چرا گمرک بخشنامه‌های ممنوعیت صادرات برخی اقلام را اجرا نمی‌کند؟

در پی افزایش چشمگیر قیمت گوجه فرنگی و رب آن، وزیر صنعت در ۲۷ شهریور ۱۳۹۷ صادرات گوجه فرنگی را تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام کرد و این بخشنامه از دوم مهر ۱۳۹۷ اجرایی شد. آمار‌های گمرک نشان می‌دهند، درست روز پس از ممنوعیت صادرات گوجه فرنگی، این محصول کشاورزی صادر شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند، موضوع بی توجهی گمرک به بخشنامه‌های وزارت صمت پیرامون ممنوعیت صادرات کالا‌ها در گذشته نیز اتفاق افتاده است.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ در سوم مهر 1397 مطلبی با تیتر «ممنوعیت صادرات گوجه فرنگی، تصمیمی که نوشدارو پس از مرگ سهراب است» در سایت تابناک اقتصادی تهیه و منتشر شد که در آن به موضوع افزایش چشمگیر قیمت گوجه فرنگی و رب آن طی ماه های اخیر پرداخته شده بود. در آن مطلب اشاره شد که علت عمده گرانی گوجه فرنگی و رب آن، صادرات بی رویه این محصول کشاورزی است و به همین منظور، محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت طی بخشنامه ای در مورخه 27 شهریور 1397 صادرات گوجه فرنگی را تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام کرد و این بخشنامه از دوم مهر 1397 اجرایی شد.

حالا پس از گذشت چند روز از دستور ممنوعیت صادرات گوجه فرنگی، محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی با ارسال نامه ‌ای گلایه‌ آمیز به محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت از بی توجهی به ممنوعیت صادرات گوجه‌ فرنگی و رب آن گلایه کرد.

متن نامه که تصویر آن را در زیر می بینید، بدین شرح است: نظر به محدودیت عرضه سیب ‌زمینی در بازار داخلی و همچنین ضرورت تأمین خوراک دام و طیور، خواهشمند است ترتیبی اتخاذ فرمایید تا با اعلام قبلی از تاریخ 15 مهر 1397 صادرات سیب ‌زمینی و همچنین صادرات خوراک دام و طیور ممنوع اعلام گردد. ضمناً لازم به ذکر است که متأسفانه علی ‌رغم ممنوعیت صادرات گوجه ‌فرنگی از تاریخ 27 شهریور 1397 موضوع نامه شماره 170799 مورخ 27 شهریور 1397 طبق گزارش ‌های روزانه گمرک، گوجه ‌فرنگی صادر می‌ شود. در مورد صادرات رب گوجه‌ فرنگی همان ‌طور که طی نامه شماره 11867/20 مورخ 20 اردیبهشت 1397 اعلام گردید بایستی با اتخاذ ممنوعیت در کوتاه‌ مدت و بعد از آن با تمهیداتی به‌ صورت درصدی از تولید با نگاه به تأمین بازار داخل مجوز صادرات داده شود.

بررسی های ما نیز نشان می دهد، حق با محمود حجتی است و بعد از اعلام ممنوعیت صادرات گوجه فرنگی، این محصول کشاورزی صادر شده است؛ برای نمونه، طبق اطلاعات روزانه گمرک، این محصول کشاورزی در سوم مهر 1397 به رغم ممنوعیت صادرات، به میزان یک میلیون و 655 هزار و 61 کیلوگرم به ارزش 762 هزار و 77 دلار صادر شده است.

البته رضا نورانی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان محصولات کشاورزی طی مصاحبه ای ضمن انتقاد از صادرات گوجه فرنگی گلخانه ای گفت: بنا بر مصوبه اخیر، صادرات گوجه فرنگی گلخانه هیچ گونه محدودیتی ندارد؛ اما شاید به سبب شفاف نبودن قانون سوءاستفاده هایی در این میان رخ دهد، به گونه ای که هر گوجه فرنگی به بهانه گوجه فرنگی گلخانه از مرزها خارج شود. وی افزود: در چند روز اخیر طی نامه ای به رئیس سازمان توسعه تجارت خواستار ممنوعیت صادرات گوجه فرنگی گلخانه تا اطلاع ثانوی شدیم، تا برخی افراد به بهانه این مصوبه قانون را دور نزنند.

به هر صورت این سخنان رضا نورانی شاید این تصور را ایجاد کند که برخی به دلیل شفاف نبودن بخشنامه وزیر صمت در زمینه ممنوعیت صادرات گوجه فرنگی، اقدام به صادرات گوجه فرنگی گلخانه ای کرده اند؛ اما باید گفت، این کم کاری گمرک است که علیرغم ممنوعیت صادرات کالاها، باز هم شاهد آنیم که این اقلام از گمرک ها صادر می شوند. این موضوع بی توجهی گمرک به بخشنامه های ممنوعیت صادرات برخی اقلام، تنها به موضوع ممنوعیت صادرات گوجه فرنگی ختم نمی شود، بلکه در گذشته نیز این اتفاق افتاده است؛ مثلا در هفتم خرداد 1397 نیز وزیر صمت به منظور تنظیم بازار گوشت قرمز، صادرات هر گونه دام زنده و گوشت قرمز را ممنوع اعلام کرده بود اما بررسی های ما نشان می داد که این اقلام، بعد از ممنوعیت صادرات باز هم صادر شده بودند.

اکنون رئیس گمرک باید پاسخگوی این کم کاری حوزه تحت اختیار خود باشد و به این پرسش پاسخ دهد چرا علیرغم ممنوعیت صادرات برخی اقلام، این اقلام همچنان صادر می شوند؟ این افراد چه کسانی هستند که می توانند صادرات اقلام ممنوعه را انجام دهند و چگونه این کار را انجام می دهند؟