مردی که ۱۲ هزار سال قبل با یک «تیر سنگی» کشته شد

مردی که نزدیک ۱۲ هزار سال پیش در ویتنام درگذشته است، یک دنده‌ی اضافه داشته و این دنده هنگام اصابت یک تیرکمان سنگی دچار شکستگی شده است.

به گزارش تابناک به نقل از همشهری آنلاین: نزدیک ۱۲ هزار سال پیش، مردی در ویتنام امروزی با تیری که سرِ سنگی کمیابی داشته هدف قرار می‌گیرد. او از جراحت اولیه جان سالم به در می‌برد، اما به احتمال زیاد در پی عفونت ناشی از آن جانش را از دست می‌دهد. به گفته‌ی پژوهشگران، اسکلت سالم و دست‌نخورده‌ی این مرد شاید قدیمی‌ترین مدرک خشونت در جنوب‌شرقی آسیا باشد، هرچند برخی پژوهشگران تأکید می‌کنند این نتیجه‌گیری به شواهد بیشتری نیاز دارد.

در این پژوهش، اسکلت مردی با نام مستعار TBH۱ بررسی شده است. او هنگام مرگ نزدیک ۳۵ سال سن داشته و در اواخر دوره‌ی پلیستوسین (از ۱۲۶ هزار تا ۱۱.۷۰۰ سال پیش) می‌زیسته است. این اسکلت سال ۲۰۱۸ از غار Thung Binh ۱ در مجموعه مناظر طبیعی Tràng An در شمال ویتنام کشف شد. جسد مرد در حالت جنینی به خاک سپرده شده بود (صورتش روی دستانش قرار داشت).

هرچند جمجمه‌ی TBH۱ خرد شده بود، پژوهشگران توانستند جمجمه و فک‌های او را بازسازی کنند. در نگاه نخست انگار او جز یک آسیب جزئی در مچ پا، سالم بوده، اما بررسی دقیق‌تر نشان داد او یک ویژگی عجیب آناتومیکی داشته: یک دنده‌ی اضافه. بیشتر انسان‌ها ۲۴ دنده دارند، اما تنها بین ۰٫۲ تا ۱ درصد افراد یک دنده‌ی اضافه به نام supernumerary rib دارند. این دنده‌ی اضافه نزدیک گردن قرار داشت. جالب این بود که این دنده شکسته بود و آثار عفونت روی آن دیده می‌شد؛ از جمله حفره‌ای در استخوان که محل تخلیه‌ی چرک بوده است.

به نوشته‌ی پژوهشگران: «TBH۱ چند ماه پس از وقوع آسیب زنده مانده، اما بدون درمان کارآمد، شکستگی شاید به عفونت باکتریایی و سایر عفونت‌ها منجر شده و در نهایت موجب مرگ او در طی چند هفته یا چند ماه پس از جراحت شده است.»

شکستگی دنده‌ی این مرد شاید بر اثر نوک تیرِ کوارتزی کشف‌شده در نزدیکی‌اش رخ داده است

کنار دنده‌ی عفونی، قطعه‌ای کوچک و مثلثی از سنگ کوارتز کشف شد که پژوهشگران آن را micropoint یا «خُردنوک/قطعه‌سنگ ریز نوک‌دار» توصیف کردند. این قطعه نزدیک ۱۸ میلی‌متر طول داشت و شواهدی از بریدگی روی آن دیده می‌شد و نشان میداد که شاید به‌شکل خار روی پرتابه‌ای مانند دارت یا تیرکمان کاربرد داشته است.

به گفته‌ی بنجامین اوتینگ، باستان‌شناس: «این قطعه بسیار جالب است. هیچ شباهتی به ابزارهای سنگی کشف‌شده در مکان‌های اطراف ندارد و این پرسش را ایجاد می‌کند که چه کسی آن را ساخته و از کجا آمده است.»

ترکیب وجود این قطعه کنار گردن اسکلت، دنده‌ی شکسته و عفونی، و کمیاب‌بودن سنگ کوارتز، همگی گواه این هستند که او قربانی خشونت میان‌فردی بوده است. اگر چنین باشد، شواهد خشونت در میان گروه‌های شکارچی‌گردآورنده در شرق آسیا هزاران سال عقب‌تر بوده است.

مایکل ریوِرا، انسان‌شناس گفته: «این گزارش بسیار هیجان‌انگیز است، چون از زمان و مکانی می‌آید که اسکلت‌های سالم زیادی برای پژوهش نداریم. این قطعه‌ی کوارتز می‌تواند دلیل عفونی شدنِ دنده باشد، اما این‌که آیا به‌راستی یک عمل خشونت‌آمیز در کار بوده یا یک حادثه، به سختی قابل‌تشخیص است.»

ریورا افزود احتمال دارد جامعه‌ای که TBH۱ در آن می‌زیسته از او مراقبت می‌کردند، زیرا توانسته چند ماه پس از آسیب زنده بماند و در نهایت نیز با دقت در غار دفن شود.

به گفته‌ی کریستوفر استیمپسون، همکار این پژوهش: «هرچند TBH۱ یک مورد ویژه است، اما شواهد باستان‌شناسی بعدی نشان می‌دهد این تپه و غارهایش مدت‌ها مکانی برای تدفین بوده‌اند.»