رفتند و قهرمان شدند.

در دوره های گذشته بازیکنان ایرانی بارها و بارها جزو بهترین‌های آسیا بودند که به دلیل تعدد نام‌، از آوردن اسامی آنها در این گزارش پرهیز شده‌ است.

برای بخش‌هایی از این گزارش از کتاب "بسکتبال در گذر زمان" به قلم عنایت الله آتشی استفاده شده‌ است.

منبع : ایسنا