جنس سخنرانیهای امروز در نشست سران عدم تعهد تا اندازه بسیاری رنگ و بوی تغییر نگاه از یک رویکرد صرف سیاسی به جنبش به مسائلی همچون اقتصاد جهانی، انرژیهای نو و تغییر در مکانیزمهای تجارت بینالملل داشت؛ تغییری که نشان میدهد این جنبش توان وارد شدن به حوزه جدید و گستردهتری از دستور کار سابق خود دارد.
به گزارش «تابناک»، پیش از این نیز بارها درباره ظرفیت اقتصادی کشورهای عضو عدم تعهد گزارشهایی دیده شده است؛ اما به رغم پتانسیلهای اقتصادی و وسعت جغرافیایی بزرگی که این کشورها در حوزه تجارت بینالملل از آن برخوردارند، شاید تا کنون هیچگاه محور اقتصادی به عنوان محوری اساسی در تحولات مربوط به این جنبش مورد توجه قرار نگرفته بود.
بنا بر این گزارش، بخشی از این بیتوجهی به محور اقتصادی ناشی از وابستگی و پیوستگی بسیاری از کشورهای عضو جنبش به تجارت بینالملل و نهادهای اقتصادی بینالملل و همچنین کشورهای قدرتمند در حوزه اقتصاد جهانی بوده که برآمده از واقعیت دنیای به هم وابسته امروز است.
اما سخنان امروز در نشست صبح اجلاس، دارای نکتهای با اهمیت بود و آن اینکه در شرایط کنونی جهانی، اقتصاد یکی از اولویتهای اساسی در دستور کار بینالمللی است که کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، باید توجهی خاص به آن داشته باشند.
در این باره باید گفت که سخنان بان کی مون، محمود احمدینژاد، محمد مرسی و به ویژه سخنان مان موهان سینک نخست وزیر هند، نشان از آن داشت که این اجلاس به تدریج از دستور کار صرف سیاسی بیرون رفته و حوزه وسیعتری را در بر میگیرد.
شاید بتوان چند محور اساسی اقتصادی را در سخنرانیهای امروز اجلاس مشخص کرد: بحران جهانی اقتصادی و ضرورت توجه به توسعه اقتصادی، ضرورت تغییر در مکانیزمهای تجارت بینالملل و اصلاح ساختار نهادهای مالی و اقتصادی بینالملل همچون صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی و همچنین ضرورت توجه به گسترش همکاری اقتصادی بین کشورهای عضو جنبش و توجه به تکنولوژیهای جدید و انرژیهای نو و تجدید پذیر.
بیگمان، رسیدن به یک دستور کار اقتصادی مهم در اجلاس عدم تعهد، نیازمند زمان بسیاری برای پیریزی ساختارها و زیرساختهای لازم در این باره است؛ اما نکته مهم در این میان توجه خاصی است که محور اقتصاد امروز در سخنان سخنرانان به خود جلب کرده بود. این امر نشان دهنده پدید آمدن یک اجماع کلی در میان اعضای جنبش و به ویژه اعضای تأثیرگذار آن برای گذشتن از حوزه صرف سیاسی و توجه به حوزه اقتصاد است.
یکی از مهمترین محورهای اقتصادی در این سخنان شاید، سخنان محمود احمدینژاد در چند جمله برای در هم شکستن ساختارهای اقتصادی موجود و حرکت برای اصلاح ساختارهای مالی بینالملل و جایگزینی ارزهای ملی به جای سلطه یک ارز خاص در تجارت بینالملل بود.
اشاره محمود احمدینژاد برای تغییر مکانیزمهای تجارت جهانی و کاربست معاملاتی همچون معاملات پایاپای در صحنه بینالملل، شاید به چالش کشیدن عنصر اصلی و محوری تحریمهای اقتصادی علیه ایران، یعنی انزوای اقتصادی بود؛ موضوعی که بیگمان، چندان خوشایند ایالات متحده نیست.
در این میان، اشارات نخست وزیر هند برای آمادگی در همکاری با همه کشورهای عضو جنبش و به ویژه ایران که ریاست اجلاس را در دست گرفته، نیز در خور توجه بود. سخنان وی که اساساً محور اقتصادی داشت و بر خلاف سایر سخنرانیها کمتر رنگ و بوی سیاست بینالملل به خود گرفت، با توجه به اهمیت اقتصادی هند در میان کشورهای عضو جنبش، نوید یک تحول اساسی در حوزههای مورد توجه جنبش را داشت.
حال شاید آن اتفاقی که ایران به دنبال آن بود، در حال رخ دادن است؛ تغییر در فضای تجارت بینالملل و به وجود آوردن نهادهای اقتصادی جدید در عرصه جهانی و همبستگی اقتصادی نزدیک در میان اعضا. البته وضعیتی که هم اکنون در اقتصاد بینالملل پدید آمده، بیش از همه در پافشاری اعضای جنبش برای ایجاد یک دستور کار اقتصادی تأثیرگذار است.
حال نحوه استفاده ایران از این فرصت پیش آمده و پررنگ ساختن این روزنههای اقتصادی که توان تبدیل شدن به دریچههای جدید تجارت است، تعیین کننده این دستور کار اقتصادی در آینده خواهد بود. شکست انزوای ایران به اذعان رسانههای گوناگون با برگزاری این اجلاس تا اندازه بسیاری نشان داده شده و شاید اکنون زمان بهرهبرداری از این فرصت پیش آمده است.