سد‌های جدید روسیه و تسریع روند کاهش آب دریای خزر / چرا رفتار آبی روسیه در حیات و ممات دریای خزر نقش موثری دارد؟

به گزارش «تابناک»، "علی سلاجقه" در یکی از تازه‌ترین اظهارات خود پیرامون حقابه دریای خزر با بیان اینکه ورودی آب دریای خزر کاهش یافته و تراز آب این دریا در حال پایین رفتن است، گفت: در برخی آمار و اطلاعات اعلام شده که نزدیک یک متر در چهار، پنج سال اخیر دریا عقب نشینی داشته و در سال به طور میانگین دریای خزر ۲۰ سانتی متر عقب‌نشینی می‌کند.

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور در ادامه ضمن اشاره به امتناع کشور‌های همسایه از پرداخت حقابه این دریا بیان کرد: ورودی‌های دریای خرز از سوی کشور‌های همسایه بسته شده است مخصوصا ورودی رود ولگا بسته شده است.

این اظهار نظر کوتاه که البته با اظهار امیدواری برای پیگیری موضوع در قالب کنوانسیون تهران مطرح شد، کافی بود تا بسیاری از رسانه‌ها با تمرکز جدی بر روی رفتار روسیه و نقش این کشور در تامین و یا عدم تامین آب دریای خزر به نقش این کشور در فرایند کاهش آب دریا اشاره کنند.

نکته مهمی که البته بیراه نیست و بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد این همسایه شمالی نقش ویژه‌ای در صیانت از حقابه‌های این دریا دارد و اگر رفتار آبی روسیه در این حوزه اصلاح نشود، مشخص نیست چه فرجام تلخی در انتظار دریای خزر خواهد بود.

توضیح اینکه بر اساس آخرین آمار و اطلاعات موجود بیش از ۱۳۰ رودخانه به دریای خزر می‌ریزند که در این بین نزدیک به ۸۵ درصد از آورد‌های آبی دریای خزر از طریق رود ولگا تامین می‌شد، با وجود این، به دنبال احداث سد‌های جدید توسط روسیه در حوضه آبریز رود ولگا که شامل ۴۰ سد ساخته شده و ۱۸ سد دیگر در دست مطالعه و ساخت است، آورد آبی این رود به سمت دریای خزر به شدت کاهش یافته است.

این اتفاق در سال‌های گذشته تاثیر مستقیمی در فرایند عقب نشینی آب دریا به ویژه در ساحل جنوبی آن داشته است.

بررسی‌های بیشتر بیانگر این است که از سال ۱۳۹۷ خورشیدی ۲۲درصد از آبدهی ولگا به خزر کاسته شده است که به لحاظ عددی، چیزی بالغ بر ۵۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون متر مکعب از آورد آبی دریای خزر را شامل می‌شود.

مجموعه اقداماتی که سبب شده تا آب دریای خزر طی پنج سال گذشته، به رغم اینکه دریا در دوران پیشروی قرار دارد، همچنان در حال پسروی باشد.

در این بین، قرارگیری جهان در دوره دوران خشکی و گرمای شدید که در پی تغییر اقلیم ایجاد شده است نیز بر مسائل و مشکلات موجود افزوده و با توجه به این امر این نگرانی وجود دارد که ظرف چند سال آینده، شاهد عقب نشینی آب دریا به ویژه در منطقه خلیج گرگان باشیم که می‌تواند روند خشکی خلیج را تسریع بخشد.

البته ایران تنها متضرر این شرایط نخواهد بود و دیگر کشور‌های همسایه دریای خزر نیز از این محل متحمل خسارات‌ چشمگیری خواهند شد؛ بنابراین، انتظار می رود تا متولیان امر در سطوح مختلف نسبت به این تهدید بزرگ و خطرناک حساس باشند و برای جلوگیری از دامنه دارتر شدن ابعاد این فاجعه، اقدامات لازم را در دستور کار قرار دهند.

خاطرنشان می‌شود، دریای خزر با طول تقریبی ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض متوسط ۳۲۰ کیلومتر و مساحت ۴۳۸۰۰۰ کیلومتر مربع و حجم ۷۷۰۰۰۰ کیلومتر مکعب، بزرگ‌ترین دریاچه آب نسبتاً شیرین جهان است که با کشور‌های ایران، ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و جمهوری آذربایجان مرز ساحلی دارد.