كتيبه خرگوشي يزد به سرقت رفت
باز هم اثر تاريخي ديگري در استان يزد به سرقت رفت.اين اثر تاريخي مربوط به كتيبه «سردر» كاروانسراي قلعه خرگوشي اردكان است
کد خبر: ۲۰۶۶۵۹
| | 3603 بازدید
بخشي از اين كتيبه پنجشنبه‌شب هفته گذشته به سرقت رفت ولي بلافاصله توسط ماموران نيروي انتظامي استان كشف و سارقان آن دستگير شدند.
مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان يزد در اين باره به «جام‌جم» گفت: چهار سارق هفته گذشته با تخريب اين قلعه تاريخي، كتيبههاي موجود در اين بنا را به سرقت بردند.
بهرام رضايي با بيان اين كه سارقان بلافاصله و در همان شب با همكاري يگان حفاظت ميراث و نيروي انتظامي در پاسگاه بخش ندوشن دستگير شدند، افزود: در حال حاضر، كتيبه ها در اختيار سازمان ميراث فرهنگي استان يزد قرار دارد.
وي ضمن اظهار بي‌اطلاعي از هويت سارقان تصريح كرد: سارقان در حال حاضر در اختيار دادگاه و نيروي انتظامي هستند و پس از تكميل پرونده، هويت آنها مشخص مي‌شود.
كتيبه مذكور كه توسط خطاط هنرمند و معروف دوره صفوي، استاد عليرضا عباسي، روي 15 قطعه سنگ يشم به‌طول هشت متر و عرض 60 سانتي‌متر حكاكي شده است، روي سردر تاريخي قلعه خرگوشي اردكان نصب شده بود و سارقان توانسته بودند تنها پنج قطعه آن را از جا كنده و بربايند. كندن اين قطعات كه جزو قطعات مياني كتيبه بوده، ضمن ناقص كردن كتيبه باعث آسيب ديدن و تخريب بخشي از ديوار اين قلعه نيز شده است.
این کتیبه از سال 1023 (هـ .ق) بر سردر کاروانسرای زیبا و تاريخی «خرگوشی اردکان» نصب شده است.
سرقت اين كتيبه از كارونسراي قلعه خرگوش در حالي صورت گرفته كه اين قلعه تاريخي به ثبت ملي نيز رسيده ولي در حال حاضر متروك است و هيچ محافظي براي حفاظت از آن در منطقه وجود ندارد.
این کاروانسرا با مساحت 6400 مترمربعي در بيابان و محيطي پرت و دور از شهر ساخته شده و هم‌اكنون در حال ویرانی است.
وجود حيوانات و ريخته شدن فضولات آنها پاي ديوارهاي بنا باعث تركيب شدن آمونياك موجود در آن با باران و تركيب آنها با آهك موجود در بنا شده و در نتيجه سستي و ريزش تدريجي ديوارها را به دنبال داشته است. رشد گياهان خودرو در جرز ديوارها نيز باعث نفوذ و فشار به بخش‌هاي فوقاني بنا و آسيب ديدن آنها شده است.
مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان يزد درباره علت عدم محافظت از چنين بنايي كه هر لحظه در خطر سرقت و تخريب قرار دارد، گفت: به علت كمبود نيروي انساني، سازمان نمي‌تواند از تمام بناهاي تاريخي محافظت كند؛ به همين خاطر و براي جبران اين كمبود نيرو، يگان حفاظت به صورت چرخشي از آثار و ابنيه تاريخي محافظت مي‌كند كه همين مساله، امكان تخريب و سرقت از آثار تاريخي را افزايش مي‌دهد.
خوش‌شانسي با ميراث فرهنگي يار بود
رضا ملاحسيني، دبير انجمن چارسوق كوير اردكان نيز در مورد اين سرقت گفت: چندي پيش هم كتيبه سردر كاروانسراي قلعه خرگوشي اردكان توسط افرادي ناشناس ربوده شد كه از روي اتفاق و خوش شانسي گشت محيط‌زيست نسبت به اين افراد مشكوك شده و با همكاري نيروي انتظامي، اين افراد در همان شب دستگير و پنج قطعه كنده شده كتيبه نيز ضبط شد. در حال‌حاضر اين قطعات در اختيار سازمان ميراث فرهنگي يزد قرار گرفته است.
وي افزود: كاروانسراي قلعه خرگوشي كه ميان اصفهان و يزد (شهرهاي ورزنه، عقدا و ندوشن) قرار گرفته، به دليل دوري از مناطق مسكوني هر روز بر ميزان تخريب آن افزوده مي‌شود و اگر به همين روند پيش رود، مسلما از اين بناي باشكوه صفوي جز نامي در ميان كتاب‌ها چيزي باقي نخواهد ماند.
ملاحسيني تاكيد كرد: چند سال پيش و در پي بيم از ربوده شدن كتيبه كوچك‌تر اين كاروانسرا، كتيبه مزبور به موزه مردم‌شناسي اردكان منتقل شد و پس از ربوده شدن چند كتيبه ديگر، ميراث فرهنگي اردكان بسياري از كتيبههاي شهرستان را جمع‌آوري نمود تا پس از ساخت نمونه مولاژ آن، اصل كتيبه در اختيار موزه مردم شناسي اردكان قرار گيرد.
ضروري است حال كه امكان حفاظت از كتيبه‌ها در محل فراهم نيست، براي جلوگيري از تخريب و سرقت آن بقيه اين كتيبه گرانقدر جمع‌آوري و همراه با قطعات ضبط شده كه هم‌اكنون در يزد نگهداري مي‌شود، به اردكان منتقل شده و در موزه مردم‌شناسي آن براي استفاده عموم نگهداري شود.
اين در حالي است كه به گفته اين فعال ميراث فرهنگي، كارشناسان ميراث فرهنگي هزينه مرمت اين بنا را چيزي بالغ بر چندصد ميليون تومان برآورد مي‌كنند كه اين مبلغ از كل بودجه ميراث فرهنگي شهرستان اردكان بيشتر است و عملا سازمان ميراث فرهنگي بازسازي و احياي اين بنا را منوط به مشاركت بخش خصوصي مي‌داند كه با توجه به موقعيت قرارگيري اين بنا، تاكنون سرمايه‌گذاران بخش خصوصي رغبتي نشان نداده‌اند.
تاريخچه كاروانسرا
کارونسرای تاریخی قلعه خرگوشی، یکی از مهم‌ترین کاروانسراهای دوره صفوی است که بنای آن را به زمان حکومت شاه‌عباس صفوی نسبت می‌دهند. در واقع، قلعه خرگوشی یکی از همان 999 کاروانسرایی است که به دستور شاه عباس در مسیرهای اصلی آن زمان ساخته شده است.
تمام این بنای 80×80 متر از سنگ گرانیت و آجر ساخته شده و حتی صفه‌ها، حجره‌ها و اصطبل بنا هم سنگی هستند كه این شاید مهم‌ترین دلیل استوار ماندن قلعه خرگوشی تا به امروز است.
در بیابان‌های این منطقه، معادن گرانیت زیادی وجود دارد و همين امر باعث شد تا معماران بنا براي ساخت اين کاروانسرا از گرانیت‌های کوه‌های اطراف استفاده کنند.
دیواره روی پشت بام کاروانسرا، دو متر عرض دارد و سر در آن دو طبقه و طبقه دوم شاه‌نشین است. در داخل رباط 18صفه مشاهده می‌شود که صفه بزرگ‌تر و صفه دیگری که در قسمت جنوبی قرار دارد، دارای محراب و نمازگاه هم هستند.
در چهار گوشه رباط، چهار مدخل برای ورود به طویله دیده می‌شود و مخزن آب به صورت آب انبار در وسط رباط ساخته شده است.
کاروانسراي قلعه خرگوشی وسط کویر و در محيطي كاملا بكر قرار گرفته و به همين دليل می‌توان از آن به عنوان یک رصدگاه بسیار زیبا و مناسب استفاده کرد.
اين كاروانسرا در شهرستان اردكان، بخش عقداي بیابان خرگوشی واقع شده و در اسفند ۱۳۷۷به عنوان یکی از آثار ملي ايران به ثبت رسیده است.
سرقت پي در پي آثار تاريخي
به گفته دوستداران ميراث فرهنگي، سرقت‌هاي آثار تاريخي يزد در سال‌هاي اخير، افزايش قابل توجهي يافته است و اين امر بيشتر در روستاهاي تاريخي و به دور از چشم هر شاهد و جنجالي صورت مي‌گيرد.
براي نمونه، در يكي از قديمي‌ترين مساجد تاريخي استان يزد در بخش ندوشن، كتب و اشياي گرانمايه‌اي نگهداري مي‌شد كه از آن جمله مي‌توان به تعدادي كتب تاريخي و كتيبههاي قديمي 700 ساله، در چوبي پرقدمت، منبر و... اشاره كرد؛ اما برخي از اين آثار هم‌اكنون موجود نيست و منابع موثق خبر از سرقت اين آثار داده‌اند.
سرقت كتيبه مسجد جامع يزد و سرقت دو شيء تاريخي از موزه اين شهر از نمونه‌هاي ديگر بروز اين معضل در اين استان به شمار مي‌رود.
البته سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان، افزايش سرقت آثار تاريخي را ناشي از ضعف خود نمي‌داند و بر اين اعتقاد است كه نهادهاي ديگري همچون نيروي انتظامي و امنيتي در اين زمينه وظيفه‌اي بيشتر از اين سازمان دارند.
بهرام رضايي، مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان يزد مي‌گويد: اين سازمان با تمام امكانات موجود خود طي يك سال گذشته اهتمام بيشتري براي مراقبت و نگهداري از ابنيه و آثار تاريخي استان يزد داشته است.
در حالي كه نهادهايي همچون نيروي انتظامي بايد در اين زمينه وظيفه خطيرتري را به عهده بگيرند. با اين وصف همچنان اين انتقاد به ارگان‌هاي مسوول در استان يزد وارد است كه چرا يكي از مهم‌ترين موزه‌هاي اصلي يزد و به طور كلي بناهاي مهم تاريخي اين استان، از سيستم حفاظتي مطلوبي برخوردار نيست.
به هر حال، با افزايش سرقت آثار تاريخي يزد اين سوال مطرح مي‌شود كه چرا وقتي حدود يك سال پيش كتيبه سه ميليون دلاري مسجد جامع يزد به سرقت رفت، به‌رغم وجود كتيبههاي تاريخي ديگر در اين مسجد، حفاظت مناسبي از اين بناها صورت نگرفته است.
منبع: جام جم
مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان يزد در اين باره به «جام‌جم» گفت: چهار سارق هفته گذشته با تخريب اين قلعه تاريخي، كتيبههاي موجود در اين بنا را به سرقت بردند.
بهرام رضايي با بيان اين كه سارقان بلافاصله و در همان شب با همكاري يگان حفاظت ميراث و نيروي انتظامي در پاسگاه بخش ندوشن دستگير شدند، افزود: در حال حاضر، كتيبه ها در اختيار سازمان ميراث فرهنگي استان يزد قرار دارد.
وي ضمن اظهار بي‌اطلاعي از هويت سارقان تصريح كرد: سارقان در حال حاضر در اختيار دادگاه و نيروي انتظامي هستند و پس از تكميل پرونده، هويت آنها مشخص مي‌شود.
كتيبه مذكور كه توسط خطاط هنرمند و معروف دوره صفوي، استاد عليرضا عباسي، روي 15 قطعه سنگ يشم به‌طول هشت متر و عرض 60 سانتي‌متر حكاكي شده است، روي سردر تاريخي قلعه خرگوشي اردكان نصب شده بود و سارقان توانسته بودند تنها پنج قطعه آن را از جا كنده و بربايند. كندن اين قطعات كه جزو قطعات مياني كتيبه بوده، ضمن ناقص كردن كتيبه باعث آسيب ديدن و تخريب بخشي از ديوار اين قلعه نيز شده است.
این کتیبه از سال 1023 (هـ .ق) بر سردر کاروانسرای زیبا و تاريخی «خرگوشی اردکان» نصب شده است.
سرقت اين كتيبه از كارونسراي قلعه خرگوش در حالي صورت گرفته كه اين قلعه تاريخي به ثبت ملي نيز رسيده ولي در حال حاضر متروك است و هيچ محافظي براي حفاظت از آن در منطقه وجود ندارد.
این کاروانسرا با مساحت 6400 مترمربعي در بيابان و محيطي پرت و دور از شهر ساخته شده و هم‌اكنون در حال ویرانی است.
وجود حيوانات و ريخته شدن فضولات آنها پاي ديوارهاي بنا باعث تركيب شدن آمونياك موجود در آن با باران و تركيب آنها با آهك موجود در بنا شده و در نتيجه سستي و ريزش تدريجي ديوارها را به دنبال داشته است. رشد گياهان خودرو در جرز ديوارها نيز باعث نفوذ و فشار به بخش‌هاي فوقاني بنا و آسيب ديدن آنها شده است.
مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان يزد درباره علت عدم محافظت از چنين بنايي كه هر لحظه در خطر سرقت و تخريب قرار دارد، گفت: به علت كمبود نيروي انساني، سازمان نمي‌تواند از تمام بناهاي تاريخي محافظت كند؛ به همين خاطر و براي جبران اين كمبود نيرو، يگان حفاظت به صورت چرخشي از آثار و ابنيه تاريخي محافظت مي‌كند كه همين مساله، امكان تخريب و سرقت از آثار تاريخي را افزايش مي‌دهد.
خوش‌شانسي با ميراث فرهنگي يار بود
رضا ملاحسيني، دبير انجمن چارسوق كوير اردكان نيز در مورد اين سرقت گفت: چندي پيش هم كتيبه سردر كاروانسراي قلعه خرگوشي اردكان توسط افرادي ناشناس ربوده شد كه از روي اتفاق و خوش شانسي گشت محيط‌زيست نسبت به اين افراد مشكوك شده و با همكاري نيروي انتظامي، اين افراد در همان شب دستگير و پنج قطعه كنده شده كتيبه نيز ضبط شد. در حال‌حاضر اين قطعات در اختيار سازمان ميراث فرهنگي يزد قرار گرفته است.
وي افزود: كاروانسراي قلعه خرگوشي كه ميان اصفهان و يزد (شهرهاي ورزنه، عقدا و ندوشن) قرار گرفته، به دليل دوري از مناطق مسكوني هر روز بر ميزان تخريب آن افزوده مي‌شود و اگر به همين روند پيش رود، مسلما از اين بناي باشكوه صفوي جز نامي در ميان كتاب‌ها چيزي باقي نخواهد ماند.
ملاحسيني تاكيد كرد: چند سال پيش و در پي بيم از ربوده شدن كتيبه كوچك‌تر اين كاروانسرا، كتيبه مزبور به موزه مردم‌شناسي اردكان منتقل شد و پس از ربوده شدن چند كتيبه ديگر، ميراث فرهنگي اردكان بسياري از كتيبههاي شهرستان را جمع‌آوري نمود تا پس از ساخت نمونه مولاژ آن، اصل كتيبه در اختيار موزه مردم شناسي اردكان قرار گيرد.
ضروري است حال كه امكان حفاظت از كتيبه‌ها در محل فراهم نيست، براي جلوگيري از تخريب و سرقت آن بقيه اين كتيبه گرانقدر جمع‌آوري و همراه با قطعات ضبط شده كه هم‌اكنون در يزد نگهداري مي‌شود، به اردكان منتقل شده و در موزه مردم‌شناسي آن براي استفاده عموم نگهداري شود.
اين در حالي است كه به گفته اين فعال ميراث فرهنگي، كارشناسان ميراث فرهنگي هزينه مرمت اين بنا را چيزي بالغ بر چندصد ميليون تومان برآورد مي‌كنند كه اين مبلغ از كل بودجه ميراث فرهنگي شهرستان اردكان بيشتر است و عملا سازمان ميراث فرهنگي بازسازي و احياي اين بنا را منوط به مشاركت بخش خصوصي مي‌داند كه با توجه به موقعيت قرارگيري اين بنا، تاكنون سرمايه‌گذاران بخش خصوصي رغبتي نشان نداده‌اند.
تاريخچه كاروانسرا
کارونسرای تاریخی قلعه خرگوشی، یکی از مهم‌ترین کاروانسراهای دوره صفوی است که بنای آن را به زمان حکومت شاه‌عباس صفوی نسبت می‌دهند. در واقع، قلعه خرگوشی یکی از همان 999 کاروانسرایی است که به دستور شاه عباس در مسیرهای اصلی آن زمان ساخته شده است.
تمام این بنای 80×80 متر از سنگ گرانیت و آجر ساخته شده و حتی صفه‌ها، حجره‌ها و اصطبل بنا هم سنگی هستند كه این شاید مهم‌ترین دلیل استوار ماندن قلعه خرگوشی تا به امروز است.
در بیابان‌های این منطقه، معادن گرانیت زیادی وجود دارد و همين امر باعث شد تا معماران بنا براي ساخت اين کاروانسرا از گرانیت‌های کوه‌های اطراف استفاده کنند.
دیواره روی پشت بام کاروانسرا، دو متر عرض دارد و سر در آن دو طبقه و طبقه دوم شاه‌نشین است. در داخل رباط 18صفه مشاهده می‌شود که صفه بزرگ‌تر و صفه دیگری که در قسمت جنوبی قرار دارد، دارای محراب و نمازگاه هم هستند.
در چهار گوشه رباط، چهار مدخل برای ورود به طویله دیده می‌شود و مخزن آب به صورت آب انبار در وسط رباط ساخته شده است.
کاروانسراي قلعه خرگوشی وسط کویر و در محيطي كاملا بكر قرار گرفته و به همين دليل می‌توان از آن به عنوان یک رصدگاه بسیار زیبا و مناسب استفاده کرد.
اين كاروانسرا در شهرستان اردكان، بخش عقداي بیابان خرگوشی واقع شده و در اسفند ۱۳۷۷به عنوان یکی از آثار ملي ايران به ثبت رسیده است.
سرقت پي در پي آثار تاريخي
به گفته دوستداران ميراث فرهنگي، سرقت‌هاي آثار تاريخي يزد در سال‌هاي اخير، افزايش قابل توجهي يافته است و اين امر بيشتر در روستاهاي تاريخي و به دور از چشم هر شاهد و جنجالي صورت مي‌گيرد.
براي نمونه، در يكي از قديمي‌ترين مساجد تاريخي استان يزد در بخش ندوشن، كتب و اشياي گرانمايه‌اي نگهداري مي‌شد كه از آن جمله مي‌توان به تعدادي كتب تاريخي و كتيبههاي قديمي 700 ساله، در چوبي پرقدمت، منبر و... اشاره كرد؛ اما برخي از اين آثار هم‌اكنون موجود نيست و منابع موثق خبر از سرقت اين آثار داده‌اند.
سرقت كتيبه مسجد جامع يزد و سرقت دو شيء تاريخي از موزه اين شهر از نمونه‌هاي ديگر بروز اين معضل در اين استان به شمار مي‌رود.
البته سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان، افزايش سرقت آثار تاريخي را ناشي از ضعف خود نمي‌داند و بر اين اعتقاد است كه نهادهاي ديگري همچون نيروي انتظامي و امنيتي در اين زمينه وظيفه‌اي بيشتر از اين سازمان دارند.
بهرام رضايي، مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان يزد مي‌گويد: اين سازمان با تمام امكانات موجود خود طي يك سال گذشته اهتمام بيشتري براي مراقبت و نگهداري از ابنيه و آثار تاريخي استان يزد داشته است.
در حالي كه نهادهايي همچون نيروي انتظامي بايد در اين زمينه وظيفه خطيرتري را به عهده بگيرند. با اين وصف همچنان اين انتقاد به ارگان‌هاي مسوول در استان يزد وارد است كه چرا يكي از مهم‌ترين موزه‌هاي اصلي يزد و به طور كلي بناهاي مهم تاريخي اين استان، از سيستم حفاظتي مطلوبي برخوردار نيست.
به هر حال، با افزايش سرقت آثار تاريخي يزد اين سوال مطرح مي‌شود كه چرا وقتي حدود يك سال پيش كتيبه سه ميليون دلاري مسجد جامع يزد به سرقت رفت، به‌رغم وجود كتيبههاي تاريخي ديگر در اين مسجد، حفاظت مناسبي از اين بناها صورت نگرفته است.
منبع: جام جم
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
نظرسنجی
آیا اسنپ بک فعال می‌شود؟