استاد سخن کجا و هرزه‌نگاری کجا؟!
شاید بد نباشد برای سالگرد سعدی در اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ در پی همایشی تخصصی برای بررسی این آثار و تمیز اشعار بی‌اصالت و دارای اصالت تاریخ بود، تا برخی با تکیه بر گروهی از این اشعار مجعول، اتهامات بی‌شرمانه‌ای را متوجه سعدی نکنند.
خورشید روز جهانی بزرگداشت سعدی، امسال نیز همچون سال‌های پیشین در حالی غروب کرد که تقریباً هیچ اتفاق مهمی در این روز رخ نداد که دستاوردی برای پژوهشگران ادبیات فارسی و شیفتگان این شاعر شیرین سخن باشد؛ اما آیا نمی‌توان یکی از چالش‌برانگیز‌ترین و حساس‌ترین مسائل مطروحه درباره استاد سخن را در چنین روزهایی به سرانجام رساند؟به گزارش «تابناک»، نامگذاری نخستین روز اردیبهشت، به نام روز سعدی شیرازی، رخداد مهمی است و دست‌کم به یادمان می‌آورد که زبان فارسی بر دوش کدام بزرگان قرار گرفته و کدامین ادبا و حکمای تاریخ ادبیات ایران بزرگ، ستون‌های ادبیات فارسی را تشکیل می‌دهند. با این حال انتظار می‌رود، این روز آثار مثبتی بیش از چنین یادآوری را به ویژه برای اهالی فرهنگ و ادبیات در پی داشته باشد و برنامه‌هایی برای رفع تکلیف در چنین روزی برگزار نشود.
امسال اما همچون سال‌های پیش، عمده برنامه‌های برگزار شده، مناسبتی بود و طبیعتاً انتظارات مورد اشاره حتی اندکی نیز تحقق نیافت؛ فرصتی برای سخنرانی چهره‌های غیرفرهنگی و امکانی برای ادیب جلوه دادن سیاسیون دور از ادبیات که در سال‌های پیشین نیز بارها از آن بهره‌برداری شد و همین باعث گشت که نگاه رسانه‌ها نیز به این روز تا اندازه‌ای جنبه تشریفاتی و رفع تکلیفی بیابد و با کلی‌گویی و پرداخت‌های سطحی از کنار عمق نگاه سعدی بگذرند.
با این حال، به نظر می‌رسد، همچنان مباحث چالش‌برانگیز و به شدت محل اختلاف حتی میان اهالی فن پیرامون سعدی قابل طرح است که می‌توانست در چنین روزی مطرح شود تا دست‌کم همایش‌های بزرگداشتی که با بودجه‌های قابل توجه برای سعدی برگزار میشود، خروجی تخصصی یا نیمه تخصصی نیز داشته باشد؛ از جمله این مباحث پرچالش که همچنان درباره‌اش گفتارهایی طرح میشود، مجموعه‌ای به نام «هزلیات» است.
«خبیثات و مجالس الهزل» یا همان «هزلیات» سعدی، بخشی از دیوان غزلیات اوست که عموماً جنبه طنز دارد، ولی بسیاری‌شان جزو طنز فاخر فارسی قابل طبقه‌بندی نیستند.
سعدی در مقدمه «هزلیات»، آورده است: «الهزل فی الکلام، کالملح فی الطعام / هزل در کلام همچون نمک برای غذاست» و این مقدمه برای سه بخشی است که به شکل نظم و نثر به روایت مجالس، حکایات و لطایفی می‌پردازد و البته این گفتار‌ها را به عریان‌ترین شکل ممکن بیان می‌کند و از به کار بردن صریح الفاظ جنسی نیز ابایی ندارد.
همین نوع گفتار عریان و خلاف ادب ـ دست‌کم در جمع و به خصوص در نگارش به عنوان یک اثر ادبی ـ که با لحن و ادبیات مرسوم استاد سخن و به خصوص گفتارهای سعدی در بابِ «عالم تربیت» بوستان و دو بابِ «تأثیر تربیت» و «آداب صحبت» گلستان تناقض دارد، بسیاری از ادبا را در این باره با تردید مواجه ساخته و حتی برخی از ایشان با قاطعیت عمده این اشعار را بی‌اصالت خوانده و بر این باورند در دوره‌های بعدی تاریخی، برخی این اشعار را برای بقا به سعدی منتسب کرده و این گونه مانده و به ما رسیده است.
هرچند برخی از این اشعار از نسخه‌های اخیر دیوان سعدی حذف شده، همچنان برخی از این اشعار که می‌توان درباره اصالت نداشتنشان به راحتی سخن گفت، در دیوان‌ها باقی مانده و البته درباره اصالت نداشتن برخی از اشعار محذوف نیز تردیدهایی است!
شاید بد نباشد برای سالگرد سعدی در اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ در پی همایشی تخصصی برای بررسی این آثار و تمیز اشعار بدون اصالت و دارای اصالت تاریخ بود تا برخی با تکیه بر گروهی از این اشعار مجعول، اتهامات بی‌شرمانه‌ای را متوجه سعدی نکنند.
غیر قابل انتشار: ۴
در انتظار بررسی: ۴۴
انتشار یافته: ۳۷
فقط یه سعدی مونده بود که بعضی نادانان خرابش کنند!! وااسفا.. پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۰۸:۴۷ - ۱۳۹۲/۰۲/۰۲
در اينكه سعدي اشعاري تحت عنوان هزليات دارد ترديدي نيست. اما بعيد نيست كه عده اي اشعار بسيار سخيف را وارد هزليات سعدي كرده باشند. سعدي حتي در اشعار معمولي خود نيز ابياتي دارد كه توجيه آن سخت است از جمله : چهارده ساله بتي دارم زنخدان صاف و .... نگارنده مقاله نيز نبايد از اينكه سعدي هزليات گفته باشد تعجب نمايد. كافيست وضعيت زمان سعدي را درك نمايد. ولش کنید یک سعدی دیگر و یک سعدی نامه تازه ابداع فرمائید !!! منم فکر میکنم اون شعرهای ناجور برای سعدی نباشه. درباره یخیل زا اشعار خیام هم همین بحث مطرحه. متاسفانه در این زمینه نگاه عمیقی نبوده، چون تمیز اینها بسیار دشواره و هرکسی از پسش بر نمی آید خدا رحمتش کنه از آنجا که در زمان سعدی علیه رحمه مسائل منکراتی و ارشادی هنوز جا نیفتاده بود بعضی اشعار بدون سانسور و اعمال ارشاد بیرون درز کرده است و لازم است اینک به همت برادران دلسوز وزارت ارشاد دستی به سرو روی دیوان بکشند و مطالب دشمن شاد کن را حذف کنند و یک تذکر هم بر سر مزار سعدی نصب کنند که عبرت شعرای معاصر و مستقبل باشد پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۰:۲۹ - ۱۳۹۲/۰۲/۰۲
صحيح است. صحيح است. متاسفانه این روزها جناب شیخ اجل هم بازیچه دست سیاسیون شده است... به نظرمن هم آن ابيات هزل نميتواند واقعا ازآن سعدى باشد ، چگونه ممكن است كسى آن همه درمورد آداب سخن گفتن وادب و تربيت حكايت وشعر گفته باشد وبعد خودش آن هزليات راسروده باشد. مگراينكه ضربهء سختى به سرش خورده باشد. سعدى كسيست كه ميگه : سخن آنگه كند حكيم آغاز ياسر انگشت سوى لقمه دراز كه زناگفتنش خلل زايد يازناخوردنش به جان آيد. آياسعدى فكرمى كرده كه اگر آ ن هزليات را نسرا يد خللى در گلستانش بوجود مى آيد ؟ بهتر است این مقوله با نظر کارشناسان فن در ادبیات فارسی و اشعار سعدی بررسی دقیق شود . نه سیاسیون منصوب بودن هزلیات به سعدی میتواند صحیح یا غلط باشد . اما نباید آنچنان باشد که شاعری بزرگ قدیسه ای تمام عیار جلوه داده شود چرا که بیان برخی مضامین برای افراد عامه مردم گاهی نیازمند استفاده از زبان آنها میباشد.( ارتباط با عوام و جذب ایشان به سوی مفاهیم ناب و سنگین نیازمند آنست که ابتدا ایشان را با زبان عامیانه و کوچه بازاری جذب کرده و پس از آن مفاهیم والاتر را به آنان آموخت )
اتفاقا این نشون میده که اهل ادب بودن معنیش دیدن بقیه واقعیات نیست ! خب مسایل جنسی واقعیت زندگی افراد حالا یکم هزلیات هم گفته ایشون ! برای شاددی روح سعدی شیرازی و همه شعرا همه با هم الفاتحه اگر انديشه سعدي در عمل فراگير شود دنيا"گلستان" مي شود بیخیال بابا چرا میخواهید همه را مقدس نشون بدید.اون هم دل داشته و شوخی سرش میشده و خواسته یه حالی به مردمش بده. آنچه امروزه ممکن است نا مودبانه بشمار آید در عصری دیگر میتوانسته مودبانه باشد. هر عصر روحیات خاص خود را دارد. .... سعدی هم فیلتر شد چاله چوله آنقدر زياده كه سعدي توش گمه . پاسخ ها
مسافر
| | ۰۹:۲۷ - ۱۳۹۲/۰۲/۰۲
ناشناس عزيز سعدي چنان رشيد است كه چاهي او را نپوشاند چه رسد به چاله چوله! با سلام- جدیدا از روی نحوه نگارش میتونند به اصالت نویسنده پی ببرند بطوریکه نوشته های شکسپیر را بدین صورت بررسی کرده اند و به جواب های قطعی رسیده اندمقاله ای خواندم که براحتی اینکار را اثبات میکرد
پایان نامه های زیادی میتونند این موضوع را کنکاش کنند و خروجی خوبی داشته باشند
سعي انساني بوده با قابليتهاي بالا و هنرمندانه، به نظر مي‌آيد او بازيگري قهار هم بوده باشد و براي يك بازيگر اجراي نقش به بهترين شكل بدون تاثير گيري از آن يا تاثير گذاري بر آن از اهميت بالايي برخوردار است. اگر از اين منظر به داستان نگاه كنيم سعدي ميتواند در كنار اديب بودن و با ادب بودن در بعضي از نقشهايش هم بي‌ادب و ركيك باشد و ربطي به خودش هم نداشته باشد و يا برعكس. ای رهگذرهنگامی که کنارخانه سعدی می گذری چشم بصیرت بازکن وآئین ادب این خانه بجا آرزیراکسی درآن مسکن دارد که عقل حکمت فرمانروای اوست. شیخ سعدی هیچگاه چنین اشعاری رو نسروده و این جور حرفها بهش نمیچسبه چون توی شهر شعر و ادب و فرهنگ ایران زمین زاده شده و زندگی می کرده. این چیزا عجیب نیست که در مورد گذشتگان ما میگن چون ایرانی بودن باید همه توهینی بهشون بشه حالا اگر سعدی عرب بود هیچکس حتی جرات نمیکرد در موردش چنین فکری کنه. بانگاهی به آثار باستانی و نحوه نگهداری و مراقبت از آن ها متوجه همه چیز میشید. وقتی به همین راحتی به آرامگاه کورش نارنجک دستی پرتاب بشه دروغ بستن به اشعار سعدی که دیگه کاری نداره.با کمال تاسف ما آبروی گذشتگانمون هم بردیم هزلیات سعدی در کلیات وی که به همت زنده یاد استاد عباس اقبال آشتیانی چاپ شده نیز آمده است و استاد اقبال از سعدی شناسان و سعدی پژوهان بزرگ ایران و از صاحب صلاحیت ترین اساتید ادب فارسی برای اظهار نظر در زمینه اصالت و سندیت این هزلیات هستند آنها را به سعدی منتسب ساخته اند... بنابراین علی القاعده نباید بحثی در این زمینه باقی باشد اما متاسفانه رویکرد منکراتی حتی نسبت به چنین موضوعی برخی را به تردید در اصالت این نوشته ها واداشته که جای تأسف است...:-( سعدی یامردنکونام نمیردهرگزمرده آنست که به نکویی نبرندنامش هر کس به تماشایی رفتند به صحرایی...ما را که تو مقصودی.. خاطر نرود جایی.. هر حرف و سخن جایگاه خاص خود را دارد. قرار نیست اشعار طنز سعدی و اشعار و سخنان نغز در یک جایگاه مورد بحث و استفاده قرار گیرد. شما هیچ گاه در یک مراسم رسمی به بیان طنز حتی غیررکیک نمی پردازید و در جمع های خودمانی این کار را میکنید و کسی هم به شما ایرادی نخواهد گرفت که بماند، استقبال هم خواهد نمود.به نظر بنده معیار ها و محکهای متفاوت و متمایزی برای هر کدام از این اثرها باید اتخاذ نمود.
سلام به همه فرهیختگان ;اینکه سعدی هزل هم گفته است یا نه ؟
نیاز به تحقیق دارد .نمی توان بدون بررسی و پژوهش با یک متن چند خطی ان را تایید یا رد نمود.اما آنچه که برای ما زشت می نماید پذیرش انسانی با این ویژگیها و بیان هزل است که این ریشه در مسایل اجتماعی دارد.
در دوره ای که ما زندگی می کنیم افراد اغلب چون به خلوت می روند کارها و حرفهای دیگری میزنند. شاید در گذشته مثلا عصر سعدی مردم یا افراد ی مثل او از نمایش افکار خود در خلوت و جلوت هراسی نداشته اند آنچنان که ما پنهان کاریهای زیادی داریم کافی است به عنوان مثال مخابرات تصمصم بگیرد پیامکهای افراد را با مشخصات و شماره به نحوی منتشر کند می بینید شخصیت پنهان هر یک از ما در فضای صمیمی یا دوستانه مان چگونه رخ می نماید .یا در آن دوره معیارها مانند اکنون سبب ظاهر نمایی و تزویر نمی شده است .
یا کسی از بیان عقاید و افکارش واهمه نداشته است که اینک ما از خواندن آن داریم .
بالاخره سعدی معصوم که نبوده... ممکنه یه حرفهایی هم زده باشه مثل اینکه اشعار سعدی به گوش شما دوستان خوش نیامده که بحث هرزه بودن اشعارش را به میان کشیدین .هرچند ساده است برای شما تحریف ملاک تشخیص اینکه فارسی فاخر چیست شما نیستید.خود سعدی است دوستان بهتر است این مباحث تخصصی رو به اهلش واگذار کنند و همه چیز رو سیاسی نبینند و ندانند.این هزلیات چیزی نیست که امروز و دیروز در دیوان سعدی آمده باشه و بزرگان ادب که این دیوان رو تصحیح کرده اند این اشعار رو هم گنجانده اند.
البته باید توجه کرد که بیان هزلیات غیر از سعدی در کلام دیگر بزرگان علم و ادب چون مولانا، سنایی و .... نیز به وفور یافت میشود. و البته علت بیان آنها هم توسط هر کدم متفاوت است که جای بحث آن در این جا نیست.
سعدی هم انسان بوده و بس. آن هم مثل همه انسانها عقل و احساس و شهوت داشته. همانگونه که نمی توان با قاطعیت شعری را به او منسوب کرد ، نمی توان بر حسب سلیقه یا خوش آیند شخصی شعری را از او سلب کرد. الهزل فی الکلام، کالملح فی الطعام سعدی و مولوی آدم های بی تربیتی بودن فقط موندم چرای عده آدم نفهم بی سواد کم خرد و ... چرا دوست دارن واسه همه چی تقدس درست کننیعنی اگه سعدی چند تا شعر چرت و پرت هم داشته باشه دیگه سعدی نیست
مگه کتاب عبید زاکانی رو نخوندید همش حالت هزل داره ولی یکی از بهترین کتابهای ادبی و تربیتی فارسی هست
آقای ناشناس بی تربیت شماهستید که با بی ادبی از این افراد نام می برید. ضمناً اگر قرار بود که در هر دوره سیاسی اشعار را به نفع و عقیده خودشان دستکاری کنند دیگه چیزی از دیوان های اشعار باقی نمی موند. مسلما (حداقل اینطور انتظار ميره) که چنین اشعاری مال سعدی نباشه.. البته دقیق نمیدونم اما بالاخره باید یک شباهتی بین اشعار مختلف یک فرد وجود داشته باشه.. کسی که اونجور شعدهای خوبی گفته قاعدتا نمیتونه همزمان چنین شعرهای سطح پایینی گفته باشه!..