کلیات
محمدرضا شجریان متولد تاریخ ۱ مهر ۱۳۱۹ در مشهد، موسیقیدان، آهنگساز، خواننده و خوشنویس اهل ایران و نامزد ۲ جایزه گرمی است. سایت انجمن آسیا وی را پرآوازهترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی، روزنامه ونکوورسان او را یکی از مهمترین هنرمندان موسیقی جهان و همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ وی را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کردهاست. شجریان در ایران ملقب به خسرو آواز ایران است.
محمد رضا شجریان در تاریخ ۱۷ مهر ۱۳۹۹ درگذشت.

معرفی بیشتر
محمدرضا شجریان، رئیس کنونی شورای عالی خانه موسیقی ایران، بنیانگذار گروه شهناز و مبدع چند ساز موسیقی میباشد. همچنین از فرزندان محمدرضا شجریان، همایون و مژگان در زمینه موسیقی فعالیت دارند. شجریان در قرائت قرآن نیز فعالیت داشته و دعای ربنامعروفترین تلاوت قرآنیِ اوست؛ این اثر توسط سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری به عنوان اثر ملی ثبت شدهاست.
شاگردان شجریان
خوانندگان سرشناسی، چون ایرج بسطامی، حسامالدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار و پسرش همایون از جمله شاگردان شجریان هستند.
خوشنویسی
محمدرضا شجریان علاوه بر آوازخوانی، علاقه زیادی به خوشنویسی ایرانی دارد. او از سال ۱۳۴۴ به فراگیری خط نستعلیق نزد ابراهیم بوذری و حسین میرخانی پرداخت. او در حال حاضر دارای درجه ممتاز در خط نستعلیق میباشد. محمدرضا شجریان در سال ۱۳۸۹ آثار خطاطی خود را در نمایشگاهی در تالار وحدت به همراه منتخبی از خوشنویسان معاصر به نمایش گذاشت.
تلاوت قرآن
محمدرضا شجریان اولین بار نزد پدرش (مهدی شجریان) که خود از قاریان مشهد بود، قرائت قرآن را فرا گرفت. او برای اولین بار در ۱۲ سالگی به تلاوت قرآن در رادیو مشهد پرداخت. محمدرضا شجریان تا قبل از سال ۱۳۴۶ که به تهران مهاجرت کرد، به صورت افتخاری در رادیو مشهد قرآن میخواند. پدر او با آواز خواندن پسرش موافق نبود و محمدرضا شجریان به همین دلیل تا چهار سال در رادیو تهران با نام «سیاوش بیدگانی» آواز خواند.

آواز خوانی با نام مستعار
محمدرضا شجریان در مصاحبه با بیبیسی گفته بود که پدر او میخواست خانواده آنها (شجریان) بیشتر با چهره مذهبی شناخته شود و محمدرضا شجریان برای این که پدرش را ناراحت نکند از نام مستعار «سیاوش بیدگانی» استفاده کرد تا این که مهدی شجریان با احمد عبادی، نوازنده نامی سهتار ملاقات کرد و پس از این ملاقات، رضایت داد تا پسرش با نام اصلی آواز بخواند.
استمرار تلاوت قرآن
پس از آن محمدرضا شجریان در کنار آوازخوانی، قرائت قرآن را نیز ادامه داد. وی در سال ۱۳۵۶ در مسابقه تلاوت قرآن کشوری، رتبه نخست را به دست آورد.
همچنین در مسابقات جهانی تلاوت قرآن در سال ۱۳۵۷ (تابستان ۱۹۷۹) در مالزی، هنگامی که قاری ایرانی قادر به شرکت در مسابقه نبوده، محمدرضا شجریان بدون هماهنگی و آمادگی قبلی، بهعنوان نماینده ایران در مسابقه شرکت میکند و رتبه دوم جهان را به دست میآورد.
در سال ۱۳۵۸ چهار آیه برگرفته از آیات قرآن را با صوت خواند و این آیات (که تمامی آنها با واژه «ربنا» شروع میشدند)، در ماه رمضان در برنامه افطار پخش شدند و به نام دعای ربنای شجریان معروف شدند. دعای ربنا به همراه مناجات مثنوی افشاری (این دهان بستی دهانی باز شد) باصدای شجریان به مدت ۳۰ سال از اصلیترین برنامههای رادیو و تلویزیون برای ماه رمضان بودند.
محمدرضا شجریان دعای ربنا را متعلق به مردم معرفی کرده و حتی هنگامی که صدا و سیما را از پخش آثار منع کرد، پخش دعای ربنا را به عنوان یک مورد استثناء منع نکرد.
یک مجموعه تلاوت قرآن به نام به یاد پدر وجود دارد که در قالب ۲ سیدی مجزا (به یاد پدر ۱ و به یاد پدر ۲) انتشار یافته و مربوط به برخی تلاوتهای محمدرضا شجریان بین سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۱ است. محمدرضا شجریان این اثر را پس از وفات پدرش، مهدی شجریان برای یادبود او در سال ۱۳۷۸ منتشر کرد. این مجموعه شامل تلاوت سورههای قصص، انعام، فجر، بلد، فتح و نمل میباشد و البته شجریان در به یاد پدر ۲ دعای ربنا را نیز اضافه کرد.
او در مصاحبه با بیبیسی گفته بود که هنگامی که در زمینه آواز آلبومهایی را منتشر میکرد، پدرش سفارشهای زیادی به او میکرده که در کنار آواز چند مجموعه قرائت قرآن نیز منتشر کند، اما او به خاطر پیشگیری از سوءتفاهمها این کار را نمیکرده؛ اما پس از وفات پدرش به این فکر بوده که باید به حرف او عمل میکرده و برای همین برخی از تلاوتهایش را در مجموعه به یاد پدر منتشر میکند.
سازهای ابداعی
محمدرضا شجریان مبدع چند ساز جدید در موسیقی ایرانی است. وی در اردیبهشت ۱۳۹۰ در نمایشگاه در تهران این سازها را رسماً به نمایش عمومی درآورد. برخی این سازها عبارتند از: صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه، سبو و… . نمایشگاه سازهای ابداعی شجریان ۱۳۹۰ نمایشگاهی از سازهای ابداعی محمدرضا شجریان میباشد که در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۰ در تالار بهارخانه هنرمندان افتتاح گردید.
تولید سازهای ابداعی توسط شجریان با انتقاد زیادی مواجه شد و در نشستی با حضور کارشناسانی همچون: جلال ذوالفنون، جمال سماواتی، حسین علیزاده، داریوش طلایی و… مورد نقد قرار گرفت.

محتوای کاری
وی علاوه با اشعار کلاسیک شاعرانی، چون حافظ، سعدی، مولانا، عطار، باباطاهر و خیام، در برخی کنسرتها و کارهای خود از «شعر نو» شاعرانی، چون فریدون مشیری، نیما یوشیج، سهراب سپهری، شفیعی کدکنی، مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج استفاده کردهاست. از جمله کارهای مشترک او گزیدهای است از رباعیات خیام با صدای شجریان و رباعیخوانی احمد شاملو. همچنین، وی تعدادی از دعاهای قرآنی را در اثر مشهور به دعای ربّنا خواندهاست که در هنگام افطارهای ماه رمضان از صدا و سیمای ایران پخش میشد. همچنین بعد از درگذشت پدرش که از استادان و قاریان مشهور قرآن در مشهد بود برخی از تلاوتهای قرآن خود را با عنوان به یاد پدر در دو سی دی مجزا (به یاد پدر ۱ و به یاد پدر ۲) منتشر کرد.
حواشی بعد از انتخابات ۸۸
پس از دهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران، محمدرضا شجریان در نامهای به عزتالله ضرغامی از وی خواست تا از پخش آثار او در صدا و سیما خودداری کند. وی گفت: «سرودهایی که خوانده بهویژه سرود ایران،ای سرای امید متعلق به سالهای ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ بوده و هیچ ارتباطی با شرایط کنونی ندارد». وی اعلام کرد سازمان صدا و سیما هیچ نقشی در تهیه این آثار نداشته و به حکم قانون و شرع از این سازمان خواسته صدا و آثار او را در هیچیک از واحدهای رادیو و تلویزیون پخش نکند. وی در گفتگو با بیبیسی گفت: «در شرایطی که مردم در بهت و حیرت هستند و به گفته آقای احمدینژاد، خس و خاشاک به حرکت درآمدهاند، صدای من در صدا و سیما جایی ندارد. صدای من صدای خس و خاشاک است و همیشه هم برای خس و خاشاک خواهد بود»
بیماری و درگذشت
محمدرضا شجریان در پیام ویدئویی برای تبریک نوروز ۱۳۹۵ با چهرهای دگرگونه و موهای بسیار کوتاه حاضر شد. برخی سایتها از ابتلای او به سرطان کلیه خبر دادند.
خود من هم با یک میهمان ۱۵ سالهای سالهاست که آشنا هستم و دوست شدیم با همدیگر و الآن هم من به خاطر همان اینجا ایستادهام و طبق دستور ایشان موهای سرم را هم کوتاه کردم و بچهٔ حرفگوشکنی شدم و چند وقت دیگر هم در اینجا هستم، چون آرامش خوبی دارم و خیلی راحتم اینجا، برای اینکه با این میهمان بتوانیم به تفاهم برسیم انشاءالله. به تفاهم که رسیدیم، راه میافتم میآیم به سراغ شما هممیهنان عزیزم و کارهای هنریام را دنبال خواهم کرد.
— محمدرضا شجریان در پیام نوروزی ۱۳۹۵، پیام ویدئویی استاد شجریان. یوتیوب. ۱۳۹۵. دریافتشده در ۱ فروردین ۱۳۹۵.
محمدرضا شجریان، چهار سال پس از آنکه برای آخرین بار جلوی دوربین ظاهر شد و اعلام کرد ۱۵ سال است به بیماری سرطان مبتلاست، بعدازظهر ۱۷ مهر ۱۳۹۹ در ۸۰سالگی درگذشت. در ساعت ۱۷ بهوقت تهران، همایون شجریان، فرزند محمدرضا شجریان، نیز خبر درگذشت پدرش را در اینستاگرام رسمی خود تأیید کرد و نوشت: «خاک پای مردم ایران به دیار معشوق پرواز کرد.».
از اوایل بهمن سال ۱۳۹۸، وضعیت ریههای او به وخامت گرایید که منجر به بستری شدن در بیمارستان برای عمل جراحی بهمنظور «تعبیه راه عروقی جهت دارورسانی راحتتر و مؤثرتر» شد. اما بیست روز پس از مرخص شدن شجریان از بیمارستان، مشکلات تنفسی مجدداً او را در روز پنجشنبه ۱ اسفند ۱۳۹۸ راهی بخش مراقبتهای ویژه بیمارستان کرد و تا فروردین ۱۳۹۹ در بیمارستان باقی ماند. پس از آن مراقبت ویژه از محمدرضا شجریان در خانه ادامه یافت تا روز شنبه، ۲۵ مرداد ۱۳۹۹، که با افت سطح هوشیاری، افت فشار خون و شوک عفونی بار دیگر در بخش مراقبتهای ویژه بیمارستان جم بستری شد و پس از حدود ۱۰ روز، ۳ مهرماه، از بیمارستان به خانهاش منتقل شد.
اما بار دیگر، یکشنبه ۱۳ مهر ۱۳۹۹، به دلیل افت سطح هوشیاری در حد نزدیک به کمای مطلق به بخش مراقبتهای ویژه در بیمارستان جم تهران منتقل شد و عاقبت بعدازظهر هفدهم مهرماه ۹۹، ۱۷ روز پس از ۸۰ ساله شدن، درگذشت.
ریتم؛
محمدرضا شجریان با همراهی نوای تار حسین علیزاده و تنبک همایون شجریان در مراسم بزرگداشت سید نورالدین رضوی سروستانی، اجرای کوتاهی داشت و در جریان این اجرا، یکی از رباعیات خیام را اجرا کرده است. این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۸۱۹۸۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۵/۰۴
ریتم؛
محمدرضا شجریان با همراهی نوای تار حسین علیزاده و تنبک همایون شجریان در مراسم بزرگداشت سید نورالدین رضوی سروستانی، اجرای کوتاهی داشت و در جریان این اجرا، یکی از غزلیات سعدی را خوانده است. این اجرا را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۸۱۹۴۳۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۵/۰۳
ریتم؛
اجرای مشترک محمدرضا شجریان و هابیل علیاف یکی از اجراهای مشترک قدیمی است. شجریان در این اجرا شماری از این قطعات از جمله قطعه مرغ سحر را میخواند. این اجرا را با این توضیح در تابناک میبینید و میشنوید که کیفیت صدا و تصویر مطلوب نیست.
کد خبر: ۸۱۹۱۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۵/۰۲
ریتم؛
بهار دلکش از تصنیفهای بهاری به زبان فارسی در آواز ابوعطا و از آثار منسوب به درویش خان (غلامحسین درویش) است. این تصنیف در آواز ابوعطا، گوشه حجاز اجرا شدهاست. شاعر تصنیف عارف قزوینی بود و تاکنون خوانندگانی چون عبدالله دوامی، محمدرضا شجریان ، علیرضا قربانی، وحید تاج و سالار عقیلی این تصنیف را اجرا کردهاند. اجرای محمدرضا شجریان که بیشک بهترین اجرا تاکنون است را با نوای تار محمدرضا لطفی میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۸۰۰۵۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۲/۲۹
ریتم؛
«چنان مستم» یکی از قطعاتی است که محمدرضا شجریان بر اساس غزلی از دیوان شمس مولوی خوانده، با این تفاوت که در اجرای شجریان، کلمه امروز به امشب تغییر کرده است. در این قطعه داریوش پیرنیاکان نیز سه تارنوازی میکند. اجرای زنده این قطعه را میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۷۹۵۲۰۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۲/۱۱
ریتم؛
سوگند یکی از قدیمی ترین آثار برجای مانده از اجراهای محمدرضا شجریان است. این قطعه را که شجریان با همراهی ارکستر اجرا کرده در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۷۹۲۵۴۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۲/۰۳
ریتم؛
هابیل علیاف نوازنده برجسته کمانچه آذربایجان در دهه شصت به ایران سفر کرده بود و یک اجرای مشترک با محمدرضا شجریان داشت. در این اجرا همایون شجریان نیز تنبک مینوازند. یکی از قطعاتی که در این اجرا توسط شجریانِ پدذر خوانده شد، قطعه «گفتم غم تو دارم» است که یکی از غزلیات مشهور حافظ است. این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۷۹۰۷۵۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۱/۲۷
ریتم؛
تصنیف مشهور مرغ سحر توسط بسیاری از اساتید برجسته آواز ایران اجرا شده است. اکنون یکی از اجراهای زنده استاد محمدرضا شجریان با همراهی داریوش پیرنیاکان و جمشید عندلیبی را در یکی از کنسرتهای بسیار قدیمی را در تابناک میبینید و میشنوید. مرغ سحر از ساختههای مرتضی نیداوود در دستگاه ماهور و بر اساس شعری از ملکالشعرای بهار است. نخستین بار این تصنیف را ملوک ضرابی و بعد قمرالملوک وزیری اجرا کرد. اغلب خوانندگان بند اول این تصنیف را خواندهاند. اجرای زنده شجریان را که یکی از بهترین اجراهای این تصنیف است را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۷۸۲۲۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۲۲
ریتم؛
«ناگهان پرده برانداختهای یعنی چه؟» یکی از اشعار مشهور حافظ است که محمدرضا شجریان در یکی از کنسرتهای قدیمی با همراهی داریوش پیرنیاکان و جمشید اندلیبی اجرا کرده است. این اجرای قدیمی زیبا را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۷۸۱۶۶۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۲۰
ریتم؛
«در دل و جان خانه کردی عاقبت» یکی از قطعاتی است که استاد محمدرضا شجریان در یکی از اجراهای قدیمی با همراهی داریوش پیرنیاکان و جمشید اندلیبی خوانده است. این قطعه متکی بر شعری از مولانا است که در دیوانه شمس ثبت شده است. در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۷۸۱۳۳۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۱۹
ریتم؛
محمدرضا شجریان در اجرایی قدیمی با همراهی داریوش پیرنیاکان و جمشید اندلیبی قطعاتی را خوانده بود که غزل کام از تو بر نمیآید، از حافظ، یکی از این قطعات است. این اجرای بسیار قدیمی را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۷۸۰۸۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۱۷
ریتم؛
قطعه مهر تو، یکی از قطعات اجرایی توسط محمدرضا شجریان با همراهی کیهان کلهر، حسین علیزاده و همایون شجریان است. این قطعه، بخشی از یکی غزلیات مشهور سعدی است. اجرای زنده بسیار قدیمی این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۷۷۲۵۱۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۲۱
فوتو نیوز «تابناک»؛
تصاویر با شما سخن می گویند؛ تصاویری بی روتوش با سخنانی بی روتوشتر؛ میخواهیم با بخش خبری «فوتونیوز»، مقامات با شما بی روتوش و رودررو سخن بگویند. از این پس، عصرگاه هر روز با «فوتو نیوز» تابناک، حرف و سخن مقامات داخلی و خارجی را به عکس بی روتوششان الصاق میکنیم، تا بهتر بدانیم چه کسی حرف زده و از چه سخن گفته است. کوتاه و مختصر؛ به احترام وقت شما و فرصتی که برای دانستن میگذارید.
کد خبر: ۷۶۲۶۸۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۱۸
کد خبر: ۷۳۰۳۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۶/۲۴
ریتم؛
تصاویری که احتمالا برای نخستین بار در «تابناک» میبینید، لحظات تمرین خصوصی آواز توسط استاد محمدرضا شجریان است؛ لحظاتی که تاکنون به تصویر کشیده نشده بود.
کد خبر: ۷۱۸۵۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۵/۱۳
ریتم؛
استاد محمدرضا شجریان در اجرای زندهای که در میان ایرانیان مقام دوبی داشت، قطعه «بیهمزبان» را با لحنی منحصر به فرد ثبت کرد. این اجرای زنده را که بر اساس شعری از علیرضا آذر پیش رفته، در «تابناک» میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۷۰۷۹۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۰
ریتم؛
استاد محمدرضا شجریان در یکی از اجراهای زنده شان، قطعه چشم یاری را خوانده اند؛ تصنیفی که بر اساس شعری از حافظ خوانده شده است. این قطعه را در «تابناک» میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۷۰۶۲۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۰۲
محمدجواد لاریجانی در پاسخ به نامه وزير ارشاد ترنم ربناي استاد را خلاف موازین شرعی تلاوت دانست
کد خبر: ۶۹۸۶۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۳/۰۸
«این دهان بستی، دهانی باز شد» که بیشتر با نام مثنوی افشاری شناخته میشود، آوازی است با صدای محمدرضا شجریان ، در آواز افشاری، که به درخواست صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برای ماه رمضان ساخته شد. ترانههای این اثر، از میان ترانههای دفتر اول، سوم و پنجم مثنوی مولانا انتخاب شدهاند. نغمه مثنوی، به سبکی خاص در افشاری نواخته میشود که «مثنوی پیچ» هم نامیده میشود و علت آن چرخشهای تحریری است که در 4 نوبت در درآمد و فرود آواز صورت میگیرد. این قطعه را با صدای استاد محمدرضا شجریان بر روی قطعهای از «تابناک» میبینید و می شنوید.
کد خبر: ۶۹۸۵۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۳/۰۷
ریتم؛
اجرای قطعه «مستان سلامت میکنند» که یکی از غزلیات مولوی در دیوان شمس -با تغییراتی- است را با صدای استاد محمدرضا شجریان در «تابناک» میبینید و می شنوید.
کد خبر: ۶۹۵۸۰۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۲/۳۰