رد پای تسهیلات تکلیفی در بدهی 117 هزار میلیارد تومانی

مرور تازه ترین آمارهای منتشره توسط بانک مرکزی  پیرامون بخش پولی و بانکی کشور نشان می دهد که بدهی بانک ها به بانک مرکزی در ده ماهه سال جاری به 117 هزار میلیارد تومان رسیده است. رقمی که در اسفند 95 حدود 99 هزار میلیارد تومان بوده است. بخشی از این رشد بدهی، مربوط به تسهیلات تکلیفی است که دولت و بانک مرکزی به گردن بانک ها قرار داده اند و آن ها را یک قدم به ورشکسته تر شدن نزدیک تر کرده اند.

به گزارش تابناک اقتصادی، در مورخه 20 اسفند ماه سال جاری بانک مرکزی نشریه الکترونیکی گزیده آمارهای اقتصادی حاوی جدیدترین اطلاعات و آمارهای اقتصادی که مربوط به ده ماهه سال جاری بود را منتشر کرد. بخش پولی و بانکی این گزارش که شامل خلاصه دارایی ها و بدهی های سیستم بانکی اعم از بانک مرکزی، بانک ها و موسسات اعتباری و غیربانکی، بانک های تجاری، بانک های تخصصی و بانک های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی می شود، حاوی نکات و اطلاعات قابل تاملی بود. از جمله این نکات می توان به رشد بدهی بانک ها به بانک مرکزی اشاره نمود.

این گزارش نشان می داد در حالی که مجموعه بدهی بانک ها به بانک مرکزی تا دی ماه 1396 به 117 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. این در حالی است که این رقم در پایان سال گذشته 99 هزار میلیارد تومانی بوده است. یعنی بدهی بانک ها به بانک مرکزی در دی ماه امسال نسبت به اسفند ماه سال گذشته رشدی 17 درصدی را تجربه نموده است.

با بررسی جزئیات این گزارش، به این نتیجه خواهیم رسید که بیشتر این رشد بدهی بانک ها به بانک مرکزی مربوط به رشد 76.1 درصدی بدهی بانک ها و موسسات اعتباری خصوصی به بانک مرکزی است. بدهی بانک ها و موسسات اعتباری خصوصی در پایان سال گذشته به بانک مرکزی، 38 هزار میلیارد تومان بوده است که این مبلغ با رشدی 76.1 درصدی به بیش از 67 هزار میلیارد تومان رسیده است. در این مدت اما بدهی بانک های تجاری و بانک های تخصصی به بانک مرکزی به ترتیب 42.3 درصد و 12.6 درصد کاهش داشته است.

برخی کارشناسان معتقدند بخشی از این بدهی بانک ها به بانک مرکزی مربوط به تسهیلات تکلیفی است که دولت و بانک مرکزی به بانک ها تحمیل می کنند. در کنار تکالیفی که برای بانک ها در بودجه سالانه تعریف شده است، در طول هر سال این تسهیلات بر اساس تصمیمات هیات دولت به بانک ها تحمیل می شود. در چند سال گذشته تسهیلات تکلیفی رشد قابل ملاحظه داشته اند. به عنوان نمونه می توان به موضوع اجبار بانک مرکزی به بانک ها، جهت پرداخت تسهیلات چند هزار میلیارد تومانی با نرخ سود 20 درصد به موسسات ورشکسته اشاره نمود. بانک ها مجبورند این تسهیلات را پرداخت نمایند اما در زمان سررسید تسهیلات، این موسسات ورشکسته نمی توانند اقساط خود را پرداخت کنند و این به یک مشکل جدی برای بانک ها تبدیل می شود. از طرفی هم بانک مرکزی بابت کسری حساب پایان روز بانک ها از آن ها 33 درصد سود می گیرد. همین چرخه ناموزون و بی تدبیری بانک مرکزی باعث می شود تا روز به روز سیستم بانکی ضعیف تر از قبل شود و این عاملی برای نزدیک تر شدن بانک ها به پرتگاه ورشکستگی است. بهتر است که حداقل بانک مرکزی بابت تسهیلات تکلیفی که به اجبار به بانک ها تحمیل می شوند، بانک ها را جریمه نکند.

باید دولت و بانک مرکزی به این بی تدبیری های خود پایان دهند تا حداقل بدهی بانک ها به بانک مرکزی اندکی در سال آینده کاهش یابد و بانک ها از موانعی که بانک مرکزی برای آن ها ایجاد کرده است خلاصی یابند.