تعبیر سید حسن خمینی از بیداری اسلامی

در مراسم ویژه تجدید بیعت وزیر و معاونان وزارت امور خارجه و همچنین، سفرا و رؤسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی با آرمان‌های امام خمینی که با اهدای تاج گل به پیشگاه رهبر کبیر انقلاب و اقامه نماز مغرب و عشا به امامت یادگار امام همراه بود، حجت‌الاسلام و المسلمین سیدحسن خمینی، سخنانی درباره اوضاع کنونی خاورمیانه و جایگاه ایران ایراد کرد.

به گزارش «تابناک» سیدحسن خمینی در این سخنان، به تبیین مبسوط دیدگاه‌های خود درباره نسبت انقلاب اسلامی و بیداری معنوی در جهان معاصر پرداخت و اظهار داشت: روزهای بزرگی پیش رو داریم و روزهای بزرگی را نیز، پشت سر گذاشتیم. سال جاری، یک سال استثنایی در چند دهه اخیر در جهان اسلام است که بیداری معنوی، یکی از مهمترین وجوه آن است.

انقلاب‌ها به سه دسته بخش می‌شوند

وی در تبیین سخنان خود، به گونه‌شناسی انقلاب‌های بزرگ پرداخت و اظهار داشت: به طور کلی انقلاب‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند. برخی تنها، وجهه سیاسی دارند. انقلاب‌های سیاسی انقلاب‌هایی هستند که تنها به تغییرات سیاسی در نظام منجر می‌شوند. البته این انقلاب‌ها با کودتا تفاوت بسیاری دارند. نهضت ملی شدن نفت را می‌توان انقلاب سیاسی دانست که در آن تنها، مدیران سیاسی عوض شدند و تغییری در سطوح اجتماعی رخ نداد.

سید حسن خمینی نوع دوم انقلاب‌ها را، انقلاب اجتماعی خواند و گفت: برخی انقلاب‌ها، علاوه بر بعد سیاسی، بعد اجتماعی هم دارند و فراتر از تغییرات سیاسی، ساختار نهادهای قدرت را در حوزه‌های سیاسی، فکری، آموزشی و اقتصادی تغییر می‌دهند. تغییرات در انقلاب اجتماعی، بسیار فراتر و عمیق‌تر از انقلاب سیاسی است.

یادگار امام، انقلاب مشروطه را از نوع انقلاب‌های اجتماعی دانست و یادآور شد: انقلاب مشروطه از آن رو که تأثیر بسیار شگرف و دگرگون‌کننده‌ای در تحولات اجتماعی جامعه گذاشت، می‌تواند به عنوان یک انقلاب اجتماعی مطرح شود؛ انقلابی که نظام‌های اجتماعی دوران قاجار را به شدت متحول کرد.

وی افزود: پس از انقلاب مشروطه، تعبیر جدیدی از منزلت‌های اجتماعی مطرح شد و گروه جدیدی از تحصیل‌کرده‌های غربی وارد کشور شدند. اشراف‌سالاری نظام قاجار را دستخوش تغییر شد؛ نظام نوین آموزشی که با همت میرزاحسن خان رشدیه بنا نهاده شد، بر نهاد آموزش و به دنبال آن بر متن بسیاری از نهادهای دیگر اجتماعی، تأثیر شگرفی گذاشت و در یک کلام، با ورود نیروهای اجتماعی جدید، تعریف نوینی از سیاست و نخبگی در ایران ارایه شد.

انقلاب 57، انقلابی سیاسی اجتماعی بود

وی افزود: انقلاب سال 57 از یک ‌سو، قطعا یک انقلاب سیاسی است، چون نظام سیاسی را در تمام سطوح تغییر داد و از سوی دیگر، قطعا، انقلاب اجتماعی است، چون در مقیاسی بسیار وسیع‌تر از مشروطه، منزلت‌های اجتماعی را نیز به شدت دستخوش تغییر کرد و فراتر از آن، نهادهای اجتماعی جدیدی ساخت؛ نهادهایی که به جرأت باید گفت، پیوند عمیقی با نظام فکری امام داشتند.

نوه امام نوع سوم انقلاب‌ها را انقلاب‌های تاریخی خواند و گفت: انقلاب‌های تاریخی، تاریخ ساز هستند؛ انقلاب‌هایی که پیام‌های فرامرزی و فرازمانی دارند. این انقلاب‌ها، افزون بر تأثیر در بافت سیاسی و اجتماعی جامعه معاصر و درگیر انقلاب، آثار عمیق و سیالی بر جوامع غیر در زمان‌های گوناگون و چه بسا دورتر دارند.

وی به پیام‌های تاریخی انقلاب‌های بزرگ اشاره کرد و گفت: انقلاب فرانسه، نظام سلطنت مطلقه را از میان می‌برد و به ‌جای آن یک جمهوری می‌آورد. در انقلاب فرانسه که با استبداد و جمهوری، بارها دست به دست شد، انقلابی سیاسی، اجتماعی و تاریخی است، چون این انقلاب، علاوه بر تغییرات سیاسی و اجتماعی، پیام آزادی و دمکراسی برای تاریخ آورد.

وی افزود: نمونه دیگر انقلاب‌های تاریخی، انقلاب آمریکا بود. انقلاب آمریکا با همه مسائل خود، از جنگ‌های جنوب و شمال عبور کرد. این انقلاب به دلیل تغییر در حوزه سیاست و جامعه، سیاسی و اجتماعی بود؛ اما چون  پیام ضد برده‌داری را به جهان اعلام نمود، انقلاب تاریخی است.

سیدحسن خمینی انقلاب شوروی را نمونه دیگر انقلاب‌های تاریخی عنوان کرد و اظهار داشت: انقلاب شوروی نیز، بی‌گمان انقلاب سیاسی است، چون تزار رفته و لنین با خشونت‌هایی، به جای او آمده است و انقلاب اجتماعی هم هست، چون نهادهای اجتماعی را به شدت تغییر داده و سیستم‌های خاص متفاوتی پدید آورده، ولی فراتر از این دو، یک انقلاب اجتماعی است، چون پیامی تاریخی بنام سوسیالیسم به دنیا ارایه کرد.

پیام تاریخی انقلاب امام، با همه انقلاب‌های دیگر فرق می‌کند

نوه امام (ره) انقلاب اسلامی ملت ایران را نمونه موفق انقلاب‌های تاریخ ساز خواند و گفت: انقلاب ما سیاسی است، چون نظام سیاسی و مدیران آن را تغییر داد و یک انقلاب اجتماعی است، چون تغییرات اجتماعی گسترده‌ای پدید آورد و در گام سوم خود، یک انقلاب تاریخ ساز است، زیرا یک پیام مهم و روشن برای دنیا صادر کرد و آن بیداری معنویت بود.

سیدحسن خمینی اظهار داشت: پیام تاریخی انقلاب امام، با همه انقلاب‌های دیگر فرق می‌کند؛ بر خلاف دیگر انقلاب‌ها که پیامشان ناقص یا ناموفق به دنیا عرضه شد، پیام انقلاب ایران، چنان عمیق و موثر بود که پژواک آن، این روزها به روشنی، در جهان شنیده می‌شود؛ پیامی که در یک کلام، بیداری اسلامی یا به عبارت دیگر، بیداری معنوی است.

وی ادامه داد: پیام انقلاب ما حاکم کردن معنویت همراه با عدالت در مدیریت جهانی است که هم اکنون در جهان دیده می‌شود. امروز، بیداری اسلامی، تذکار پیام انقلاب اسلامی است.

یادگار امام در ادامه به آفت‌ها و آسیب‌های اجتماعی بیداری اسلامی پرداخت و اظهار داشت: اگر مانند همه مسائل دیگر، از این بیداری بزرگ، مراقبت نشود، آفت زده می‌شود. بزرگترین آفت هر چیزی، در درون خود آن است. برای اینکه چیزی زمین بخورد، کافی است در آن زیاده‌روی شود.

وی با اشاره به انتخابات اخیر مصر گفت: ترس از قبضه انقلاب توسط سلفی‌ها، نکته درستی است. ویژگی افراطی‌ها این است که یکباره خود را در بالاترین نقطه مدیریت می‌نشاند.

یادگار امام با تأکید بر به کار بردن طالبانیسم به جای سلفی‌گری اظهار داشت: طالبانی‌گری یک آفت است. اگر مراقب نشویم، مدعیان این روش، با شیوه‌های خاص به معنویت و بیداری تیر خلاص می‌زنند.

آفت درونی هر چیزی، زیاده‌روی در آن است

سیدحسن خمینی تأکید کرد: هنگامی یک اندیشه بر سر کار می‌آید، بزرگترین لطمه را از افراطیون داخلی می‌خورد. این مسأله، دلیل فلسفی دارد. دست انسان در اوج سرما می‌سوزد. هر چیزی اگر از حد خود فراتر رود، به ضد خود تبدیل می‌شود. آفت درونی هر چیزی، افراط در آن است.

یادگار امام با بیان اینکه ائمه الگوی انقلاب و مظهر تعادل هستند، گفت: مذهب اهل بیت، به ویژه امامیه در میان همه فرق اسلامی، نقطه تعادل است. در همه دوره‌های اسلامی، هیچ نحله‌ای به اندازه شیعه، در نقطه اعتدال نایستاده است. انقلاب اسلامی به عنوان نماینده مذهب اهل بیت، بزرگترین پایگاه و ویژگی خود را در تعادل می‌داند.

وی افزود: امروز با گام سوم پیام تاریخی امام روبه‌رو هستیم. این جریان از دو ناحیه لطمه می‌خورد؛ یکی از سوی کسانی که از بیخ، معنویت و دین را رد می‌کنند و دیگری از سوی کسانی است که افراط‌گری می‌کنند.

نوه امام گفت: پیام تاریخی انقلاب امام، بیداری اخلاق اسلامی در جهان بی اخلاق کنونی است. امروز باید همه هشیار باشیم و در بزنگاه زندگانی انقلاب با ارایه اندیشه ضد افراطی اهل بیت، پیام انقلاب تاریخی امام را یاداور شویم.

سیدحسن خمینی تأکید کرد: اگر جهان اسلام، بخواهد این راه را ادامه دهد، باید در هر شرایطی از طالبانیسم مبرا باشد. باید دقت کنیم که روح بیداری اسلامی و روح دین، چیزی جز اخلاق نیست. همه دین به این است که انسان‌ها اخلاقی‌تر شوند. پیامبر می‌گوید؛ انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق. فلسفه وجودی بعثت و اساس تدین، اخلاق است.

ماهیت بیداری اسلامی، بیداری اخلاقی است

یادگار امام اظهار داشت: شاکله بیداری، دین و شالوده آن اخلاق است. اخلاق همان چیزی است که دنیا به شدت از نبود آن، لطمه دیده و واقعیت این است که دنیا، از حیث اخلاق، فرو کاسته و همه جوامع کنونی از نظر اخلاقی، عقب‌گرد دارند. جهان تشنه معارف اهل بیت است، چرا که جهان به تمام معنا، نیازمند خوبی ودرستی است و این از راه پیامبر و آل ایشان به دست می‌آید.

سیدحسن خمینی در پایان گفت: ماهیت بیداری اسلامی، بیداری اخلاقی است. اگر این بیداری اخلاقی به ظاهرِ سلفی‌گری خود غلبه کند، باقی می‌ماند. اگر بتوانیم به دنیا ثابت کنیم که اخلاق‌مدار هستیم، دنیا حرف‌های ما را گوش می‌کند. چشم جهانی به آرمان ملت ایران است که عبارت است از معنویت همراه با پیشرفت.

پیش از سخنان یادگار امام، علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه کشورمان در سخنان کوتاهی، با تأکید بر ادامه راه امام و حفط میراث بنیانگذار جمهوری اسلامی گفت: سی سال پیش نهالی به دست امام کاشته شد که امروز در سراسر جهان ریشه دوانده و شمیم بیداری اسلامی، جان مسلمین را به وجد آورده است.

این مراسم با نثار تاج گل به پیشگاه رهبر کبیر انقلاب و برپایی نماز مغرب و عشا به امامت یادگار امام همراه بود.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی جماران