با تقاضا برای ارز دانشجویی و مسافرتی چه کنیم؟
بعد از آن که میخکوب کردن نرخ دلار در قیمت 4200 تومان نتوانست ترمز بازار ارز را بکشد، نمایندگان مجلس و بانک مرکزی پیشنهاد راه اندازی بازار ثانویه ارز را دادند. به گفته بسیاری از کارشناسان راه اندازی بازار ثانویه ارز کار مثبتی در راستای به ثبات رساندن بازار ارز است اما تا زمانی که برای سایر تقاضاها برای ارز، مانند ارز دانشجویی و مسافرتی چاره ای اندیشیده نشود باز هم این بازار به ثبات کامل نخواهد رسید.
به گزارش تابناک اقتصادی، نوسانات نرخ ارز باعث شده است تا بانک مرکزی راهکارهای مختلفی را جهت به ثبات رساندن این بازار امتحان کند. در سال جاری تاکنون، حداقل سه راهکار برای به ثبات رساندن نرخ ارز پیشنهاد و اجرا شده است. در ابتدا در 20 فروردین دولت، دلار را تک نرخی و قیمت آن را 4200 تومان اعلام کرد و گفت نرخ دیگری را جز نرخ رسمی اعلام شده به رسمیت نمی شناسد. سپس سامانه نیما را برای کنترل بازار ارز راه اندازی کرد. ارز های حاصل از صادرات کالاها به این سامانه با نرخ 4200 واریز و ارزهای مورد نیاز برای واردات کالا با همین نرخ از این سامانه تهیه می شد. گذر زمان مشخص کرد که این سامانه کارآیی لازم را جهت کنترل نوسانات بازار ارز ندارد، چرا که اولاً برخی از صادرکنندگان از جمله پتروشیمی ها حاضر نبودند ارز خود را به قیمت 4200 تومان به این سامانه واریز کنند و ثانیاً برخی واردکنندگان که کالاهای در درجه سوم نیاز را وارد می کردند نمی توانستند از این سامانه ارز دریافت کنند و مجبور بودند برای ارز مورد نیاز خود به بازار آزاد مراجعه کنند. با این اوضاع به گفته ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی هنوز هم قیمت ارز در کوچه، پس کوچه ها تعیین می شد و عملاً قیمت ارز آنچنان که باید قابل کنترل نبود.
به همین منظور نمایندگان مجلس و بانک مرکزی به دنبال راهکار سومی جهت کنترل بازار ارز رفتند و پیشنهاد راه اندازی بازار ثانویه ارز را دادند. در این بازار، ارز به قیمت توافقی و طبق توافق صادرکننده و واردکننده قیمت گذاری و به فروش می رسید و صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی مجاز شدند که 20 درصد از ارز حاصل از صادرات خود را در این بازار عرضه کنند. با راه اندازی این بازار، واردکنندگان کالاهای در درجه سوم نیاز، می توانستند ارز خود را از این بازار تهیه کنند و دیگر نیازی به مراجعه به بازار آزاد جهت تهیه ارز نداشتند. همچنین با راه اندازی بازار ثانویه ارز، صرافی ها هم که از زمان تک نرخی کردن دلار دیگر نقشی در بازار ارز نداشتند، دوباره کار خود را از سر گرفتند. بازار ثانویه ارز از مورخه 19 تیر ماه راه اندازی شد و اولین معامله دلار در این بازار به قیمت 7523 تومان انجام شد.
بسیاری از کارشناسان معتقدندکه راه اندازی بازار ثانویه ارز هنوز هم نمی تواند آن گونه که باید جلوی نوسانات نرخ ارز و معاملات در بازار آزاد را بگیرد، چرا که برای سایر تقاضاها برای ارز از جمله ارز مسافرتی و ارز دانشجویی هنوز راهکاریی در نظر گرفته نشده است و تقاضاکنندگان ارز مسافرتی و ارز دانشجویی مجبورند برای تامین ارز مورد نیاز خود به بازار آزاد مراجعه کنند و همین زمینه ساز بقای بازار آزاد و قیمت گذاری ارز، در کوچه پس کوچه ها است.
با توجه به اینکه اولین معامله در بازار ثانویه ارز به قیمت هر دلار 7523 تومان انجام شد و این قیمت به قیمت ارز در بازار آزاد نزدیک بود، یک پیشنهاد برای تامین ارز دانشجویی می تواند این باشد که دانشجویان خارج از کشور با ارائه مستندات خود به صرافی ها مبنی بر تحصیل در دانشگاهی در خارج از کشور، بتوانند این ارز را به همان قیمت بازار ثانویه ارز تهیه کنند و به مقصد مورد نظر حواله نمایند. همچنین برای ارز مسافرتی نیز می توان این پیشنهاد را داشت که مسافران خارج از کشور با همین قیمت ارز در بازار ثانویه و سقفی که برای پرداخت ارز مسافرتی (بیشتر از سقف فعلی) در نظر گرفته می شود، بتوانند ارز مورد نیاز خود را در خروجی های کشور دریافت کنند.
