مذاکرات بغداد - واشنگتن درباره خروج نیرو‌های آمریکایی
در حالی که شمار زیادی از نمایندگان پارلمان عراق انتظار دارند که مذاکرات راهبردی بغداد - واشنگتن که از امروز آغاز می‌شود، به خروج کامل نظامیان آمریکایی از کشورشان منجر شود، برخی از آنها خواستار باقی‌ماندن بخشی از این نیرو‌ها در کشورند.
به گزارش تابناک به نقل از فارس، قرار است امروز، رسما آنچه گفت‌وگوی راهبردی بغداد – واشنگتن درباره نحوه ادامه همکاری دوجانبه در سایه شکست داعش در عراق خوانده می‌شود، از طریق ویدئو کنفرانس آغاز شود.
پارلمان عراق پانزدهم دی ماه سال ۱۳۹۸ شمسی دو روز پس از ترور شهید سردار «قاسم سلیمانی» فرمانده وقت نیروی قدس سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران و شهید «ابومهدی المهندس» نائب رئیس سازمان الحشد الشعبی عراق و تنی چند از همراهانشان در اقدام تروریستی آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد، طرح اخراج نیرو‌های خارجی از عراق را تصویب کرد.
در پی تصویب این طرح، واشنگتن پیشنهاد آغاز گفتگو‌های دوجانبه را طرح کرد. در حالی که هنوز بغداد، به طور رسمی اعضای هیأت مذاکره کننده و محور‌های اصلی این گفتگو را مشخص نکرده است، اما برخی طرف‌های سیاسی مختلف بر اساس داده‌های موجود، رویکرد خود را در قبال آن به صورت شفاف بیان می‌کنند.
تاکنون سه ائتلاف الفتح، النصر و الوطنیه به طور رسمی موضع خود را در قبال نتایج مورد انتظار خود از این گفتگو‌ها ارائه کرده‌اند. اما در کنار آنها نمایندگان متعددی در پارلمان وابسته به ائتلاف‌ها و فراکسیون‌های مختلف در رسانه‌ها مواضع خود را اعلام کرده‌اند و اغلب بر ضرورت اخراج کامل نظامیان خارجی از کشورشان تاکید دارند و حتی می‌گویند مذاکراتی که به این امر منجر نشود را باطل می‌دانند.
در ادامه رویکرد‌های سه ائتلاف مذکور ارائه می‌شود. اما آنچه مشخص است همه طرف‌ها بر ضرورت محدود شدن نظامی آمریکا در عراق اتفاق نظر دارند حال در این میان ائتلاف الفتح خواستار عقب‌نشینی کامل آمریکا است و ائتلاف‌های النصر و الوطنیه خواستار عقب‌نشینی بخشی از نیرو‌های آمریکایی از خاک عراق هستند.
ائتلاف الفتح
ائتلاف الفتح در پارلمان عراق، طی توافق و اجماع نمایندگان عراقی در طرح مصوب مورخ ۵ ژانویه ۲۰۲۰ مبنی بر ضرورت اخراج نیرو‌های بیگانه از خاک عراق و حمایت از حاکمیت این کشور و عدم اهمال در قبال این معیار‌ها و ارزش‌های عالی ملی را یادآور شد و اعلام کرد: هیأت مذاکره کننده می‌بایست از تجربه مذاکرات عراق و ایالات متحده در سال ۲۰۰۸ که به امضای توافقنامه چارچوب استراتژیک منجر شد، استفاده کند. اینکه چگونه مذاکره‌کنندگان عراقی پیروزی آشکاری در عقب‌نشینی نیرو‌های آمریکایی از کشور رقم زدند.
در این بیانیه تاکید شد که اجرای «اجماع پارلمانی» مبنی بر خروج نیرو‌های بیگانه از کشور، یک «هدف راهبردی» است که ملت عزیز عراق پس از فداکاری‌های بسیار برای دفاع از خاک، مرز، حاکمیت، عزت، امنیت و ثبات خود به آن امید بسته‌اند.
ائتلاف الفتح تاکید کرد: برقراری روابط دوستانه و همکاری عراق با کشور‌های جهان در زمینه‌های اقتصادی، بازرگانی، علمی و بهداشتی، مسأله‌ای است که برخاسته از منافع عالی و ملی کشور مبنی بر داشتن آغوشی باز به سوی جهان و استفاده از تجارب بین‌المللی در زمینه توسعه و بازسازی و رشد اقتصاد ملی است.
در این بیانیه آمده است: ما اعتماد کامل داریم که نیرو‌های مسلح ما با کلیه تشکیلاتش از ارتش، پلیس، سرویس مبارزه با تروریسم، الحشد الشعبی، الحشد العشائری و پیشمرگه می‌توانند از حاکمیت عراق و مرز‌ها و امنیت و ثبات آن دفاع کند و این امر پس از کسب تجربه لازم در مبارزه با تروریسم و تحقق پیروزی نهایی بر داعش حاصل شد تا جایی که اکنون می‌توان آنها را از بهتریم نظام‌های امنیتی منطقه محسوب کرد.
ائتلاف الفتح تصریح کرد که مذاکرات میان دو هیأت عراقی و آمریکایی را از طریق کمیسیون‌های پارلمانی رصد می‌کند و از هیچ حمایتی برای موفقیت ماموریت تیم مذاکره‌کننده عراقی در راستای تحقق منافع ملی عراق به ویژه درباره مسأله اجرای مصوبه مجلس مبنی بر خروج نیرو‌های خارجی و حفط حاکمیت کشور و هویت و منافع و عزت و اقتدار کشور عراق دریغ نمی‌ورزد.
ائتلاف النصر
این ائتلاف به رهبری «حیدر العبادی» نیز طی بیانیه‌ای هفت بندی رویکرد خود در قبال گفت‌وگوی راهبردی بغداد - واشنگتن را تبیین کرد.
در این بیانیه آمده است:
۱- این گفتگو باید به مذاکرات جدی در خصوص پرونده‌های متعدد در راستای منافع عالی عراق بیانجامد و نباید مطابق میل و برنامه هیچ طایفه و حزب خاصی باشد. زیرا منافع ملی بر اساس منافع فرعی بنا نهاده نمی‌شوند. عراق به عنوان یک دولت به شدت به برقراری روابط مثبت با دولت‌های جهان نیاز دارد تا بتواند به صورت بنیادین بر تاثیر آن بر حاکمیت، اقتصاد و کیانش به طور کلی استفاده کند.
۲- طرف عراقی می‌بایست با آماده‌سازی پرونده‌های گفتگو بر اساس «نقشه راه سازمان‌دهی شده و مبتنی بر منافع ملی» و با رویکردی روشن و فراگیر آماده گفتگو شود و این گفتگو را بر پایه سه اصل پیش ببرد: منافع ملی عراق، واقعیت سیاسی، تداخل منافع.
۳- دشمنی با هیچ طرفی به نفع عراق نیست همان‌طور که جانبداری آن از هر محور منطقه‌ای یا بین‌المللی به مصلحت این کشور، منطقه و جهان نیست. جانبداری عراق از هر محوری به درگیری و منازعه ژئوپلتیک می‌انجامد که وحدت عراق و ثبات منطقه را تهدید می‌کند. نظریه کانونی که دولت عراق به آن در روابط خارجه و نقش منطقه‌ای و بین‌المللی خود تکیه دارد مبتنی بر نظریه «عراق مرکز است» است نه عراق وابسته به طرف‌های دیگر.
۴- قضایای حاکمیتی و منافع سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و ... عراق با تمام دولت‌های بیگانه بر اساس این عوامل شکل می‌گیرد: وحدت موضع عراق، اعتماد به نظریه «عراق مرکز است»، روابط مثبت با کلیه طرف‌ها، عدم جانبداری، بی طرفی عراق در منازعه بین کشورها، قطع ارتباط با کلیه پرونده‌های منطقه‌ای خطرناک و قابل انفجار، سیاست در خدمت منافع، قرار دادن اقتصاد و منافع شهروندان در اولویت اول به عنوان اصل همکاری.
۵- مسئله حضور نظامی بیگانه و به طور مشخص آمریکایی که شرایط مبارزه با داعش موجب آن شد و به درخواست دولت المالکی برای مبارزه با داعش مطرح شد و پس از پایان جنگ، دولت العبادی بر اساس جدول زمان‌بندی شده، کاهش این حضور را آغاز کرد و حکومت عادل عبدالمهدی آن را متوقف کرد، هم مطرح است. عراق امروز، به این تعداد نیرو نیاز ندارد بلکه تنها به شمار محدودی از آنها را برای آموزش، حمایت لجستیکی و اطلاعاتی در مبارزه با تروریسم احتیاج دارد. تروریسمی که دامنه آن در منطقه و سطح جهان گسترش یافته .. عراق در این موضوع نیازمند حمایت بین المللی است. مشخص کردن شمار و ماموریت این نیرو‌ها توافقی دو جانبه میان عراق و دولت‌های دیگر است و به تجربه حکومت عراق طبق ضروریات امنیتی و عوامل مخل حاکمیت کشور ربط دارد.
۶- عراق باید به محور‌های گسترده توافق چارچوب استراتژیک با آمریکا که در سال ۲۰۰۸ به تصویب پارلمان رسید، اعتماد کند و رابطه با این کشور را منحصر به مسائل نظامی و سیاسی محض نکند.. در این صورت محور‌های توافق استراتژیک در خدمت عراق خواهد بود و به شکوفایی اقتصادی و علمی و توسعه می‌انجامد.
۷- عراق باید محوریت و بی طرفی خود در گشایش مذاکرات استراتژیک با کشور‌های منطقه و جهان را تقویت کند و همین شیوه را با آمریکا و دیگران برای ایجاد شراکت محکم در راستای تقویت خود، پیشرفت و بی طرفی‌اش بر اساس منافع ملی پیگیری نماید.
ائتلاف «الوطنیه»
ائتلاف الوطنیه عراق نیز با انتشار بیانیه‌ای بر ضرورت دستیابی به یک توافق راهبردی با آمریکا تاکید و اعلام کرد که هنوز داعش و گروه‌های تروریستی در کشور فعال هستند و از سوی دیگر، ارتش عراق از نظر تعداد، توانمندی، تسلیحات، تجهیز و پشتیبانی کافی و دستگاه‌های اطلاعاتی برای این نبرد‌ها در سطح مطلوب قرار ندارد لذا بغداد باید مناسبات حسنه‌ای با ائتلاف بین المللی ضدداعش به رهبری آمریکا داشته باشد.
در بیانیه این ائتلاف آمده است که باید قواعد و اصولی در این گفتگو‌ها در نظر گرفته شود و پارلمان نیز با این اصول موافقت کند و از آنجا که دولت کنونی، دولتی موقت است باید، برای اجرای این توافق، حتما پارلمان مفاد توافق حاصله با آمریکا را تایید کند.
این ائتلاف در ادامه انتظارات خود از این توافق را در چند بند طرح کرد که عبارتند از:
۱- تعیین نوع و شمار نیرو‌هایی که در خاک عراق می‌مانند.
۲- مشخص کردن اماکن حضور نیرو‌ها و جایگزین‌سازی آن طبق دیدگاه نظامی و امنیتی.
۳- مشخص سازی محل پایگاه‌ها و نوع تسلیحات آنها.
۴- مشخص سازی موجودیت نیرو‌های خارجی از لحاظ نوع، تعداد و زمان حضور آنها به صورت سالانه در ماهی مشخص که مورد توافق پارلمان و دولت عراق باشد.
۵- تشکیل کمیته عالی متشکل از روسای فراکسیون‌های سیاسی و برخی گروه‌های ملی تاثیرگذار و برگزاری نشست دوره‌ای با فرمانده کل نیرو‌های مسلح و محول کردن تصمیم گیری سیاسی به این کمیته.
۶- نیرو‌های خارجی باید به حمایت از عراق با موافقت دولت و کمیته نام برده اقدام کنند، این نیرو‌ها همچنین حق ندارند تحت هیچ عنوان و بهانه‌ای در امور داخلی عراق دخالت کنند. از توافق مذکور، بند مربوط به دخالت نیرو‌های خارجی برای حفظ نظام دموکراتیک عراق حذف می‌شود چرا که از این عبارت تفسیر‌های بسیاری می‌شود، همچنین نیرو‌های خارجی مجاز به انجام حملات خارجی از عراق بدون موافقت پارلمان نیستند.
۷- بازنگری و موافقت یا عدم موافقت با پایگاه‌های مورد استفاده نیرو‌های ائتلاف و نقش این پایگاه‌ها و اینکه آیا با موافقت عراق انجام شده است یا خیر.
پارلمان عراق پانزدهم دی ماه سال ۱۳۹۸ شمسی دو روز پس از ترور شهید سردار «قاسم سلیمانی» فرمانده وقت نیروی قدس سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران و شهید «ابومهدی المهندس» نائب رئیس سازمان الحشد الشعبی عراق و تنی چند از همراهانشان در اقدام تروریستی آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد، طرح اخراج نیرو‌های خارجی از عراق را تصویب کرد.
در پی تصویب این طرح، واشنگتن پیشنهاد آغاز گفتگو‌های دوجانبه را طرح کرد. در حالی که هنوز بغداد، به طور رسمی اعضای هیأت مذاکره کننده و محور‌های اصلی این گفتگو را مشخص نکرده است، اما برخی طرف‌های سیاسی مختلف بر اساس داده‌های موجود، رویکرد خود را در قبال آن به صورت شفاف بیان می‌کنند.
تاکنون سه ائتلاف الفتح، النصر و الوطنیه به طور رسمی موضع خود را در قبال نتایج مورد انتظار خود از این گفتگو‌ها ارائه کرده‌اند. اما در کنار آنها نمایندگان متعددی در پارلمان وابسته به ائتلاف‌ها و فراکسیون‌های مختلف در رسانه‌ها مواضع خود را اعلام کرده‌اند و اغلب بر ضرورت اخراج کامل نظامیان خارجی از کشورشان تاکید دارند و حتی می‌گویند مذاکراتی که به این امر منجر نشود را باطل می‌دانند.
در ادامه رویکرد‌های سه ائتلاف مذکور ارائه می‌شود. اما آنچه مشخص است همه طرف‌ها بر ضرورت محدود شدن نظامی آمریکا در عراق اتفاق نظر دارند حال در این میان ائتلاف الفتح خواستار عقب‌نشینی کامل آمریکا است و ائتلاف‌های النصر و الوطنیه خواستار عقب‌نشینی بخشی از نیرو‌های آمریکایی از خاک عراق هستند.
ائتلاف الفتح
ائتلاف الفتح در پارلمان عراق، طی توافق و اجماع نمایندگان عراقی در طرح مصوب مورخ ۵ ژانویه ۲۰۲۰ مبنی بر ضرورت اخراج نیرو‌های بیگانه از خاک عراق و حمایت از حاکمیت این کشور و عدم اهمال در قبال این معیار‌ها و ارزش‌های عالی ملی را یادآور شد و اعلام کرد: هیأت مذاکره کننده می‌بایست از تجربه مذاکرات عراق و ایالات متحده در سال ۲۰۰۸ که به امضای توافقنامه چارچوب استراتژیک منجر شد، استفاده کند. اینکه چگونه مذاکره‌کنندگان عراقی پیروزی آشکاری در عقب‌نشینی نیرو‌های آمریکایی از کشور رقم زدند.
در این بیانیه تاکید شد که اجرای «اجماع پارلمانی» مبنی بر خروج نیرو‌های بیگانه از کشور، یک «هدف راهبردی» است که ملت عزیز عراق پس از فداکاری‌های بسیار برای دفاع از خاک، مرز، حاکمیت، عزت، امنیت و ثبات خود به آن امید بسته‌اند.
ائتلاف الفتح تاکید کرد: برقراری روابط دوستانه و همکاری عراق با کشور‌های جهان در زمینه‌های اقتصادی، بازرگانی، علمی و بهداشتی، مسأله‌ای است که برخاسته از منافع عالی و ملی کشور مبنی بر داشتن آغوشی باز به سوی جهان و استفاده از تجارب بین‌المللی در زمینه توسعه و بازسازی و رشد اقتصاد ملی است.
در این بیانیه آمده است: ما اعتماد کامل داریم که نیرو‌های مسلح ما با کلیه تشکیلاتش از ارتش، پلیس، سرویس مبارزه با تروریسم، الحشد الشعبی، الحشد العشائری و پیشمرگه می‌توانند از حاکمیت عراق و مرز‌ها و امنیت و ثبات آن دفاع کند و این امر پس از کسب تجربه لازم در مبارزه با تروریسم و تحقق پیروزی نهایی بر داعش حاصل شد تا جایی که اکنون می‌توان آنها را از بهتریم نظام‌های امنیتی منطقه محسوب کرد.
ائتلاف الفتح تصریح کرد که مذاکرات میان دو هیأت عراقی و آمریکایی را از طریق کمیسیون‌های پارلمانی رصد می‌کند و از هیچ حمایتی برای موفقیت ماموریت تیم مذاکره‌کننده عراقی در راستای تحقق منافع ملی عراق به ویژه درباره مسأله اجرای مصوبه مجلس مبنی بر خروج نیرو‌های خارجی و حفط حاکمیت کشور و هویت و منافع و عزت و اقتدار کشور عراق دریغ نمی‌ورزد.
ائتلاف النصر
این ائتلاف به رهبری «حیدر العبادی» نیز طی بیانیه‌ای هفت بندی رویکرد خود در قبال گفت‌وگوی راهبردی بغداد - واشنگتن را تبیین کرد.
در این بیانیه آمده است:
۱- این گفتگو باید به مذاکرات جدی در خصوص پرونده‌های متعدد در راستای منافع عالی عراق بیانجامد و نباید مطابق میل و برنامه هیچ طایفه و حزب خاصی باشد. زیرا منافع ملی بر اساس منافع فرعی بنا نهاده نمی‌شوند. عراق به عنوان یک دولت به شدت به برقراری روابط مثبت با دولت‌های جهان نیاز دارد تا بتواند به صورت بنیادین بر تاثیر آن بر حاکمیت، اقتصاد و کیانش به طور کلی استفاده کند.
۲- طرف عراقی می‌بایست با آماده‌سازی پرونده‌های گفتگو بر اساس «نقشه راه سازمان‌دهی شده و مبتنی بر منافع ملی» و با رویکردی روشن و فراگیر آماده گفتگو شود و این گفتگو را بر پایه سه اصل پیش ببرد: منافع ملی عراق، واقعیت سیاسی، تداخل منافع.
۳- دشمنی با هیچ طرفی به نفع عراق نیست همان‌طور که جانبداری آن از هر محور منطقه‌ای یا بین‌المللی به مصلحت این کشور، منطقه و جهان نیست. جانبداری عراق از هر محوری به درگیری و منازعه ژئوپلتیک می‌انجامد که وحدت عراق و ثبات منطقه را تهدید می‌کند. نظریه کانونی که دولت عراق به آن در روابط خارجه و نقش منطقه‌ای و بین‌المللی خود تکیه دارد مبتنی بر نظریه «عراق مرکز است» است نه عراق وابسته به طرف‌های دیگر.
۴- قضایای حاکمیتی و منافع سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و ... عراق با تمام دولت‌های بیگانه بر اساس این عوامل شکل می‌گیرد: وحدت موضع عراق، اعتماد به نظریه «عراق مرکز است»، روابط مثبت با کلیه طرف‌ها، عدم جانبداری، بی طرفی عراق در منازعه بین کشورها، قطع ارتباط با کلیه پرونده‌های منطقه‌ای خطرناک و قابل انفجار، سیاست در خدمت منافع، قرار دادن اقتصاد و منافع شهروندان در اولویت اول به عنوان اصل همکاری.
۵- مسئله حضور نظامی بیگانه و به طور مشخص آمریکایی که شرایط مبارزه با داعش موجب آن شد و به درخواست دولت المالکی برای مبارزه با داعش مطرح شد و پس از پایان جنگ، دولت العبادی بر اساس جدول زمان‌بندی شده، کاهش این حضور را آغاز کرد و حکومت عادل عبدالمهدی آن را متوقف کرد، هم مطرح است. عراق امروز، به این تعداد نیرو نیاز ندارد بلکه تنها به شمار محدودی از آنها را برای آموزش، حمایت لجستیکی و اطلاعاتی در مبارزه با تروریسم احتیاج دارد. تروریسمی که دامنه آن در منطقه و سطح جهان گسترش یافته .. عراق در این موضوع نیازمند حمایت بین المللی است. مشخص کردن شمار و ماموریت این نیرو‌ها توافقی دو جانبه میان عراق و دولت‌های دیگر است و به تجربه حکومت عراق طبق ضروریات امنیتی و عوامل مخل حاکمیت کشور ربط دارد.
۶- عراق باید به محور‌های گسترده توافق چارچوب استراتژیک با آمریکا که در سال ۲۰۰۸ به تصویب پارلمان رسید، اعتماد کند و رابطه با این کشور را منحصر به مسائل نظامی و سیاسی محض نکند.. در این صورت محور‌های توافق استراتژیک در خدمت عراق خواهد بود و به شکوفایی اقتصادی و علمی و توسعه می‌انجامد.
۷- عراق باید محوریت و بی طرفی خود در گشایش مذاکرات استراتژیک با کشور‌های منطقه و جهان را تقویت کند و همین شیوه را با آمریکا و دیگران برای ایجاد شراکت محکم در راستای تقویت خود، پیشرفت و بی طرفی‌اش بر اساس منافع ملی پیگیری نماید.
ائتلاف «الوطنیه»
ائتلاف الوطنیه عراق نیز با انتشار بیانیه‌ای بر ضرورت دستیابی به یک توافق راهبردی با آمریکا تاکید و اعلام کرد که هنوز داعش و گروه‌های تروریستی در کشور فعال هستند و از سوی دیگر، ارتش عراق از نظر تعداد، توانمندی، تسلیحات، تجهیز و پشتیبانی کافی و دستگاه‌های اطلاعاتی برای این نبرد‌ها در سطح مطلوب قرار ندارد لذا بغداد باید مناسبات حسنه‌ای با ائتلاف بین المللی ضدداعش به رهبری آمریکا داشته باشد.
در بیانیه این ائتلاف آمده است که باید قواعد و اصولی در این گفتگو‌ها در نظر گرفته شود و پارلمان نیز با این اصول موافقت کند و از آنجا که دولت کنونی، دولتی موقت است باید، برای اجرای این توافق، حتما پارلمان مفاد توافق حاصله با آمریکا را تایید کند.
این ائتلاف در ادامه انتظارات خود از این توافق را در چند بند طرح کرد که عبارتند از:
۱- تعیین نوع و شمار نیرو‌هایی که در خاک عراق می‌مانند.
۲- مشخص کردن اماکن حضور نیرو‌ها و جایگزین‌سازی آن طبق دیدگاه نظامی و امنیتی.
۳- مشخص سازی محل پایگاه‌ها و نوع تسلیحات آنها.
۴- مشخص سازی موجودیت نیرو‌های خارجی از لحاظ نوع، تعداد و زمان حضور آنها به صورت سالانه در ماهی مشخص که مورد توافق پارلمان و دولت عراق باشد.
۵- تشکیل کمیته عالی متشکل از روسای فراکسیون‌های سیاسی و برخی گروه‌های ملی تاثیرگذار و برگزاری نشست دوره‌ای با فرمانده کل نیرو‌های مسلح و محول کردن تصمیم گیری سیاسی به این کمیته.
۶- نیرو‌های خارجی باید به حمایت از عراق با موافقت دولت و کمیته نام برده اقدام کنند، این نیرو‌ها همچنین حق ندارند تحت هیچ عنوان و بهانه‌ای در امور داخلی عراق دخالت کنند. از توافق مذکور، بند مربوط به دخالت نیرو‌های خارجی برای حفظ نظام دموکراتیک عراق حذف می‌شود چرا که از این عبارت تفسیر‌های بسیاری می‌شود، همچنین نیرو‌های خارجی مجاز به انجام حملات خارجی از عراق بدون موافقت پارلمان نیستند.
۷- بازنگری و موافقت یا عدم موافقت با پایگاه‌های مورد استفاده نیرو‌های ائتلاف و نقش این پایگاه‌ها و اینکه آیا با موافقت عراق انجام شده است یا خیر.
