بار‌ها به دولت عراق هشدار و تذکر داده ایم/در حال حاضر در نقطه اعلام توافق در وین قرار نداریم/ امیرعبداللهیان فردا به مسکو می‌رود/مسئول وضعیت فعلی مذاکرات آمریکاست

بین الملل تابناک: سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری هفتگی خود در روز دوشنبه با خبرنگاران به تشریح آخرین تحولات در حوزه سیاست خارجی پرداخت و به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد.

بارها به دولت عراق هشدار و تذکر داده ایم

سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوال تابناک در نشست خبری روز دوشنبه در رابطه با واکنش مقامات دولت عراق و احضار سفیر ایران اظهار داشت: به هیچ وجه پذیرفته نیست که یکی از همسایگان ما که روابط عمیقی در سطوح مختلف تعامل با ما دارد، کانون ایجاد تهدید برای ایران باشد. این کانون تهدید شدن به یک کشور ثالث برنمی‌گردد. رژیم صهیونیستی متاسفانه بارها و بارها از داخل خاک عراق ناامنی ایجاد کرده و برخی تجمعات ضد انقلاب در اقلیم کردستان و گروهک‌های تروریستی در آن منطقه صورت گرفته است. از این تریبون به دولت مرکزی عراق تذکر داده و در خفا بارها به آنها گفته شده اجازه ندهید مرزهای عراق، مرزهای ناامنی برای همسایه شما باشد.

خطیب‌زاده تصریح کرد: ایران تحمل نمی‌کند جایی در نزدیکی مرزهایش کانون دسیسه، توطئه، خرابکاری و اعزام گروه‌های تروریستی به داخل ایران باشد؛ چه توسط گروهک‌های ضد انقلاب و گروهک‌های تروریستی و چه رژیم صهیونیستی در داخل اقلیم. در ملاقات‌ها گفته شده و در حقوق بین‌الملل کاملا شناخته شده است. انتظارم از دولت مرکزی عراق این است که یک بار برای همیشه به این وضعیت پایان دهد و اجازه ندهد مرزهایش مورد سوءاستفاده قرار بگیرد، به ویژه با تمام ادعاهایی که درباره ارتقای روابط در سطوح جدیدی بین دو کشور وجود دارد.

خطیب‌زاده تصریح کرد: رژیم اشغالگر قدس بداند اشراف اطلاعاتی نسبت به تک تک تمام نقاطی که حضور دارد، داریم. اگر امروز آشکار اعلام می‌شود که پیام دقیقی را دریافت کند، والا موارد قبلی را آگاه است.

الان در نقطه اعلام توافق قرار نداریم

این دیپلمات ارشد کشورمان در پاسخ به سؤالی درباره مذاکرات وین و طرح زیاده خواهی جدید از سوی آمریکا نیز اظهار داشت: آن‌چه در وین امروز با بازگشت هیأت‌ها انجام شده، یک تنفس و توقف کوتاه است. برخی از بن بست و اتمام مذاکرات نام بردند که توضیح داده شد. این تنفسی خواهد بود به درخواست هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام.

وی ادامه داد: هیأت‌ها در پایتخت‌ها به سر می‌برند. فروکاستن آنچه در وین اتفاق می‌افتد به یک یا دو عامل، روشن کننده وضعیت نیست. الان در نقطه اعلام توافق قرار نداریم، چون برخی مباحث کلیدی و البته مفتوح مانده که باید در واشنگتن تصمیمات آن گرفته شود و به محض تصمیمات در واشنگتن در نقطه‌ای هستیم که برگردیم به وین و دور نهایی و رسیدن به یک توافق خوب و پایدار را برگزار کنیم. الان در آن نقطه قرار نداریم و منتظر شنیدن پاسخ آمریکا هستیم. رایزنی‌ها در سطوح مختلف ادامه دارد.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی افزود: وزیر امور خارجه و وزرای خارجه دیگری که در برجام حضور دارند، مدام با هم و با مذاکره کنندگان ارشد در تماس هستند و آقای امیرعبداللهیان فردا عازم مسکو است و ان‌شاءالله این رایزنی‌ها ادامه یابد. ما به شما و ملت عزیز این نکته را مجددا تأکید می‌کنیم آنچه برای ما در این مسیر، چراغ راهنما و چارچوب حرکت است، منافع قطعی ملت ایران است؛ منافع قطعی که چهارچوب‌های مذاکرات و توافق نهایی را مشخص می‌کند.

هنوز تاریخ دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان قطعی نیست

وی همچنین درباره دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان و انتشار خبری از سوی رسانه‌ شورای عالی امنیت ملی درباره توقف یکجانبه این مذاکرات از سوی ایران بیان کرد: دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی رسانه‌ای ندارد. تاریخی توسط دوستان ما در عراق برای گفت‌وگوهای دور پنجم بین ایران و عربستان اعلام شده بود. این تاریخ هنوز قطعی نیست. به محض این‌که تاریخ قطعی شود و دو طرف درباره تاریخی توافق کنند، اعلام خواهم کرد.

توصیه به کمیسر عالی حقوق بشر

خطیب‌زاده درباره اظهارات کمیسر عالی حقوق بشر درباره وضعیت حقوق بشر در ایران نیز اظهار داشت: به رغم تعاملات بسیار مثبت بین ایران و کمیسر عالی در چند ماه گذشته و توضیحات مفصلی که داده شد، بیان این ادعاهای بی اساس در اظهارات ایشان و منتسب کردن به ایران، نه تنها غیرسازنده است، بلکه مخرب روابط هم هست. جمهوری اسلامی ایران فارغ از این نمایش‌های گاه و بیگاهی که برخی از این مجامع به ظاهر حقوق بشری دارند، برای ارتقای مفهوم عالی حقوق بشر و حفظ و صیانت آن تعهد قطعی دارد و این برگرفته از ذات مفاهیم متعالی است که انقلاب ایران به همراه آورده است. فارغ از آنچه به ایران نسبت می‌دهند، برنامه ها در سطوح مختلف توسط قوه قضاییه و رئیس جمهور و دستگاه‌های مختلف جلو می‌رود.

سخنگوی وزارت خارجه بیان کرد: توصیه‌ام به کمیسر عالی این است اجازه دهد در مسیر گفت‌وگوها و تعاملات جلو برود. متاسفیم در حالی این اظهارات می‌شود که شاهد حجم گسترده‌ای از نقض گسترده بدیهیات حقوق بشر توسط متحدان و دوستان برخی از این قدرت‌ها اتفاق می‌افتد و نقطه شرمی برای مدعیان حقوق بشر است.

طرف ثالثی در برجام نداریم

سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سؤالی درباره تنفس ایجاد شده در وین و پیش شرط‌های طرف روس گفت: ما طرف ثالثی در برجام نداریم. آنچه در وین رخ داده فراموش نکنیم برای اطمینان از بازگشت قابل راستی آزمایی و متعهدانه آمریکا به برجام  و تعهداتش ذیل این موافقتنامه بین‌المللی بوده است.

این دیپلمات ارشد کشورمان خاطرنشان کرد: آن‌چه موضوع مذاکره بوده، تعهدات آمریکا بوده است. آنچه این مذاکرات می‌توانست این را در چند ماه اولی که بایدن با دستور اجرایی تمام آنچه رئیس جمهور قبلی انجام داده بود، برگرداند، بایدن بعد از چند ماه مکث و بی عملی، مسیر مذاکرات پیچیده کمیسیون مشترک برجام را انتخاب کرد و در این راه هم مسیر حفظ میراث شکست خورده ترامپ را انتخاب کرد. 

وی بیان کرد: دولت بایدن در مذاکرات وین هر روز یک کنش از خودش نشان داد. اشتباه واکنش این است که فکر می‌کند با ضرب الأجل و هیجانات رسانه‌ای ایران را از منافع حقه ملت محروم کند.

خطیب‌زاده همچنین ادمه داد: امروز وین آیینه دیروز رفتارهای غیرسازنده آمریکاست. ما در نقطه توافق قرار نداشتیم و اجازه دهید در نقطه توافق قرار بگیریم. ما اگر در نقطه توافق قرار بگیریم به همه ملت ایران با صدای رسا و شفاف اعلام می‌کنیم. موضوعات و مباحث باقیمانده بین ما و آمریکا نیازمند تصمیمات سیاسی در واشنگتن است که هنوز به ما اعلام نشده و زمانی اعلام شود به وین برمی‌گردیم.

مسئولیت وضعیت فعلی که الان در آن هستیم با آمریکاست

سخنگوی وزارت خارجه درباره علت توقف مذاکرات و موضع روسیه نیز اظهار داشت: مشخصا درباره روسیه صحبت کردم. آنچه درباره درخواست روسیه مطرح می‌شود، علنی توسط روسیه اعلام شده و ما هم دریافت کردیم و این باید در کمیسیون مشترک بحث شود. از روز اول طرف‌های برجامی نکاتی را بیان کردند که در کمیسیون مشترک بیان شده است. 

وی ادامه داد: روایت وال استریت روایت آمریکا علیه روسیه است که در جنگی با آن قرار گرفته‌اند. من با زبان صریح و در اظهارات گفتم و همه آنها تداوم دار بوده است؛ این‌که منافع ملت تعیین کننده مسیر ماست. فروکاستن آن چه در وین اتفاق می‌افتد به یک درخواست روسیه، خواست آمریکاست. مسئولیت وضعیت فعلی که الان در آن هستیم با آمریکاست. اگر امروز آمریکا پاسخ دهد می‌توانیم به وین برگردیم. درخواست روسیه باید در کمیسیون مشترک بحث شود. رویکرد روسیه تا به امروز سازنده بوده و در بین مذاکره کنندگان در وین در ۱۱ ماه گذشته نزدیک ترین و حمایت گونه ترین بوده است. مقامات روس در گفت‌وگوهای خصوصی و در کمیسیون مشترک این را اشاره کردند که مانع هیچ توافق خوبی نمی‌شوند. اجازه ندهید روایات‌ دیگر این وضعیت را به گونه دیگری تصویر کند.

خطیب‌زاده ادامه داد: ما در تهران هستیم و هیأت‌ها در پایتخت‌ها هستند که آخرین گام‌ها را برداریم. آخرین گام‌ها سخت است. همه موضوعات در سبد آمریکاست و اگر امروز پاسخ مناسب را بدهد و تصمیم سیاسی را بگیرد هیأت‌ها فردا می‌توانند به وین برگردند.

وی همچنین درباره امضای تفاهمنامه بین ایران و جمهوری آذربایجان درباره منطقه زنگه‌زور اظهار داشت: در چند ماه گذشته با آذربایجان تماس‌های نزدیکی داشتیم و کمیسیون مشترک برگزار و سندی را امضا کردیم. در طول جنگ ایران دسترسی به اتباع آذربایجان داده بود که از مرز بیله سوار وارد شوند و به نخجوان دسترسی داشته باشند. بعد از جنگ این بحث است که از نقاط نزدیک‌تری وارد مرز شوند. اگر بتوانیم زیرساخت‌های مناسب را فراهم کنیم، تسهیلات جدیدی را در مسیر ترانزیتی داشته باشیم.

سخنگوی وزارت خارجه بیان کرد: ایران یک کنشگر با اقتدار است که درباره منافع و امنیت ملی خود با هیچ کسی مصالحه نمی‌کند و مسئولانه رفتار می‌کند.

وی درباره سفر امیرعبداللهیان به مسکو نیز گفت: امیرعبداللهیان عازم مسکو است با محور گفت‌وگو درباره چند موضوع و تحولات در وین رایزنی‌هایی را داشته باشد؛ یکی از موضوعات کمک ایران برای تحولات در اوکراین است و همه باید کمک کنند مسئولانه این جنگ به مناطق دیگر سرریز نکند.

خطیب‌زاده درباره عدم حضور روسیه در توافق بیان کرد: آمریکا باید اول برادری خود را ثابت و بعد ادعای ارث و میراث کند، آمریکا عضو برجام نیست که درباره اعضای برجام و ... صحبت کند. رویه‌های برجام کاملا روشن است و همه باید کمک کنیم با یک تصمیم جمعی به نتیجه برسیم. آمریکا درخواست‌های شاذ و عجیب و غریب در ۱۱ ماه به کمیسیون مشترک داده است. 

سفر امیرعبداللهیان به شامات

 خبرنگار فارس درباره سفر امیرعبداللهیان به لبنان پرسید که خطیب‌زاده با بیان این‌که سفر امیرعبداللهیان در دستورکار است، گفت: امیرعبداللهیان ابتدا عازم روسیه و بعد عازم کشورهای منطقه در حوزه شامات است. همچنین چند سفر منطقه‌ای در دستورکار است و برای سازمان همکاری اسلامی در پاکستان هم دعوت است؛ بنابراین، باید ببینیم تحولات چگونه رقم می‌خورد.

نقش میانجی‌گری قطر؟

وی در پاسخ به سؤال دیگر خبرنگار فارس در خصوص نقش قطر به عنوان میانجی بین ایران و آمریکا نیز اظهار داشت: قطر از دوستان ماست و مثل برخی کشورهای حوزه خلیج فارس حساسیت بالایی دارد و با حسایبت تحولات را پیگیری می‌کند؛ چه در حوزه پیرامونی و چه در زمینه گفت‌وگوها در وین. ما همواره در تهران میزبان آنها بودیم و در مجامع بین‌المللی و سفرهای امیرعبداللهیان  و سفر رئیسی این رایزنی‌ها نزدیک تر شده است و در همین بستر در حال رایزنی و تعامل هستیم.

وی درباره اعزام نیروهای خارجی به اوکراین و همچنین حضور برخی هموطنان ایرانی نیز اظهار داشت: این اخبار را در رسانه‌ها شنیدیم و برخی شواهد و مدارک در گوشه و کنار رسیده است که در وضعیت جنگ خاص در اوکراین هستیم و نباید به هر روایتی بدون راستی آزمایی توجه کرد. همه این گزارش‌ها را دیدیم و با حساسیت پیگیری می‌کنیم. از تکرار مدل‌های جنگ در منطقه به ویژه شامات همه را برحذر می‌داریم. متاسفیم این جنگ به مناطق دیگر سرریز شود. برخی سودجویان به بهانه‌های مختلف از جمله قاچاقچیان انسان وارد این مباحث می‌شوند و هموطنان ما باید توجه کنند.

این دیپلمات ارشد ایرانی بیان کرد: وزارت خارجه با عملیات قرارگاهی سخت با سلامتی اکثر ایرانیان را از اوکراین خارج و رایگان در کشورهای همسایه اسکان دهد و کار سختی خواهد بود که اگر ایرانیان بخواهند جان خود را توسط قاچاقچیان انسان به خطر بیندازد.

وی در توصیه‌ای گفت که هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان به امنیت مرزها پایبند باشد.

خطیب‌زاده درباره اعدام دسته جمعی در عربستان نیز بیان کرد: این اقدام غیرانسانی و مخالف بدیهیات حقوق بین الملل است و متاسفیم در روزهایی که همه دنیا از حقوق بشر صحبت می‌کنند مجامع حقوق بشری و اتحادیه اروپا و کمیساریای حقوق بشر در سکوت به سر می‌برند؛ این نکته تاریک در رکورد این مدعیان حقوق بشر به حساب می‌آید.

هیچ تغییری در متن اولیه برجام و ضمائم آن و یا قطعنامه ۲۲۳۱ اتفاق نخواهد افتاد

وی در پاسخ به سؤالی اظهار داشت: توافقی که در وین در حال نگارش نهایی است، توافقی است برای طی شدن مسیر چند ماهه ای برای بازگشت آمریکا به برجام. هیچ تغییری در متن اولیه برجام و ضمائم آن و یا قطعنامه ۲۲۳۱ اتفاق نخواهد افتاد. البته ابعاد و شرایط و ضمائم و مراحل بازگشت آمریکا کما و کیفا در این متن نوشته شده است.

هیچ چیزی را معطل وین نکردیم و نخواهیم کرد

سخنگوی وزارت خارجه درباره بی عملی آمریکا در برجام اظهار داشت: ما دو مسیر را در دولت رئیسی پیگیری کردیم. مسیر اول، مسیر خنثی سازی تحریم‌هاست. هیچ چیز در دولت رییسی معطل گفت‌وگوها در وین نبوده و نیست و نخواهد بود و همه طراحی‌ها در وزارتخانه‌های مختلف مبتنی بر نیازهای اولیه کشور، اقتصاد مقاومتی و تاب آوری کشور طراحی شده است. مسیر دوم که پیگیری می‌شود و وزارت خارجه مسؤول پیگیری آن است، مسیر رفع تحریم‌هاست. مادامی که امید داشته باشیم حقوق ملت در چارچوب حقوق قرمز تعیین شده و مصالح اندیشیده شده حفظ شود در وین حضور خواهیم داشت، ولی هیچ چیزی را معطل وین نکردیم و نخواهیم کرد.

برداشت من این است توقف طولانی نخواهد بود

وی درباره بازگشت به وین نیز اظهار داشت: تاریخ بازگشت را هماهنگ کننده برجام بورل و مورا اعلام خواهند کرد. آمادگی داریم همین امروز پاسخ آمریکا به مباحث داده شود، به وین برگردیم. برداشت من این است توقف طولانی نخواهد بود.

وی درباره  تبادل زندانیان از جمله بین ایران و انگلیس خاطرنشان کرد: مباحث موازی جلو رفته و تفاهمات اولیه حاصل شده و امیدواریم بتوانیم این تفاهم را اجرایی کنیم. پیشتر این تفاهمات به اجرا نرسید و باید ببینیم آیا این تفاهمات را اجرایی می‌کنند یا شب آن مسیر دیگری را پیگیری می‌‌کنند؟

خطیب‌زاده همچنین گفت: اگر تاریخی برای مذاکرات بین ایران و عربستان حاصل شود، اعلام خواهیم کرد.