رفع موانع از سر راه بنگاه های کوچک و متوسط راهکاری برای ایجاد شغل

در سال های اخیر، بیکاری یکی از معضلات جدی اقتصاد کشور بوده که مسئولین تلاش نموده اند تا با این معضل مقابله نمایند. شاید یک راهکار جدی برای مقابله با بیکاری در کشور، توجه بیشتر به بنگاه های کوچک و متوسط باشد. با نگاهی به اقتصاد کشورهای مطرح دنیا به این نتیجه خواهیم رسید که بنگاه های کوچک و متوسط نقش پررنگی در ایجاد شغل داشته و دارند اما در ایران این موضوع کاملاً برعکس است و نقش این بنگاه ها در ایجاد شغل بسیار کمرنگ بوده است.

به گزارش تابناک اقتصادی، بیکاری یکی از معضلات جدی اقتصاد کشور است که در سال های اخیر برای مقابله با آن راهکارهای مختلفی طراحی و اجرا شده اما آن گونه که باید این راهکارها مفید نبوده اند و نقش چندانی در کاهش نرخ بیکاری نداشته اند. طبق آخرین گزارش مرکز آمار ایران پیرامون نیروی کار، در پاییز 1396 نرخ بیکاری به 11.9 درصد رسیده است. این در حالی است که این گزارش نشان می دهد نرخ بیکاری جوانان 15 تا 29 ساله در پاییز 96، 25 درصد بوده است. طبق قانون برنامه ششم توسعه نرخ بیکاری باید در سال 1400 به 8.6 درصد کاهش یابد. یکی از راهکارهای کاهش نرخ بیکاری توجه به بنگاه های کوچک و متوسط و رفع موانع موجود بر سر راه آن ها است.

در اکثر کشورهای دنیا، بنگاه­ های کوچک و متوسط به عنوان ستون فقرات اقتصاد ملی محسوب می­ شوند و این بنگاه ­ها سهم قابل توجهی از تعداد کل بنگاه­ ها و اشتغال را به خود اختصاص داده­ اند. تعریف و معیارهای تفکیک بنگاه های کوچک و متوسط از بنگاه های بزرگ در کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت است. در بیشتر کشورهای دنیا بنگاه هایی که کمتر از 250 نفر کارکن دارند به عنوان بنگاه های کوچک و متوسط مطرح می باشند و در ایران به بنگاه هایی، کوچک و متوسط گفته می شود که زیر 99 نفر کارکن داشته باشند.

مطابق با نمودار زیر در سال 2014 در بیشتر کشورهای دنیا، بنگاه­ های کوچک و متوسط سهم بالایی از تعداد کل بنگاه­ ها (بین 70 تا 95 درصد) را به خود اختصاص داده ­اند. به عنوان نمونه، در ترکیه سهم بنگاه­ های کوچک و متوسط (کمتر از 250 نفر کارکن) از کل بنگاه ­ها 99.9 درصد بوده و یا در استرالیا این سهم 99.8 درصد اعلام شده است.

بر طبق آمارهای موجود در سالنامه آماری سال 1394، سهم بنگاه­ های کوچک و متوسط (10 تا 99 نفر کارکن) در ایران از کل بنگاه ­ها حدود 82.4 درصد بوده است

همان گونه که ملاحظه می گردد به لحاظ سهم تعداد بنگاه های کوچک و متوسط از کل بنگاه ها، ایران آماری نزدیک با کشورهای مطرح دنیا دارد اما هنگامی که میزان اشتغال مربوط به بنگاه­ های کوچک و متوسط در سطح دنیا را با ایران مقایسه می کنیم به اختلاف معناداری خواهیم رسید.

 در اغلب کشورهای جهان بیشترین میزان اشتغال مربوط به بنگاه­ های کوچک و متوسط (بنگاه ­هایی با کمتر از 250 کارکن) می ­باشد. البته در برخی کشورها از جمله روسیه، آمریکا، ژاپن و کانادا بنگاه ­های بزرگ، اگرچه از نظر تعداد، سهم کوچکی از کل بنگاه ­ها را در بر می­ گیرند اما بخش قابل توجهی از اشتغال را به خود اختصاص داده ­اند. به عنوان نمونه در کشور روسیه حدود 67 درصد اشتغال مربوط به بنگاه­ های بزرگ است. در مقابل، در کشورهایی مانند ترکیه تقریباً 74 درصد اشتغال مربوط به بنگاه­ های کوچک و متوسط می ­باشد.

در ایران سهم تعداد شاغلین در بنگاه­ های کوچک و متوسط از کل شاغلین در بنگاه ­ها در سال 1393 حدود 28.1 درصد بوده و این در حالی است که همان گونه که عنوان شد سهم این بنگاه ها از کل بنگاه ها در ایران 82.4 درصد می باشد.

بنابراین با توجه به اینکه سهم بنگاه های کوچک و متوسط از کل بنگاه ها در ایران بسیار بالاست، توجه و رفع موانع موجود بر سر راه این بنگاه ها می تواند ایجاد شغل در آن ها را افزایش دهد و موتوری برای رشد و توسعه اقتصادی کشور باشد. از جمله مهمترین موانع موجود بر سر راه بنگاه های کوچک و متوسط در ایران می توان به "دشواری تامین مالی از بانک ­ها"، "رویه­ های غیرمنصفانه و ناعادلانه ممیزی و دریافت مالیات"، "بی­ ثباتی و غیرقابل پیش ­بینی بودن قیمت ­ها (مواد اولیه و محصولات" و "موانع اداری کسب­ وکار (ادارات و دستگاه­ های اجرایی مرتبط با کسب­وکار)" اشاره نمود.