پشت پرده دیدار اخیر اردوغان و پوتین

هنگامی که نزدیک یک هفته پیش، دیدار رؤسای جمهور روسیه و ترکیه انجام شد، بسیاری از تحلیلگران منتظر نتایج تنش آلود آن بودند؛ اما آنچه از نتیجه این دیدار در رسانه‌ها منتشر شد، بیانگر روند متفاوتی بود. یک روزنامه ترکیه‌ای به تازگی نکاتی را از پشت پرده این دیدار منتشر کرده است.

به گزارش «تابناک»، روزنامه «ملیت ترکیه» در مطلبی که به تازگی منتشر کرده، به نکاتی از دیدار اخیر ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان اشاره نموده که رسما اعلام نشده است.

در این مطلب آمده است:

پیش از هر چیز، آنکارا از اظهارات پوتین که گفته بود، «اهداف روسیه با ترکیه مشترک است، حتی اگر رویکردهای آن‌ها متفاوت باشد»، خرسند است. منابع حاضر در وزارت خارجه ترکیه، معنای دیپلماتیک سخنان پوتین را این گونه ارزیابی کرده‌اند:

۱ ـ دیدگاه ترکیه نسبت به دولت اسد، کاملاً مشخص است. پوتین نیز به خوبی از این دیدگاه آگاه بوده و سخنان پوتین، بیانگر آن است که مسکو می‌خواهد از این تمایز‌ها بگذرد.

۲ ـ بازیگران منطقه‌ای همچون روسیه، شبیه کشتی‌های مسافری هستند: آن‌ها نمی‌توانند به آسانی مانور بدهند. در نتیجه، اظهارات پوتین و سخنان پس از آن ـ که گفته بود «ما وکیل مدافع دمشق نیستیم» ـ نشانگر یک مانور است؛ هر چند یک مانور آهسته.

۳ ـ دیدار استانبول پوتین را قادر می‌سازد از طریق ترکیه مانور دهد.

ترکیه از این نگران است که بار دیگر تجربه‌ای مشابه عراق رخ دهد؛ بنابراین، این کشور نمی‌خواهد شاهد تجزیه سوریه باشد و مایل است ارتش و ساختار دولتی آن دست نخورده بماند. گفته می‌شود که اردوغان و داوداوغلو، در استانبول این پیام را به پوتین و لاوروف رسانده‌اند.

خلاصه پیام ترکیه از این قرار است:

«ترکیه در صدر لیست کشورهایی است که بیشترین تأثیر را از تحولات سوریه می‌پذیرد. ما آتش توپخانه سوریه را در نزدیکی مرز‌هایمان داریم و تاکنون تلفاتی نیز داشته‌ایم. ترکیه میزبان نزدیک دوست هزار پناهنده سوری است و همه این هزینه‌ها را به تنهایی پرداخت می‌کند؛ بنابراین، برای جلوگیری از بد‌تر شدن جنگ داخلی و گسترش آن به سراسر منطقه، نیازی فوری به استقرار یک حکومت موقت است.

در این فرایند، ارتش سوریه ـ  به جز یگان‌های «علوی» مذهب وفادار به اسد ـ و ساختار حکومتی باید دست نخورده بماند. در غیر این صورت، جنگ داخلی سوریه همانند عراق گسترش خواهد یافت و رخدادهای سوریه از کنترل بیرون خواهد شد. برقراری نظم در سوریه در دوره انتقال، به متحد نگه داشتن ارتش بستگی دارد».

ترکیه از انتقال کنترل دولت موقت به شخصی دفاع می‌کند که به زعم این کشور، در خشونت‌های اخیر درگیر نبوده باشد. آنکارا پیش از این نیز نظر خود را در قالب نام‌هایی چون «فاروق الشرق»، مطرح کرده است. به جز این، افرادی چون «ریاض حجاب»، نخست وزیر پیشین سوریه ـ که به قطر گریخته ـ نیز می‌توانند از نظر ترکیه زمام دولت موقت را به دست بگیرند.

گزارش‌ها حاکی از آن است که در دیدار پوتین و اردوغان، کش و قوس‌های ذهنی متعددی درباره این که چه نوع دوره انتقالی باید در سوریه گذرانده شود، انجام گرفته است. در این راستا، طرف روس فرمول «با اسد» و طرف ترکیه‌ای فرمول «بدون اسد» را مطرح کرده‌اند؛ اما هیچ کدام از دو طرف، گزینه‌های دیگر را رد نکرده‌اند.

آن‌ها صرفاً بر جنبه‌های مثبت مواضع خود تأکید کرده‌اند. از نظر آنکارا، مهمترین مسأله این است که اگر دولت موقت با حضور اسد تشکیل شود، چه مدت دوام خواهد آورد. آنکارا تلاش داشته روسیه را متقاعد کند که ماندن زیاد اسد در قدرت، می‌تواند به بحران جدیدی در سوریه بینجامد.