«ژاله خون شد» چگونه ماندگار شد؟
بيش از 30 سال قبل همزمان با يوم‌الله 17 شهريور ماه 1357 كه جمعي از مردم به دست ماموران ستم شاهي پهلوي به خاك و خون كشيده شدند، اعضاء گروه «شيدا» به سرپرستي محمدرضا لطفي دراعتراض به اين اتفاق از راديو و تلويزيون ملي استعفاء دادند. به گزارش ايسنا، پس از استعفاي دسته جمعي اعضاي گروه «شيدا» به سرپرستي محمدرضا لطفي در پي حوادث 17 شهريورماه عملا ضربه‌اي سخت به صدا و سيماي ملي ايران وارد شد و هزينه‌هاي زيادي را اين استعفا به راديو و تلويزيون ايران وارد كرد.
محمدرضا لطفي درباره اين استعفاء در برنامه‌ي تاريخ موسيقي ايراني مي‌گويد:« در ابتدا به اعضاي گروه گفتم كه من به تنهايي استعفا مي‌دهم اما اسماعيل صدقي‌آسا كه نوازنده عود گروه بود گفت كه با مشورت آقاي سايه اين كار را انجام دهم»
لطفي ادامه مي‌دهد: «آقاي سايه گفتند اگر به صورت شخصي استعفا دهي مشكلات زيادي برايت پيش مي‌آيد. صبر كن تا همگي با هم استعفا دهيم».
چند روز بعد كه نامه استعفا با دست خط محمدرضا شجريان به امضاي تمامي اعضاي گروه مي‌رسد، گروه تازه تاسيس «عارف» هم به سرپرستي حسين عليزاده زير اين استعفاء نامه را امضا مي‌كنند.
بعد از اين اتفاقات آهنگ ماندگار «ژاله خون شد» با شعري از سياوش كسرايي و آهنگ حسين عليزاده ساخته مي‌شود.
لطفي درباره ضبط اين قطعه مي‌گويد: «براي اولين بار اين قطعه را در زير زمين خانه‌ام با حضور اعضاي گروه ضبط كرديم كه فقط آهنگ بدون كلام بود» اما پس از چندي كه جنبش عظيم مردمي اوج مي‌گيرد آن‌ها اين قطعه را در استوديو «بل» ضبط مي‌كنند تا در راهپيمايي‌هاي مردمي صداي «ژاله خون شد» به گوش رسد.
شيوه ضبط اين اثر هم در نوع خود جالب است. اثري كه به صورت گروهي خوانده شد تا صداي هيچ كس در آن به صورت مشخص پيدا نباشد.
اين قطعه در دستگاه چهارگاه كه نواها و قطعه‌هاي حماسي بسياري در قالب آن اجرا گرديده خوانده شد و در تاريخ موسيقي ايران جاودان شد.
بعدها اين قطعه در سومين سري از مجموعه آلبوم‌هاي چاووش قرار داده شد. اما پس از اين اتفاقات رويداد مهم ديگري نيز رخ داد كه بازتاب‌هاي گسترده‌اي را در سطح جهان داشت. لغو شدن كنسرتي كه قرار بود در شهر باكو برگزار شود آن هم در زماني كه اتحاد جماهير شوروي قدرتي بلامنازع در جهان به شمار مي‌آمد.
لطفي مي‌گويد: «در زمان حكومت شوروي سابق برنامه‌ها از حدود يك سال قبل تنظيم مي‌شد و امكان تغيير برنامه‌ها به خاطر سياست‌هاي دولت شوروي نبود. در اين شرايط وقتي خبر عدم شركت در كنسرت باكو به گوش مسئولين رسيد با آقاي سايه تماس گرفتند و ايشان را تهديد كردند كه ما بايد در اين كنسرت شركت كنيم».
وي ادامه مي‌دهد: «ما هم تهديد كرديم در صورتي كه در اين كنسرت شركت كنيم با يادآوري فاجعه 17 شهريور به روي صحنه خواهيم رفت. همين شد كه آن‌ها قبول كردند و در برابر خواسته ما تسليم شدند و ما آن كنسرت را برگزار نكرديم.»
بعدها در جريانات پس از انقلاب اسلامي و در طول دهه 60 آهنگ‌هاي ماندگار ديگري نيز در قالب آلبوم‌هاي «چاووش» به ميان مردم آمد.
