کلیات
بیستم ماه صفر، چهل روز پس از شهادت امام حسین علیه السلام و یاران با وفای آن حضرت، در تاریخ به «اربعین» حسینی مشهور شده است.
اربعین و قداست آن
اربعین واژهای است عربی که در متون دینی ما زیاد به آن توجه شده است. به گونهای که این کلمه از قداست خاصی برخوردار است. حضرت آیت الله جوادی آملی قائل است: در رقم اربعین، خصوصیتی وجود دارد که در سایر ارقام، آن خصوصیت وجود ندارد. غالب انبیا در سن چهل سالگی به مقام رسالت رسیدهاند. مدت مناجات حضرت موسی علیهالسلام در کوه طور چهل شب بود: «و واعدنا موسی اربعین لیله»؛
گفتهاند در نماز شب ۴۰ مومن را دعا کنید... برای حسین بن علی علیهالسلام آسمان و زمین چهل روز گریستند.
روز اربعین در روایات
در برخی از روایات به بزرگداشت این روز، اشاره شده است. در حدیثی از امام حسن عسکری علیه السلام زیارت اربعین به عنوان یکی از نشانههای مومن شمرده شده است. در این حدیث، آن حضرت میفرماید: علایم مومن پنج چیز است:
۱- پنجاه و یک رکعت نماز در هر شبانه روز (۱۷ رکعت واجب، بقیه مستحب)
۲- انگشتر به دست راست کردن
۳- پیشانی به خاک مالیدن
۴- بلند گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم» در نماز
۵- زیارت اربعین
در این زیارت که متن آن را شیخ طوسی به نقل از امام صادق علیه السلام آورده است،
جملات بسیار ارزندهای آمده است. در بخشی از این زیارت، هدف از قیام امام حسین علیه السلام، همان هدف نبی اکرم صلوات الله علیه معرفی شده است. «و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهالة و حیرة الضلالة»
امام حسین علیه السلام جان خویش را فدا کرد تا بندگان را از جهالت و سرگردانی گمراهی نجات دهد. آیت الله جوادی آملی مینویسد: این کلمه «لیستنقذ عبادک» معنایش این است که همه کارهای حسین بن علی علیه السلام برای آن بود که هدف رسول گرامی صلوات الله علیه عمل شود. یعنی اگاه کردن مردم به تکالیف، سپس عمل کردن به آن.
رویدادهای روز اربعین
از رویدادهای مهم اربعین می توان به موارد زیر اشاره کرد.
۱- روز مراجعت اسرای کربلا از شام به مدینه.
۲- روزی که جابر بن عبدالله انصاری به زیارت قبر امام حسین علیه السلام مشرف شد.
اقوال در مراجعت اسراء به کربلا
اما در اینکه در این روز اسرای کربلا از شام به کربلا رسیده باشند، تردیدی جدی وجود دارد.
۱) شیخ مفید در «مسار الشیعه» آورده است: روز اربعین روزی است که اهل بیت امام حسین علیه السلام از شام به سوی مدینه مراجعت کردند و نیز روزی است که جابر بن عبد الله انصاری برای زیارت امام حسین علیه السلام وارد کربلا شد.
شیخ طوسی در مصباح المتهجد و ابن اعثم در الفتوح نیز همین مطلب را ذکر کردهاند. میرزا حسین نوری مینویسد: از عبارت شیخ مفید، استفاده میشود که روز اربعین روزی است که اسرا از شام به مقصد مدینه خارج شدند نه آنکه در آن روز به مدینه رسیدند.
۲) در این میان سید بن طاووس در «لهوف» اربعین را روز بازگشت اسرا از شام به کربلا ذکر کرده است. ایشان مینویسد: وقتی اسرای کربلا از شام به طرف عراق برگشتند، به راهنمای کاروان گفتند: ما را به کربلا ببر؛ بنابراین آنها به محل شهادت امام حسین علیه السلام آمدند. سپس در آنجا به اقامه عزا و گریه و زاری پرداختند.
ابن نما حلی نیز روز اربعین را روز بازگشت اسرا از شام به کربلا و ملاقات آنها با جابر و عدهای از بنی هاشم ذکر کرده است.
بسیاری از بزرگان از جمله نوری، شهید مطهری، رسول جعفریان، مرحوم آیتی و... این روایت سید بن طاووس را (که البته بدون ذکر سند است) نپذیرفتهاند و به نقد آن پرداخته اند. میرزا حسین نوری ازجمله مهمترین کسانی است که پس از نقل قول سید بن طاووس به نقد آن پرداخته است.
منبع و ماخذ دیگری که در این باره به بحث و استدلال پرداخته کتاب: «"تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا علیه السلام» تالیف آیت الله قاضی طباطبایی است. وی برخلاف نظر علامه نوری، معتقد است که اولین اربعین، در ۲۰ ماه صفر سال ۶۱ هجری بوده است و سعی دارد با رد دلائل علامه نوری این مطلب را به اثبات برساند.
باید به این نکته توجه داشت که قاضی طباطبایی کتاب لهوف را از معتبرترین مقاتل میداند و در این خصوص، بحثهای زیادی مطرح کرده است. اما با توجه به اینکه علامه نوری از کتاب دیگر سید بن طاووس یعنی «اقبال» به نقد لهوف پرداخته، لذا قول و استدلال ایشان (علامه نوری) در این باره صحیحتر به نظر میرسد.
رسول جعفریان در این خصوص مینویسد: شهید محراب مرحوم حاج سید محمد علی قاضی طباطبایی کتابی مفصل در باره اربعین نوشت...، هدف ایشان در این کتاب این بود که ثابت کند: آمدن اسرا از شام به کربلا در نخستین اربعین، بعید نیست...، اما به نظر میرسد در اثبات نکته مورد نظر، با همه زحمتی که مولف محترم کشیده، چندان موفق نبوده است... چرا که به فرض که طی این مسیر برای یک کاروان در زمان کوتاهی با آن همه زن و بچه ممکن باشد، باید توجه داشت که اصل این خبر در منابع تاریخی از قرن هفتم به آن سوی تجاوز نمیکند. علاوه بر این علمای بزرگ شیعه و سنی به آن اشاره نکردهاند.
۳) شیخ مفید در ارشاد، ابو مخنف در مقتل الحسین، بلاذری در انساب الاشراف، دینوری در اخبار الطوال و ابن سعد در الطبقات الکبری اشارهای به بازگشت اسرا به کربلا نکردهاند بلکه برعکس تصریح کرده اند و نوشته اند روز اربعین روزی است که اهل بیت امام حسین علیه السلام وارد مدینه شده یا از شام خارج شدهاند.
محمد ابراهیم آیتی و شهید مطهری (ره) نیز آمدن اسرای کربلا را در روز اربعین به کربلا انکار کردهاند. شهید مطهری (ره) در این رابطه مینویسد: آمدن اسرای کربلا در اربعین به کربلا جز در لهوف که آن هم نویسندهاش در کتابهای دیگرش آن را تکذیب کرده و لااقل تایید نکرده، در هیچ کتاب دیگری چنین چیزی نیست و هیچ دلیل عقلی هم این را تایید نمیکند.
شیخ عباس قمی هم داستان امدن اسرای کربلا را در اربعین از شام به کربلا، بسیار بعید میداند.
زیارت جابر بن عبدالله انصاری
اما در خصوص ورود جابر بن عبدالله انصاری در روز اربعین سال ۶۱ هجری به کربلا، به نظر میرسد بین منابع تاریخی چندان اختلافی نباشد.
شیخ طوسی مینویسد: «روز اربعین روزی است که جابر بن عبدالله انصاری صحابی رسول خدا صلوات الله علیه از مدینه برای زیارت قبر امام حسین علیه السلام به کربلا امد و او اولین زائری بود که قبر شریف ان حضرت را زیارت کرد. در این روز زیارت امام حسین علیه السلام مستحب است و زیارت اربعین همین است.»
تاریخچه زیارت اربعین
مرحوم آیتی مینویسد: ظاهر عبارت شیخ طوسی ان است که جابر از مدینه به منظور زیارت حرکت کرده بود و در روز بیستم ماه صفر وارد کربلا شد. نه آنکه رسیدن او به کربلا (به طور تصادفی) بعد از چهل روز از شهادت امام علیه السلام، روی داده باشد و بعید نیست که همینگونه باشد چرا که بعد از رسیدن اهل بیت علیهم السلام به کوفه ابن زیاد، عبدالملک بن الحارث السلمی را از عراق به حجاز فرستاد، تا عمرو بن سعید بن عاص اموی، والی مدینه را از شهادت امام و یاران وی اگاه سازد. عبدالملک بیدرنگ به مدینه رفت و خبر شهادت امام را رسما به والی مدینه ابلاغ کرد. در این صورت ممکن است که جابر بن عبد الله انصاری با خبر یافتن از فاجعه شهادت امام علیه السلام و بنی هاشم، از مدینه حرکت کرده باشد. جابر در بیستم ماه صفر، درست چهل روز بعد از شهادت امام وارد کربلا شد و سنت زیارت امام (در اربعین) به دست او تاسیس گردید.
عطیه و شخصیت او
فردی که در این روز به همراه جابر در این روز به کربلا آمده «عطیه بن سعد عوفی کوفی» است. عطیه شخصیتی است که امام علی علیه السلام این نام را برای او برگزیده است. آیتی به نقل از طبری مینویسد: سعد بن جناده انصاری (پدر عطیه) در کوفه نزد علی علیه السلام آمد و گفت:ای امیر مومنان خدا به من پسری داده لطفا شما او را نامگذاری کنید. علی علیه السلام فرمود: «هذا عطیه الله» این پسر عطیه خداست. حضرت با بیان این جمله در واقع، او را نام گذاری کرد.
آیتی در معرفی عطیه مینویسد: «بسیار شده است که از روی نادانی و بیاطلاعی وی را غلام جابر گفتهاند. در حالی که او یکی از بزرگترین دانشمندان و مفسران اسلامی است. وی از بزرگان تابعین و از شاگردان عبدالله بن عباس میباشد. عطیه تفسیری در پنج مجلد بر قران مجید نوشته و از راویان حدیث محسوب میشود.»
روایت عطیه از روز اربعین
در کتاب «بشارة المصطفی» آمده است: عطیه عوفی میگوید: به همراه جابر بن عبد الله انصاری به منظور زیارت قبر امام حسین علیه السلام وارد کربلا شدیم. جابر نزدیک شریعه فرات رفت. غسل کرد و لباسهای نیکو پوشید... سپس به طرف قبر مطهر، حرکت کردیم. جابر هیچ قدمی را برنمیداشت، الا اینکه ذکر خدا میگفت، تا به نزدیک قبر رسیدیم. سپس به من گفت: مرا به قبر برسان. (برخی نقل کرده اند که جابر در این زمان تقریبا نابینا بوده است.) من دست او را روی قبر گذاشتم. جابر روی قبر افتاد و غش کرد. من مقداری آب روی صورتش پاشیدم. وقتی به هوش امد، سه بار گفت: یا حسین. سپس گفت:ای حسین چرا جواب مرا نمیدهی؟ بعد به خودش گفت: چگونه میتوانی جواب دهی در حالی که رگهای گلوی تو را بریدهاند و بین سر و بدنت جدایی افتاده است. شهادت میدهم که تو فرزند خاتم النبیین و سید المومنین... و پنجمین فرد از اصحاب کساء هستی... درود و سلام و رضوان الهی بر تو باد. سپس به اطراف قبر امام حسین علیه السلام حرکت کرد و گفت: «السلام علیکم ایتها الارواح التی حلت بفناء الحسین... اشهد انکم اقمتم الصلاة و اتیتم الزکاة و امرتم بالمعروف و نهیتم عن المنکر»
کد خبر: ۱۲۵۰۰۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۰۵
در حالی قرار است پیشفروش بلیت اتوبوس در ایام اربعین از فردا ۶ مرداد آغاز شود که مدیرکل سازمان راهداری گفت: از میزان افزایش قیمتها بی اطلاع هستم.
کد خبر: ۱۲۵۰۰۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۰۵
مدیرعامل شهر فرودگاهی امام با اشاره به اینکه ظرفیت برقراری ۴ هزار پرواز از فرودگاه امام وجود دارد، گفت: ۱۴ شرکت هوایی داخلی و ۲ شرکت هوایی خارجی عملیات پروازهای اربعین را انجام خواهند داد.
کد خبر: ۱۲۴۹۶۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۰۳
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۲۴۹۴۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۰۱
کد خبر: ۱۲۴۹۳۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۰۱
رییس پلیس مهاجرت و گذرنامه تهران بزرگ گفت: شهروندان برای زیارت عتبات در اربعین حداقل ۱۰ روز زودتر درخواست خود را در سامانه پلیس من ثبت کنند.
کد خبر: ۱۲۴۸۴۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۷
رئیس ستاد اربعین کشور گفت: برای زائران ایرانی، گذرنامه زیارتی اربعین را با طرف عراقی به توافق رسیدهایم و به سرعت با هزینه ۶۵ هزار تومان صادر میشود.
کد خبر: ۱۲۴۸۱۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۵
فروش ارز به زائرین بالای پنج سال از ۷ مرداد تا پایان روز سوم شهریورماه با ارائه اصل کارت ملی و گذرنامه یا «برگه تردد اربعین » معتبر زائر، آغاز میشود.
کد خبر: ۱۲۴۷۷۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۳
وزیر کشور با اشاره به تسهیل ورود و خروج زائران اربعین گفت: بسترهای لازم از طریق ارتباطات الکترونیکی برای افزایش سرعت در ارائه خدمات گذرنامهای در مرزهای اربعین ی کشور فراهم شده است.
کد خبر: ۱۲۴۷۴۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۱
طبق اعلام بانک مرکزی عرضه ارز دینار به زائران اربعین حسینی (ع) توسط ۷ بانک عامل ملی ایران، تجارت، صادرات ایران، ملت، پست بانک، پارسیان و سپه از ۷ مرداد انجام میشود.
کد خبر: ۱۲۴۷۴۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۱
معاون حملونقل سازمان راهداری گفت: برنامه ریزی شده که امسال برای اولین بار...
کد خبر: ۱۲۴۶۷۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۷
سازمان حج وزیارت درباره ثبت نام متقاضیان زیارت اربعین حسینی اطلاعیه صادر کرد.
کد خبر: ۱۲۴۶۱۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۴
بستههای رومینگ همراه اول ویژه ایام عرفه تا اربعین ، برای استفاده در کشور عراق اعلام شد.
کد خبر: ۱۲۴۳۰۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۲۷
نبض خبر
احمد وحیدی وزیر کشور پس از دیدار با عبدالامیر الشمّری همتای عراقی و هیات همراهش با اشاره به اینکه لغو روادید نیز امسال برای مراسم اربعین حسینی (ع) اعمال خواهد شد، تاکید کرد خودروهای شخصی نمیتوانند در این ایام به عراق بروند. جزئیات بیشتر را به نقل از وحیدی میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۲۳۹۹۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۹
یارانه کمک معیشتی بهمن ماه به حساب کلیه سرپرستان خانوار دهکهای اول تا سوم در سراسر کشور واریز و از ساعت ۲۴ روز چهارشنبه ۲۵ بهمن ماه قابل برداشت است.
کد خبر: ۱۲۲۱۷۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۵
رئیس پلیس مهاجرت و گذرنامه گفت: گذرنامه ویژه اربعین که در محرم و صفر صادر میشدند همان گذرنامههای زیارتی هستند که در صورت مذاکرات مسئولان کشورمان با طرفهای سعودی، میشود با آن گذرنامه به سوریه و مکه هم سفر کرد.
کد خبر: ۱۱۹۶۰۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۹
چالش های اربعین در دو سوی مرز از زبان معاون وزیر کشور:
میراحمدی خاطرنشان کرد: از استاندار کربلا پرسیدم که زیرساخت های این شهر از آب و برق گرفته تا استقرار زائران برای چه میزان جمعیت کافی است؟ او پاسخ داد که برای حداکثر یک و نیم میلیون نفر. گفتم: چطور می شود که بیش از ۲۲ میلیون زائر وارد کربلا می شوند! استاندار کربلا گفت که این معجزه الهی است
کد خبر: ۱۱۹۶۰۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۹
معاون بانک مرکزی:
کد خبر: ۱۱۹۲۳۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۹
حسینیه تابناک
مراسم اربعین حسینی در لندن در آخر هفته نزدیک به اربعین در قالب یک دسته عظیم خیابانی برگزار میشود. گوشههایی از مراسم عظیم امسال که امروز برگزار شد را در تابناک میبینید.
کد خبر: ۱۱۹۲۳۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۹
در مراسم اربعین
نماینده مردم تهران در مجلس با اشاره به اقدامات خوب دولت برای خدمات رسانی به زائران اربعین گفت: امسال واقعا خدمات ایاب و ذهاب و خدمات بهداشتی در اربعین چشمگیر بود که جای تقدیر از مسؤولان ایران و عراق دارد.
کد خبر: ۱۱۹۲۲۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۸