کلیات
رمزارز یا ارز رمزی (Cryptocurrency)، یکی از انواع ارز مجازی است که از فناوری رمزنگاری در طراحی آن استفاده شده و معمولاً به صورت غیرمتمرکز اداره می‌شود. به دلیل اینکه رمزارزها پدیده‌ای نوظهور هستند و مصادیق جدیدی از آنها ایجاد می‌شود تعاریف آنها نیز در مراجع مختلف متنوع ذکر شده‌است. ارزهای رمزنگاری شده می‌توانند مانند سایر ارزهای فیات (بدون پشتوانه) قابلیت مبادله، انجام تراکنش، خرید آنلاین و ... داشته باشند. بیت کوین در سال ۲۰۰۹ به عنوان اولین ارز رمزپایه غیر متمرکز ایجاد شد. از آن زمان تاکنون ارزهای رمزنگاری شده متعددی ایجاد شده‌اند که بسیاری از آنها ارزهای جایگزین بیت کوین نیز نامیده می‌شوند.
نحوه کار
ارزهای رمزنگاری شده به صورت غیرمتمرکز کنترل می‌شوند که در مقابل نظام‌های بانکداری متمرکز قرار می‌گیرد. غیرمتمرکز سازی در ارزهای رمزنگاری شده از طریق تکنولوژی زنجیره بلوکیامکان‌پذیر شده‌است که خود یکی از انواع دفتر کل توزیع شده می‌باشد. مشهورترین ارز رمزنگاری شده موسوم به بیت کوین است. هر بیتکوین سلسله‌ای از کد و ارقام است که ویژگی خاصی دارند. اگر این اعداد را درون یک عملگر معلوم وارد نماییم، خروجی آن عددی به اندازه‌ی کافی رُند خواهد بود.
مبادله‌ی ارزهای رمزنگاری شده به قوانین کشوری و بین‌کشوری وابسته است که می‌تواند به رسمیت شناخته شدن و معتبر دانستن آن را به خود مربوط سازد. امّا آمار جهانی نشان از پیشرفت غیرقابل کتمان پذیرش ارزهای رمزی به عنوان وسایل مبادله طی زمانی کوتاه (کمتر از یک دهه) دارد.
قوانین رمز ارز‌ها در ایران
در ایران هنوز مانند بسیاری از کشور‌های دیگر، تصمیم قطعی درباره استفاده و تولید از این نوع پول گرفته نشده‌است. البته به تازگی استخراج رمز ارز‌ها به عنوان یک صنعت به رسمیت شناخته شده‌است و صحبت‌هایی مبنی بر تولید یک رمز ارز ملی در دولت رئیس‌جمهور روحانی به میان آمده است.
اداره نظام‌های پرداخت معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی، نسخه قوانین حوزه رمزارز را بر روی سایت خود قرار داد. این قواعد در ۱۳ صفحه و ۷ سرفصل زیر تدوین شده‌اند که در ادامه به آنها اشاره می شود:
الزامات حوزه رمزارز‌های جهانروا
الزامات ICO
الزامات حوزه رمزارز بانک مرکزی * الزامات حوزه رمزارز منطقه‌ای
الزامات عمومی صرافی‌ها
الزامات عمومی حوزه کیف پول‌های رمزارزی
استخراج
تعریف رمزارز از نظر بانک مرکزی
رمزارز یک نوع دارایی مالی است که بر بستری دیجیتال، غیر متمرکز و شفاف به نام زنجیره بلوک موجودیت می‌یابد. این دارایی‌ها می‌توانند در شرایطی کارکرد پولی به خود بگیرند. رمزارز بانک مرکزی: شکل الکترونیک همان پولی است که توسط بانک مرکزی خلق و صادر می‌شود و قابلیت آن را دارد که منطبق بر اصول رمزنگاری، در یک بستر توزیع شده و به‌صورت فرد به فرد بدون دخالت هیچ نهاد واسط پرداخت تبادل شود. این نوع رمزارز به پشتوانه پول ملی کشور (ریال) صادر می‌شود.
رمزارز منطقه‌ای: رمزارزی است که به پشتوانه یک دارایی مورد توافق در یک پیمان چندجانبه‌ی پولی بین چند کشور و با هدف تسهیل و تسریع تبادلات تجاری بین آن کشور‌ها صادر و استفاده می‌شود.
صرافی رمزارزی: نهادی است که وظیفه تبدیل رمزارز کاربران به سایر رمزارزها، پول ملی کشور یا سایر ارزهای رایج دنیا و برعکس را برعهده دارد.
رمزارز‌های جهانروا تنها در صرافی‌هایی که مقررات آن در بخش الزامات عمومی صرافی‌ها آورده شده است، قابل خرید و و فروش و تبادل هستند. در حال حاضر استخراج رمزارز‌های جهانروا در کشور به عنوان یک صنعت در نظر گرفته شده و مقررات‌گذاری در این حوزه از حیطه وظایف و نظارت بانک مرکزی خارج است. انتشار توکن با پشتوانه ریال تنها در کنترل و اختیار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. توکن با پشتوانه ریال تنها در بانک‌های مجاز و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران قابل تبادل است.
انتشار توکن با پشتوانه سایر دارایی‌ها از حیطه نظارت و اختیارات بانک مرکزی خارج بوده و تابع قوانین بورس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. مقررات در این حوزه با محوریت سازمان بورس و اوراق بهادار و با همکاری بانک مرکزی جهوری اسلامی ایران تدوین و ابلاغ خواهد شد.
توکن با پشتوانه سایر دارایی‌ها در بورس کالا و اوراق بهادار، قابل تبادل است. انتشار توکن بدون پشتوانه از حیطه وظایف بانک مرکزی خارج بوده و تابع قوانین بورس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. توکن بدون پشتوانه در بورس کالا و اوراق بهادار، قابل تبادل است. استفاده از توکن بدون پشتوانه به عنوان ابزار پرداخت در کشور ممنوع است. رمزارز منطقه‌ای می‌تواند به عنوان ابزار پرداخت در کشور مورد استفاده قرار گیرد. صرافی‌های دارای مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، پس از احراز شرایطی که توسط بانک مرکزی اعلام می‌گردد، مجاز به ارائه خدمات صرافی رمزارزی می‌باشند. فهرست رمزارز‌های قابل مبادله در صرافی‌های رمزارزی، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و در بازه‌های سه ماهه به صرافی‌های رمزارزی ابلاغ خواهد شد. صرافی‌های رمزارزی ملزم به رعایت قوانین مبارزه با پولشویی و شناسایی مشتریان (KYC) خواهند بود. خرید و فروش رمزارز به صورت فردی تنها در صورت احراز کامل هویت و ردوبدل شدن اطلاعات هویتی و اسناد و اطلاعات مربوط به منشأ منابع مالی یا رمزارز مجاز است. سقف تبدیل ریال به رمزارزها و بالعکس، در صرافی‌های مجاز تابع مقررات عمومی قوانین ارزی کشور خواهد بود.