بزم تاق‌بستان با لودر و مته برقی! +فیلم

لودرها و ماشین‌آلات ساختمان‌سازی پس از شنیدن خبرهای ثبت جهانی هیجان‌زده خود را به تاق بستان رساندند تا در اجرای یک پروژه ساماندهی که به نظر می‌رسد درست بوده سهمی داشته باشند. کندند، خرد کردند و هرچه اضافه بود بردند؛ موزه سنگ هم از این تحولات چندان در امان نماند و به یک‌باره بی‌سرپناه شد. تصور کنید؛ سنگ‌نگاره‌های دوره ساسانی و اسلامی، بدون حفاظ، زیر باران.

به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی، همه چیز با وعده‌های ثبت جهانی شروع شد. تاق بستان که از آن به عنوان نمادی از دلاوری‌های ساسانیان نام برده می‌شد با اجرای پروژه ساماندهی مجموعه تاریخی- فرهنگی به یکباره به دست بولدوزرها و بیل‌های مکانیکی سپرده شد.
 
هرچند کارشناسان با اجرای پروژه موافق بودند اما نحوه اجرا منجر به بروز مخالفتها شد. "علی هژبری" باستان‌شناس در این خصوص به CHN گفت: «با توجه به عکس‌ها و طرح‌هایی که از تاق بستان به جا مانده شکل اصلی بنا به صورت دو تاق است که در ارتفاعی بالاتر از سطح زمین امروز قرار گرفته‌است. بنابراین برداشتن پیاده روهای بتونی که امروز در جلوی بنا شاهد آن هستیم کار درستی است و در واقع سیمای اصلی بنا را به آن باز می‌گرداند.»
 
هرچند وی با اجرای پروژه ساماندهی نمای طاق بستانی موافق است ولی نحوه اجرا را غیر کارشناسانه دانست و تاکید کرد: «اجرای این پروژه به نحوی که از ادوات مکانیکی و وسایل حفاری استفاده شده اقدامی بسیار عجولانه و عجیبی است که می‌تواند صدمات زیادی به بنا بزند. در واقع باید این اقدام با نظر کارشناسان میراث فرهنگی و تدوین آن در سازمان میراث فرهنگی انجام می‌شد که بعید می‌دانم انجام شده‌باشد.»
 
 
البته اقدامات این چنینی نه تنها در بنای تاق بستان بلکه در موزه سنگ آن نیز اتفاق افتاد. این موزه نیز همگام با وعده میراث جهانی، بدون حفاظت و کاملا در معرض خطر قرار گرفته. نه تنها از حفاظ‌های شیشه‌ای بر سنگ نگاره‌های ساسانی خبری نیست بلکه تعدادی از این سنگ نگاره‌ها برای بر پا ماندنشان سیم های مفتولی به دورشان بسته‌اند تا شاید اگر بر اثر نم خراب نشدند حتما بر اثر زنگ زدگی تخریب شوند.
 
هژبری درخصوص موزه سنگ نگاره‌های طاق بستان گفت: «این سنگ نگاره‌ها از مکان‌های مختلف جمع آوری و به این مکان آورده شده‌اند. این سنگ نگاره‌ها شامل سر ستون‌ها و حتا مجسمه‌‌هایی از دوره ساسانی است.»
 
به گفته این باستان‌‍شناس، مهم‌ترین عامل تخریب سنگ علاوه بر رطوبت، ‌تغییر دمای محیط است. چنانکه در این منطقه، دما در روز گرم‌تر و در شب سردتر می‌شود و این عامل مخربی برای سنگ به حساب می‌آید. همچنین در مقابل باران قرار گرفتن و باقی ماندن رطوبت آن در داخل سنگ‌ها سبب بوجود آمدن صدماتی در آن‌ها می‌شود. بنابراین برداشتن حفاظ‌ها که حداقل امکان حفاظت‌ از سنگ‌ها را فراهم می‌کرد بسیار ناپسند است.»
 


گفته‌ می‌شود، پروژه ساماندهی طاقبستان در آینده و در فاز های متعدد پیگیری می‌شود و شکی نیست که تجدید نظر در شیوه نه چندان تایید شده این ساماندهی، ضروری به نظر می‌رسد.» 

طاق بستان اثری متعلق به دوره ساسانی و اسلامی است که در شمال غربی شهر کرمانشاه واقع شده‌است. این مجموعه در قرن سوم میلادی ساخته شده و چند صحنه مهم تاریخی را به نمایش گذاشته‌است. تاج‌گذاری خسرو پرویز، تاج‌گذاری اردشیر دوم، تاج گذاری شاهپور دوم و سوم و همچنین چند سنگ‌نوشته از مهمترین آثار تاق بستان هستند.
 
طاق بستان از دو طاق بزرگ و کوچک تشکیل شده‌است. مهمترین اثر در طاق‌بستان، طاق بزرگ با سنگ‌نگاره تاج‌گذاری خسرو پرویز است که دارای ایوانی با فضای مستطیل به عرض ۷ متر و ۸۵ سانتیمتر، ارتفاع ۱۱ متر و ۹۰ سانتیمتر و عمق ۷ متر و ۶۵ سانتیمتر است. در این طاق مجالس شکار گراز و شکار مرغان و ماهیان در مرداب و نقش‌های فیل، اسب و قایق دیده می‌شود  که حاکی از مراسم بزم و شادی است.
 
طاق کوچک در میان سنگ نگاره تاج گذاری اردشیر دوم و طاق بزرگ قرار دارد که دارای فضای مستطیل شکل به عرض ۵ متر و ۸۰ سانتیمتر و ارتفاع ۵ متر و ۳۰ سانتیمتر است و مراسم تاج گذاری شاهپور دوم و سوم را به تصویر می‌کشد.