رئیسی که نمی‌داند چه کند بهتر است، برود/خطر رفتار‌های بی اعتنا به مشکلات اقتصادی/ ممنوعیت واردات‌ خودرو به نفع دلالان؟ /مؤثرترین روش ممکن برای ثبات بازار سکه چیست؟

هشدار و تحلیل‌های صریح ظریف، اعتراض کسبه بازار موبایل، پشت‌پرده نابسامانی بازار تلفن همراه، پیروزی اردوغان در آخرین کارزار ترکیه، وعده پانزده روزه برای شیرین شدن کام خوزستان، راهکار‌های جهانی برای مهار سوداگری سکه و ارز، رؤیای یک صعود، موسیقی در تنگنای سرمایه، سیاست و سلیقه، پربازده‌ترین بازار‌ها در بهار ۹۷ و ارائه برنامه اقتصادی دولت در کارگروه مشترک سران قوا، از مواردی است که موضوع گزارش‌های خبری و تحلیلی روزنامه‌های امروز شده است.

به گزارش «تابناک»؛ روزنامه‌های امروز دوشنبه چهارم تیرماه در حالی چاپ و روانه پیشخوان مطبوعات شد که سخنان صریح محمدجواد ظریف در بیشتر آن‌ها با عناوین مختلف منعکس شده است. نوسانات بازار ارز و سکه و واکنش‌ها به آن، پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه و خبر‌ها و گزارش‌هایی درباره بازی امروز تیم ملی ایران در برابر پرتغال، از دیگر عناوین برجسته صفحات نخست روزنامه‌ها محسوب می‌شود.

روزنامه کیهان با انتخاب عنوان اعدام و مصادره اموال راه‌حل فوری مقابله با تروریست‌های اقتصادی به عنوان تیتر یک مصادره اموال و اعدام را به عنوان راه حل مقابله با اخلالگران اقتصادی پیشنهاد و همچنین در گزارشی دیگر از قاچاق ۴۸ میلیارد دلار کالای خارجی به کشور طی ۴ سال اخیر خبر داده است.

روزنامه ایران هشدار ظریف درباره سناریو‌های امریکا علیه کشور و تبعات نبود انسجام داخلی را با تیتر هدف ایران است نه دولت روحانی منعکس کرد و در گفت وگویی که با وزیر ارتباطات انجام داده، از زبان او از پشت‌پرده نابسامانی بازار تلفن همراه نوشته است.

روزنامه آفتاب یزد در گزارشی، نامه سال گذشته عده‌ای از اقتصاددانان کشور به رئیس جمهور را واکاوی کرده و عنوان لزوم اصلاح ساختار‌های اقتصادی کشور را به عنوان تیتر اصلی امروزش برگزیده است.

روزنامه جهان صنعت نیز عبارت تلاش برای نجات ریال را به عنوان تیتر یک امروز خود در صفحه نخست برجسته کرد و با چاپ تصویری از سخنرانی روز گذشته ظریف، فکر نکنید اگر جمهوری اسلامی برود شما سرکار می‌آیید را تیتر آن کرده است.

روزنامه ابتکار عنوان برنامه دولت برای مقاومت در برابر تا ۲ سال جنگ تحریمی را از گزارش امروزش با موضوع جلسه غیرعلنی پیش بینی نشده مجلس درباره مشکلات اقتصادی انتخاب و تیتر اصلی خود کرد. این روزنامه در سرمقاله امروزش که به قلم محمد صادق جنان به انتقاد از سیاست‌های اقتصادی دولت پرداخته، از ضرورت تغییرات و جابجایی‌ها در تیم اقتصادی دولت نوشته است.

در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم؛

خطر رفتار‌های بی اعتنا به مشکلات اقتصادی
مهدی حسن زاده در ستون یادداشت روز شماره امروز خراسان با عنوان خطر رفتار‌های بی اعتنا به مشکلات اقتصادی نوشت: خراسان روند اتفاقات و فاصله قیمتی ارز آزاد و ارز رسمی که اکنون به دو برابر رسیده است، موجب شد تا در عمل سیاست ارزی دولت با چالش مواجه شود. اقدامات تکمیلی از جمله ممنوعیت واردات ۱۴۰۰ قلم کالا نیز فعلا بر بازار ارز تاثیر نگذاشته است. در چنین شرایطی فعالان اقتصادی منتظر اقدام و تصمیمی جدی برای برون رفت از این شرایط هستند. شرایطی که به وضوح سقوط ارزش پول ملی و از دست رفتن ارزش دارایی‌های نقد است.

در این میان اقداماتی که برای مدیریت بازار ارز باید صورت گیرد، شامل دو دسته اقدامات است. بخشی از اقدامات مربوط به تغییر در رویه ها، دستورالعمل‌ها و قوانین برای مواجهه با سوداگری در این بازار است. در گزارش امروز صفحه ۹ روزنامه خراسان به راهکار‌های مواجهه با سوداگری در بازار‌های مختلف از جمله سکه و ارز پرداخته شده است. راهکار‌هایی که معطوف به شفاف سازی نظام مالی برای مواجهه نظام مالیاتی کشور با پدیده سوداگری است. به ویژه در شرایطی که بازگشت تحریم‌ها از سوی آمریکا، موجب شکل گیری فضای دونرخی و تشدید سوداگری می‌شود و در چنین اوضاعی توجه به راهکار‌هایی که نظارت بر مبادلات را در بازار‌ها تشدید می‌کند، ضروری است. مهم‌ترین راهکار نیز تکمیل سامانه‌های نظارت بر مبادلات مالی و رصد این مبادلات توسط نظام مالیاتی است. آن هم در شرایطی که با تکمیل سامانه جامع مالیاتی، به گفته خود مسئولان اقتصادی دولت، اکثر بانک ها، امکان دسترسی سازمان امور مالیاتی به اطلاعات بانکی خود را فراهم کرده اند. با این حال تکمیل این اقدامات همت و عزم دولت را می‌طلبد. همت و عزمی که باید در این روز‌های سخت جدی‌تر از پیش باشد.

علاوه بر اقدامات فوق، بازار در شرایط فعلی، به جز تصمیمات و اقدامات دولت از رفتار و ادبیات دولتمردان و دیگر مسئولان تاثیر می‌گیرد. گاه یک جمله، یک کلمه و حتی یک تصویر در ذهن جامعه تاثیری به سزا می‌گذارد و عزم و حساسیت مسئولان برای مدیریت اقتصاد کشور را نشان می‌دهد. روز گذشته تصویری از رئیس جمهور منتشر شد که ایشان را در حال کوهنوردی و حضور در قله توچال نشان می‌داد. این تصویر در روزی منتشر شد که قیمت انواع ارز و سکه در بازار رکورد‌های باورنکردنی از خود به جای گذاشت. در چنین شرایطی، تقابل بین تصویر خندان رئیس جمهور در کوه و ذهن نگران مردمی که ارزش پول ملی خود را از دست رفته می‌بینند، باعث می‌شود که امید برای اصلاح وضعیت اقتصادی کمرنگ شود. متأسفانه مسأله به کوهپیمایی رئیس جمهور محدود نمی‌شود. چنان که رئیس مجلس نیز پس از نشست غیرعلنی مجلس با معاون اول رئیس جمهور و تیم اقتصادی دولت درباره بررسی مشکلات اقتصادی و افزایش نرخ ارز، در پاسخ به سؤالی مبنی بر این که تدبیر فوری دولت برای کنترل گرانی‌های اخیر چیست؟ می‌گوید: امیدواریم خدا به همه شما صبر بدهد. اضافه کنیم که روز شنبه، معاون وزیر صنعت در واکنش به این سؤال که «مردم انتظار تنظیم بازار را دارند، برای پاسخ گویی به این انتظارات چه اقداماتی را در دستور کار دارید؟» گفت: «رسانه‌ها این‌قدر چرت‌وپرت نگویند تا ما حرف‌مان را بزنیم.» هرچند این ادبیات ناپسند با عذرخواهی وزیر صنعت همراه بود، اما این گفتار‌ها و رفتار‌هایی نظیر کوهپیمایی در سخت‌ترین روز‌های اقتصاد ایران، پیامی منفی مخابره می‌کند، پیامی که حاکی از عزم غیرجزم، تلاشی نه چندان جدی و موضعی غیرپاسخ گویانه به مردم است. آن هم در شرایطی که رهبر انقلاب به صراحت از مسئولان قوا و تصمیم گیران مسائل اقتصادی خواسته اند که تصمیماتی قاطع و برّان برای حل مشکلات اقتصادی بگیرند.

مؤثرترین روش ممکن برای ثبات بازار سکه چیست؟
احمدحاتمی یزد در یادداشتی در روزنامه اعتماد با عنوان اوراق برای چه کسانی است، با موضوع قرار دادن پیشنهادها برای کنترل بازار سکه نوشت: اگر فردی قصد داشته باشد طلا بخرد و آن را در خانه نگهداری کند، اقدام جدید بانک مرکزی یعنی تبدیل گواهی پیش‌خرید به اوراق سکه، کاربردی برای او نخواهد داشت. این اوراق برای افرادی مفید است که بخواهند سکه خریداری شده را مورد معامله قرار دهند و با خرید و فروش آن در بازار سودی کسب کنند چرا که خرید و فروش این اوراق راحت‌تر و امن‌تر از سکه فیزیکی است. این اقدام شبیه چیزی است که در بورس صورت می‌گیرد. زمانی که در بورس، سهم یک شرکت را خریداری می‌کنید به شما گواهی برگ سهم را نمی‌دهند بلکه گواهی سپرده می‌دهند که نشان می‌دهد صاحب چند سهم از یک شرکت هستید. این روش در همه جای دنیا مرسوم است. در مورد بسیاری از کالا‌ها مثل فلزات و حتی بشکه‌های نفت نیز انجام می‌شود. شما می‌توانید بشکه‌های نفت را به صورت فیزیکی خریداری کنید یا اینکه گواهی خرید نفت داشته باشید و آن گواهی را در بازار بفروشید.

حجم گواهی‌هایی که در بازار نفت در حال خرید و فروش است ده‌ها برابر میزان نفت فیزیکی است که مبادله می‌شود. در نتیجه این اقدام می‌تواند برای سوداگران بازار سکه جذاب باشد و آن‌هایی که می‌خواهند سکه بخرند می‌تواند اطمینان داشته باشند که بانک مسوولیت این اوراق را بر عهده دارد و حتما سکه‌ای در قبال گواهی وجود خواهد داشت و نباید نگران تحویل سکه بود. قابلیت نقدپذیر کردن گواهی‌های پیش‌فروش شده موجب تعمیق بازار خواهد شد، چون که بر این اساس تمام سکه‌های پیش‌فروش شده باقی مانده در عمل و پیش از سررسید وارد بازار می‌شود و میزان عرضه متعادل می‌شود.

همچنین خریداران این اختیار را دارا خواهند بود تا سکه را به صورت فیزیکی خریداری کرده یا اوراق سکه را تحویل بگیرند. در نتیجه بازار ثانویه و نقدی با تاثیرپذیری از یکدیگر می‌توانند در کل بازار را به سمت ثبات و آرامش هدایت کنند.

عده‌ای شاید در جهت ثبات بخشی بازار سکه از ابزار نرخ بهره یاد کنند. اما باید توجه داشت که این ابزار در شرایط کنونی بسیار خطرناک است. شاید افزایش نرخ سود بانکی بتواند نقدینگی را به سمت خود بکشد، اما باید توجه داشت از یک طرف هزینه تامین منابع در اقتصاد برای تولید‌کنندگان بیشتر می‌شود و از طرفی بانک‌ها را به مرز ورشکستگی خواهند کشاند. در شرایط کنونی بسیار از بانک‌ها توان پرداخت سود‌های خود را ندارند و از سرمایه خود ارتزاق می‌کنند. در نتیجه ابزار سود بانکی گزینه مناسب نیست. در نتیجه تامین بازار سکه از طریق ایجاد بازار ثانویه برای آن اقدامی است که در شرایط کنونی نسبت به سایر ابزارها، بسیار تاثیرگذارتر خواهد بود.

رئیسی که نمی‌داند چه کند بهتر است برود
محمد صادق جنان صفت در سرمقاله امروز روزنامه ابتکار نوشت: آیا میان، ولی الله سیف و هرفرد دیگری که می‌تواند در شرایط فعلی جانشین او در بانک مرکزی شود به لحاظ اثرگذاری بر شرایط اقتصاد کلان ایران تفاوتی وجود دارد؟
برخی علاقه‌مندان به اقتصاد سیاسی ایران می‌گویند این تفاوت به اندازه‌ای نخواهد بود که رئیس جمهوری ریسک کرده و به جای، ولی الله سیف فرد دیگری را به جای او منصوب کند. اعتقاد و باور این گروه این است که به دلیل فقدان استقلال بانک مرکزی که تابعیت محض از نهاددولت دارد تفاوتی میان سیف و فرددیگری که شاید به جای او بیاید نیست. از سوی دیگر همین نگاه باور دارد که اقتصاد ایران در چنان موقعیت دشواری قرار گرفته است که کل نهاد دولت نیز در پیشبرد آن به یک نقطه مطمئن قدرت چندانی ندارد چه برسد به اینکه رئیس بانک مرکزی بخواهد کاری کند. از سوی دیگر برخی دیدگاه‌ها باور دارند در همین شرایط سخت و دشوار نیز وجود رئیس بانک مرکزی که دانش اقتصاد دارد و برای پیشرفت امور طرح و برنامه اقتصادی دارد و علاوه بر این‌ها انگیزه کار تازه و نوآورانه دارد و این کار را به دلیل داشتن سلیقه نو یاد گرفته است تغییر می‌تواند مفید باشد. باور این گروه دوم این است که، ولی الله سیف اولا به دلیل اینکه فاقد دانش نظری در اقتصاد است و بینش اقتصادی ندارد و در بهترین حالت یک حسابدار ورزیده به حساب می‌آید بهتر است فردی با ویژگی‌های نزدیک‌تر به ریاست بانک مرکزی به جای وی بیاید. این گروه باور دارند که، ولی الله سیف همانطور که دکتر بهکیش در جمع بازرگانان گفته است واقعا توانایی حل مشکلات پدیدار شده را ندارد. این حرفی است که رئیس کل بانک مرکزی به بهکیش گفته و تاکید کرده است در شرایط دشوار امروز واقعا نمی‌داند چه باید کند و کاری از دستش برنمی‌آید.

با این توصیف و در صورتی که آقای سیف صادقانه و بدون عرف معمول که برخی مدیران برای نشان دادن خود می‌زنند که دیگر خسته شده ام و مرا ول نمی‌کنند گفته باشد که نمی‌داند چه کند بهتر است که در پایان دوره ۵ ساله ماموریتش استعفا کرده و جایش را به فرد دیگری بدهد. واقعیت این است که گروه همکاران سیف نیز ممکن است از بی انگیزه بودن او برای ماندن یا نماندن آسیب ببینند و نهادی به اهمیت بانک مرکزی در این روز‌های سخت از کارآمدی معمول هم دور بماند. بانک مرکزی در شرایطی که تحریم‌ها هر روز برگ تازه‌ای را رو می‌کند و نیاز به چابکی و تیز هوشی و استفاده از انگیزه کار و تلاش بیشتر دارد نمی‌تواند زیر نظر کسی اداره شود که خودش اعتراف می‌کند کاری از دستش برنمی آید. دقت در نوع سخنان سیف در این روز‌های سخت که حرف‌های عجیب می‌زند و تمایلات عجیب تری مثل آرزوی تأسیس بانک مشترک با سوریه دارد و یا اینکه التهاب در بازار آرزو سکه را به عوامل روانی و بیرونی نسبت می‌دهد نشان دهنده نوعی استیصال است. رئیس جمهوری حسن روحانی در این وضعیت که به همکارانی با انگیزه و با انرژی بالا برای دور کردن سیاست‌های پولی و بانکی از مخمصه فعلی دارد بهتر است با رفتن ایشان موافقت کند و خون تازه‌ای از مدیریت جسور و مبتکر و هوشمند و مدرن برای ریاست بر بانک مرکزی استفاده کند.

ممنوعیت واردات‌خودرو به نفع دلالان؟
روزنامه آرمان در گزارشی به بررسی تأثیر ممنوعیت واردات خودرو بر بازار خودرو‌های وارداتی و سود برخی دلالان نوشت: سال گذشته را می‌توان سالی پرخبر برای واردات خودرو دانست، زیرا بسته‌ شدن سایت ثبت سفارش در تابستان سال گذشته و اعلام تصمیمات متعدد پیش از بحران ارزی این بازار را تحت تاثیر قرار داده بود. بسیاری معتقدند با توجه به اتفاقات رخ‌داده ممنوعیت واردات خودرو قابل پیش‌بینی بود. ایران سالیان طولانی با هدف حمایت از تولید داخلی نسبت به ممنوعیت واردات خودرو به کشور اقدام کرد. پیش از سال ۱۳۸۴، در دهه ۷۰ نزدیک به ۲۰۰‌هزار خودرو خارجی وارد بازار ایران شد تا ممنوعیت بار دیگر جان بگیرد. اما در سال ۱۳۸۳ بود که مقرر شد با هدف ایجاد شرایط رقابتی برای صنعت خودرو، واردات خودرو به کشور در دستور کار قرار گیرد. با این حال تعرفه بالای خودرو و کشش بازار در حوزه قیمت‌گذاری سبب شد قیمت خودرو‌های وارداتی در بازار ایران تفاوتی قابل‌توجه با بازار دیگر کشور‌ها داشته باشد.

خبرآنلاین نیز در این زمینه نوشته است، بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای سال ۱۳۸۴ تا پایان اردیبهشت سال ۱۳۹۷ بیش از ۱۵‌میلیارد و ۲۳۵‌میلیون دلار ارز برای واردات ۶۸۴‌هزار دستگاه خودرو از کشور خارج شده است. سال گذشته میزان خروج ارز برای واردات خودرو یک‌میلیارد و ۸۳۸‌میلیون دلار برآورد شد. آمار‌های ارائه‌شده از سوی گمرک نشان می‌دهد خودرو همواره در سال‌های گذشته یکی از اقلام مهم وارداتی در کشور است که در فهرست ۱۰ کالای عمده وارداتی به کشور جای می‌گیرد. اگر تا پیش از این حمایت از تولید داخلی دستمایه اعمال ممنوعیت و دیوار‌های بلند تعرفه‌ای برای واردات این کالا بود، حالا مضیقه ارزی دستمایه اتخاذ چنین تصمیمی است.

هرچند برخی فعالان بازار معتقدند اتخاذ این تصمیم می‌تواند انفجار قیمت‌ها در بازار خودرو‌های وارداتی را در پی داشته باشد، اما برخی دیگر از منظر کارشناسی بر این تصمیم مهر تایید می‌زنند، زیرا معتقدند در دوره‌های بحران و ابلاغ اولویت‌بندی برای کالاها، آزادی ورود کالا‌های پرکشش می‌تواند زمینه سوء‌استفاده برخی را فراهم کند. مصداق این نکته را در رجوع به سخنان مرضیه وحیددستجردی، وزیر برکنارشده بهداشت در دولت دوم احمدی‌نژاد می‌توان یافت؛ آنجا که اعلام کرد ارز واردات دارو صرف واردات پورشه و خودرو‌های لوکس به کشور، آن‌هم در بحبوحه بحران ارزی اوایل دهه ۹۰ شد. جان‌گرفتن دوباره تحریم‌ها مهم‌ترین دلیل بروز بحران ارزی در کشور است. ترامپ با خروج از برجام وعده برقراری مجدد تحریم‌های آمریکا علیه ایران را داده است. همچنین یک عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به ممنوع‌ شدن واردات بیش از ۱۴۰۰ قلم کالا می‌گوید: دولت برای کنترل مصارف ارزی کشور راهی جز ممنوعیت واردات کالا‌های لوکس و غیرضروری از جمله خودرو نداشت. امرالله امینی تاکید می‌کند: در شرایط فعلی کشور دولت باید تقاضا و مصرف ارز را کنترل کرده و تا حد ممکن کاهش دهد. او با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین راه‌های کنترل تقاضای ارز، مدیریت و محدودیت واردات است، می‌افزاید: یکی از کالا‌هایی که واردات آن ارزبری بالایی دارد، خودرو است. ضمن آنکه ارزبری خودرو تنها به واردات این محصول منحصر نشده و ارائه خدمات پس از فروش و تامین قطعات یدکی خودرو‌های وارداتی نیز ارزبری مضاعف بالایی دارد. اما گذشته از نظرات کارشناسان، با این ابلاغیه شوک جدیدی به بازار خودرو ایران وارد می‌شود. در هفته گذشته و پس از افزایش شدید قیمت خودرو در بازار، قیمت برخی محصولات دوباره چندین‌میلیون تومان کاهش یافت. در این میان فضاسازی‌های رسانه‌ای هم تا حدودی سبب ترس خودروسازان از تحریم دوباره خرید خودرو صفر شد. اما با اقدام جدید دولت دوباره قیمت‌ها به سود خودروسازان و دلالان در بازار افزایش می‌یابد.