اجلاس كشورهاي عدم تعهد و مسائل پيش روي

برگزاری اجلاس سران کشورهای جنبش عدم تعهد در شهریور سال جاری در تهران، فرصتی مناسب برای دادن نظریات، پیشنهاد‌ها و راهکار‌های عملی به منظور همکاری‌های چند جانبه در ابعاد سیاسی، تجاری و اقتصادی و فرهنگی را فراهم آورده است. این اجلاس با حضور ۱۳۰ کشور عضو و پانزده کشور ناظر و ده نماینده از سازمان‌های جهانی برگزار خواهد شد.

پانزدهمین نشست سران این جنبش در شرم الشیخ مصر در سطح وزیران خارجه برگزار و در آن مقدمات اجلاس تهران بحث و بررسی شد. هم‌اکنون ریاست دورهای سه ساله آن به عهده مصر است و با آغاز اجلاس در تهران بر عهده ایران گذاشته خواهد شد.

پیشینه جنبش عدم تعهد

نخستین تلاش برای ایجاد همگرایی میان کشورهایی که بعد‌ها به غیرمتعد‌ها معروف شدند، در سال ۱۹۵۵ در کنفرانس باندونگ در شهر باندونگ اندونزی انجام شد. جواهر لعل نهرو، جمال عبدالناصر و سوکارنو، رؤسای وقت حکومت کشورهای هند، مصر و اندونزی در این اجلاس اندیشه تشکیل چنین سازمانی را مطرح کردند. ایران که به دلیل عضویت در پیمان نظامی مرکزی سنتو از عضویت در این جنبش محروم مانده بود، در سال ۱۹۷۹ پس از پبروزی انقلاب به جنبش عدم تعهد پیوست. لغو برگزاری هفتمین اجلاس سران در بغداد به دلیل تجاوز نظامی عراق به ایران و انتقال این اجلاس به دهلی نو از مهم‌ترین رویدادهای جنبش به شمار می‌آید.

با آغاز بیداری اسلامی در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و بیداری جهانی در کشورهای غربی اهمیت نقش جنبش عدم تعهد در تحولات منطقه‌ای و بین المللی بیشتر و پر رنگ‌تر خواهد شد.

بحران‌های پیش روی کشورهای عضو جنبش عدم تعهد عبارتنداز:

۱ ـ بحران‌ها و اعتراضات اجتماعی متاثر از بیداری اسلامی.
۲ ـ بحران‌های متأثر از تحولات و رکود اقتصادی دنیای سرمایه‌داری غرب.
۳ ـ بحران‌های هویتی و فرهنگی متأثر از تهاجم فرهنگی و جنگ نرم رسانه‌ای نظام سلطه.
۴ ـ بحران‌های ناشی از مداخله دولت‌های نظام سلطه در امور داخلی کشورهای عضو عدم تعهد.
۵ ـ بحران‌های ناشی از درگیر‌های مرزی و قومی ایجاد شده از سوی نظام سلطه.
۶ ـ بحران‌های زیست محیطی و قحطی و خشکسالی و... .

کشورهای جنبش عدم تعهد به دلیل داشتن پیشینه فرهنگی و تمدنی و ظرفیت‌های بالای از منابع انرژی و معادن و داشتن موقعیت‌های ژئوپلیتیک و استرتژیک و جمعیت می‌توانند در معادلات سیاسی و اقتصادی جهان تأثیرگذار باشند.

بحران‌ها و اعتراضات اجتماعی برگرفته از بیداری اسلامی

بیداری اسلامی در کشورهای اسلامی که از آن به بهار عربی نیز یاد شده از کشور تونس آغاز شد و در کشور مصر به عنوان بهار عدم تعهد به وقوع پیوست؛ با نگاهی به تحولات منطقه‌ای که بیشتر آنها در حوزه کشورهای عدم تعهد جریان دارد. با آغاز اجلاس در تهران زمینه‌ای مناسب به منظور تبادل نظر و ارائه راهکار برای تحقق بیداری اسلامی فراهم خواهد شد.

بحران‌های برگرفته از تحولات و رکود اقتصادی دنیای سرمایه‌داری غرب

رکود اقتصادی و بحران‌های اجتماعی پدید آمده در کشورهای غربی، می‌تواند در کوتاه مدت و بلند مدت در زمینه مبادلات تجاری و روابط اقتصادی با برنامه ریزی از سوی نظام سلطه آن را به کشورهای عضو عدم تعهد انتقال دهند. سران کشورهای عضو عدم تعهد با ایجاد و راه‌اندازی بانک و واحد پولی مشترک، می‌توانند با اثرات مخرب اقتصادی و مالی نظام سلطه مقابله کنند.

بحران‌های هویتی و فرهنگی برگرفته از تهاجم فرهنگی نظام سلطه

به دلیل وجود جمعیت زیاد و منابع انرژی و امکان دسترسی به بازارهای فروش تولیدات صنعتی کشورهای غیر عضو عدم تعهد با استفاده از رسانه‌های جمعی به دنبال القا و انتقال فرهنگ مصرفی خود در کشورهای عضو عدم تعهد هستند. به همین منظور تهاجم فرهنگی و جنک نرم علیه دولت‌های مستقل را سرلوحه رسانه‌های خود قرار داده‌اند.

بحران‌های ناشی از مداخله دولت‌های نظام سلطه

بحران‌های ناشی از درگیر‌های مرزی و قومی ایجاد شده از سوی نظام سلطه بحران‌های زیست محیطی و قحطی و خشکسالی، کشور‌های عضو عدم تعهد با راه اندازی پیمان‌های سیاسی، نظامی، رسانه‌ای، همکاری‌های زیست محیطی و کشاورزی می‌توانند بسیاری از مشکلات را رفع و حل کنند.

برخی از مشترکات کشورهای عضو عدم تعهد عبارتند از:

۱ ـ کشورهای عضو عدم تعهد بزرگترین اجماع فرهنگی و ادیان الهی و آداب و رسوم را دارند.
۲ ـ بیشتر کشورهای عضو این جنبش بیشترین ذخایر انرژی و طبیعی و جمعیت جهان را دارند.
۳ ـ ساختارهای سیاسی و فرهنگی کشورهای عضو غیر متعهد‌ها با الگو‌های غربی سازوکاری ندارند.
۴ ـ استقلال طلبی احترام به حاکمیت ملی و رهایی از مداخلات بیگانگان.

سران کشور‌های عضو عدم تعهد می‌توانند با اصلاح ساختاری و محتوایی و پایبندی به اصل همکاری و عدم تعهد به سیاست‌های تحمیلی نظام سلطه در پیشبرد اهداف جنبش و بسط همکاری‌های بین‌المللی با یکدیگر همکاری و پیشرفت و توسعه را برای کشور‌های این جنبش فراهم آورند.