بودجه‌ای که به نفت وابسته‌تر شد

اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در روز گذشته طی سخنانی اعلام نمود که دوران اداره کشور با منابع طبیعی به سر آمده است. اینکه دولت از درآمدهای نفتی و منابع طبیعی دل بکند بسیار حرف درست و بجایی است اما باید دید در عمل چقدر دولت به این موضوع پایبند بوده است؟

به گزارش تابناک اقتصادی، بسیاری از کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل عقب ماندگی کشور وجود درآمدهای حاصل از منابع طبیعی و نفت است. درآمدهایی که دولت را هرگز مجبور نخواهد کرد که به فکر توسعه و گسترش بخش خصوصی باشد تا از طریق اخذ مالیات از این بخش، امورات خود را بگذراند. در نتیجه این دولت های نفتی به دلیل آن که از درآمدهای نفتی ارتزاق می کنند هیچ گاه خود را ملزم به پاسخگویی به مردم در قبال کارهایی که انجام می دهند، نمی دانند.

به تازگی اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور صحبت هایی را در زمینه قطع وابستگی کشور به درآمدهای نفتی و منابع طبیعی انجام داده است که در نوع خود جالب می باشد. وی که در روز گذشته سفر یک روزه ای را به استان البرز داشت طی سخنانی اعلام کرد:  دوران اداره کشور با منابع طبیعی به سر آمده و اگر نگوییم الان این کار غیرممکن است، باید گفت که در آینده غیرممکن خواهد بود. این مسیر دارد به آخر می رسد که ما با منابع نفتی و طبیعی خود را اداره کنیم، نه به این معنا که منابع ما در حال اتمام است اما ما یک کشور هشتاد میلیونی شده ایم که مردم مان به دنبال توسعه هستند و چشم به کشورهای پیشرفته دنیا دارند و می خواهند در کشوری توسعه یافته زندگی کنند که این توسعه تنها با صرف منابع طبیعی که انجام نمی شود.

این صحبت ها در نوع خود درست است اما باید دید عزم دولت برای قطع وابستگی به درآمدهای حاصل از منابع طبیعی چقدر جزم بوده است؟ به همین منظور سری می زنیم به بودجه 97 و میزان وابستگی بودجه به نفت را در سال 97 و سه سال اخیر مرور می کنیم.

همان گونه که از جدول زیر پیداست طبق محاسبات مرکز پژوهش های مجلس، میزان وابستگی لایحه بودجه سال 97 به نفت در حدود 35.9 درصد خواهد بود. البته باید توجه داشت که این نسبت کمتر از میزان واقعی برآورد شده است، زیرا منابع غیرنفتی لایحه در عمل خوشبینانه برآورد شده و تحقق کامل آن ها بعید به نظر می رسد. به هر صورت ما فرض را بر این قرار می دهیم که میزان وابستگی لایحه بودجه 97 به نفت همین 35.9 درصد باشد. جدول زیر نشان می دهد که این میزان وابستگی بودجه به نفت در سال 97، نسبت به سال های 94، 95 و 96 افزایش یافته است. در سال 94 میزان وابستگی بودجه به نفت 35.1 درصد، در سال 95 حدود 27.3 درصد و در سال 96 حدود 35 درصد بوده است.

با این ارقام باید گفت که دست دولت با زبان آن یکی نیست و مسئولین در صحبت های خود طوری وانمود می کنند که حاضرند از درآمدهای نفتی و منابع طبیعی در راستای رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی، به سادگی دل بکنند اما در عمل بودجه های چند سال اخیر نشان می دهد که این گونه نیست و میزان وابستگی دولت به نفت بیشتر هم شده است.

به هر صورت مسئولین اگر قرار است صحبت هایی در این زمینه ها انجام دهند بهتر است اول سری به عملکرد خود بزنند و سپس صحبت های خود را مطابق با آن تنظیم نمایند.