ورزشی »
بازدید 39543
اين اتفاق پايان راه نيست؛
پارگي رباط صليبي، كابوس بازيكنان فوتبال
تفاوتي كه احساس كردم بين ما و كشورهاي اروپايي پيشرفته هست توجه به بازيكن و مراقبت‌هاي ويژه است وگرنه از نظر جراحي و امكانات پس از عمل ما چيزي كم نداريم. آنجا بازيكن دائم تحت مراقبت است، ولي اينجا ما بايد خودمان مراقب باشيم و در واقع پيگيري كنيم.
شايد شما هم شنيده باشيد بازيكني كه با پارگي رباط صليبي زانو مواجه مي‌شود همچون چيني بندزده‌اي است كه هر تلنگري مي‌تواند آن را از هم بپاشد.
به نوشته جام جم؛ از اين‌رو كساني كه اين نوع مصدوميت را تجربه مي‌كنند علاوه بر آن‌كه بايد تحت عمل جراحي قرار بگيرند و چند ماهي هم دور از ميدان‌هاي ورزشي باشند همواره با اين نگراني روبه‌رو هستند كه آيا دوباره مي‌توانند مثل گذشته ورزش كنند، تمرين‌هاي سنگين انجام دهند و بدرخشند و اگر اين اتفاق بيفتد تا پايان عمر ورزشي‌شان از تكرار آن هراس دارند.
اما مصدوميت رباط صليبي زانو كه در علم پزشكي از آن به عنوان آسيب‌ديدگي‌هايACL ياد مي‌شود چيست؟ چه عاملي باعث ايجاد آن مي‌شود و در صورت رخ دادن اين مصدوميت براي رسيدن به شرايط ايده‌آل و بهبود كامل چه سيري بايد طي شود؟
دلايل اصل بروز آسيب‌ديدگي
كارشناسان در توضيح آسيب‌ديدگي ورزشكاران 4 عامل ساختار بدني و آناتومي ورزشكار، آمادگي جسماني وي، زمين‌هاي ناهموار و غيراستاندارد و برخوردهاي اجتناب‌ناپذير ميان ورزشكاران را به عنوان مهمترين عامل برمي‌شمارند.
ساختار بدني و آناتومي هر فرد با فرد ديگر متفاوت است، برمبناي همين تفاوت‌هاست كه در 2 صحنه مشابه ممكن است يك ورزشكار با مصدوميتي جدي مواجه شود و ورزشكار ديگر هيچ اتفاقي برايش رخ ندهد. در حقيقت استعداد بدني ورزشكار تعيين‌كننده است.
اما آمادگي جسماني مهمترين علت در پيدايش مصدوميت‌هاي جدي است. مطالعات نشان داده است ورزشكاري كه دوره آمادگي جسماني را بخوبي پشت سر گذاشته باشد و از ابتداي دوره ورزشي زندگي‌اش اصول بدنسازي را رعايت كرده باشد با ورود به فضاي مسابقه‌هاي رسمي و حرفه‌اي كمتر دچار اين نوع آسيب‌ديدگي‌ها مي‌شود.
در نهايت عامل ناهمواري زمين و غيراستاندارد بودن آن و همين‌طور برخورد ميان بازيكنان در زمين مسابقه در اختيار ورزشكار نيست و بخصوص در مورد اول در كشور ما بسيار به ورزشكاران لطمه مي‌زند.
مصدوميت‌هاي ACL مرتبط با رباط صليبي زانو بيشتر در ميان اسكي‌بازان ديده مي‌شود. پس از اسكي، فوتبال، كشتي و بسكتبال ورزش‌هايي هستند كه ورزشكاران را بيشتر در معرض خطر قرار مي‌دهند، اما فوتبال كشورمان طي چند فصل اخير آمار قابل توجهي از آسيب‌ديدگي‌هايACL را به خود اختصاص داده است. اين‌كه چرا در فوتبال ايران اين اتفاق رو به افزايش است دلايل متعددي دارد كه به بررسي آن خواهيم پرداخت. نكته مهم‌تر اين كه در همه آسيب‌ديدگي‌ها بجز در مواردي معدود، بازيكناني كه رباط پاره كرده‌اند براي بازگشت پرقدرت به ميدان و دست‌يافتن به شرايط آرماني و ايده‌آل همواره با مشكلاتي جدي روبه‌رو بوده‌اند، در حالي كه در ورزش دنيا امروزه پارگي رباط صليبي ديگر پاياني براي عمر ورزشي يك ورزشكار محسوب نمي‌شود.
به نظر مي‌رسد علاوه بر شرايط بدني و فيزيكي بازيكن، عوامل مهم ديگر از جمله رعايت اصول تمريني خاص در طول 6 ماه دوري از ميدان، در بازگشت يك بازيكن به اوج نقش دارد. براي آگاهي از اين موارد با ما همراه باشيد.
فاصله ورزشكار با دوران اوج
مجتبي جباري از استقلال و محسن خليلي از پرسپوليس را شايد بتوان نزديك‌‌ترين گواهان اين ادعا برشمرد. 2 بازيكني كه قبل از پارگي رباط صليبي زانو عصاي دست مربيان خود بودند و در بين چهره‌هاي شاخص سرخابي درصدر قرار مي‌گرفتند؛ اما پس از اين اتفاق با وجود گذشت زمان لازم براي بهبود هنوز با مشكل مواجهند، هرچند نمي‌خواهند بپذيرند مصدوميت‌هاي مكرر، ناشي از همين آسيب‌ديدگي و ناآمادگي كامل آنهاست.
مجتبي جباري سيرصعودي را در استقلال طي مي‌كرد، هافبكي كه به دادن پاس‌هاي طلايي مشهور بود اما اردوي تيم ملي در سوئيس شايد برايش فراموش نشدني باشد. او تيم ملي را ترك كرد و در حالي كه خبر پارگي رباط صليبي‌اش تاييد شده بود 9 ماه دور از فوتبال ماند و وقتي برگشت پاره كردن مينيسك، يك فصل ديگر را هم خيلي زود از او گرفت. اواخر فصل 87 86 روزهاي خوبي براي هافبك استقلال بود.
او دوباره در شرايطي كه قلعه‌نويي به داشتن مهره‌اي مثل جباري عادت كرده بود ستاره تيمش شد و در فينال جام حذفي با يك گل و يك پاس گل دوباره اوج گرفت، اما در فصل گذشته آنقدر از نظر اخلاقي متفاوت با جباري هميشگي شد كه عاقبت پس از درگيري با قلعه‌نويي از تيم كنار گذاشته شد تا اين كه با جدايي قلعه‌نويي و حمايت مديرعامل استقلال، با تاخيرهاي ترديدبرانگيز عاقبت بازگشت و پس از 3 هفته بدون آن كه اصلا به ميدان رفته باشد از ناحيه همان زانويي كه اين همه اتفاق درست كرده بود، مصدوم شد. او دوباره جراحي شد و 6 ماه دور از ميدان ماند. آيا اين به معناي نزديك شدن جباري به همان پاياني است كه در دنيا ديگر مرسوم نيست؟
اما محسن خليلي سرنوشت ديگري داشت. او همراه پرسپوليس در سال اول حضورش قهرماني و آقاي گلي را جشن گرفت. به تيم ملي هم رسيد، اما در سوريه همراه تيم ملي بود كه با اين آسيب‌ديدگي مواجه شد. در مورد او و مصدوميتش حرف و حديث زياد بود. گفته مي‌شود پزشك معالجش به خليلي يادآوري كرده بود رباط زانويش آنقدر نازك شده كه با كوچك‌ترين فشار پاره شود، اما مهاجم پرسپوليس در همان شرايط با تيمش قرارداد بست و پس از يك بازي مصدوم شد كه البته خودش هرگز اين گفته‌ها را نپذيرفت و پارگي رباط صليبي را يك اتفاق غيرمنتظره عنوان كرد.
او اواخر فصل قبل به پرسپوليس بازگشت و در همان زمان متوجه شد علي‌رغم گذراندن دوران نقاهت و تمرين‌هاي آماده‌سازي در آلمان و پيگيري‌هاي مطابق با برنامه با روزهاي اوج خود و روزهاي آقاي گلي فاصله دارد. خليلي هنوز همين شرايط را دارد، به آينده اميدوار است اما ترس از اين پايان غيرقابل پيش‌بيني قطعا آزارش مي‌دهد.
اين داستان 2 بازيكني است كه رباط صليبي پاره كرده‌اند و مشتي نمونه‌خروار هستند و ما هنوز به دنبال چرا و چراهاي تلخ اين ماجرا هستيم.
سيستم زندگي ورزشكاران ايراني غيرحرفه‌اي است
سعيد آلوسي كه بدنساز 14 رشته در تيم‌هاي ملي بوده و هم‌اكنون در كنار سپاهان اصفهان است در مورد افزايش آمار پارگي رباط صليبي زانو بين فوتباليست‌هاي ايراني به «جام‌جم» مي‌گويد: تمام اين اتفاقات به سيستم غيرحرفه‌اي زندگي ما ايراني‌ها برمي‌گردد. بازيكن وقتي حرفه‌اي كار نمي‌كند و حرفه‌اي حرف نمي‌زند، حرفه‌اي هم تمرين نمي‌كند. در فوتبال ايران فصل آمادگي جسماني بازيكنان هرگز طبق اصول استاندارد جدي گرفته نمي‌شود. انسان، آهن نيست، ماهيچه، تاندون و مفصل يك ظرفيتي دارد كه اگر خارج از آن ظرفيت فشار وارد كنيم ضربه مي‌خورد.
وي ادامه مي‌دهد: در دوره بدنسازي آن‌طور كه بايد از بازيكن كار كشيده نمي‌شود، ماساژ درماني، آب درماني، تغذيه و استراحت جدي گرفته نمي‌شود و مهم‌تر از آن وقتي بازيكن آسيب‌ديدگي جزيي خطرناكي دارد كه ممكن است حاد شود به او اجازه بازي داده مي‌شود. اينها از عوامل مهمي است كه در افزايش آمار پارگي‌هاي رباط صليبي و مينيسك نقش دارد.
آماده نبودن بازيكنان در دوران بدنسازي، زير بار تمرين‌هاي سنگين نرفتن و استفاده نكردن از مربيان حرفه‌اي بدنسازي آنها را در معرض خطر پارگي رباط صليبي زانو قرار مي‌دهد
آلوسي در خصوص اقدامات لازم براي بهبود كامل در مصدومانACL مي‌گويد: علاوه بر آن كه بايد طبق دستور پزشك به مرور از تمرين‌هاي سبك به سنگين پيشرفت و هرگز برنامه را به ميل بازيكن تغيير نداد نبايد فراموش كرد كه عوامل جانبي ديگري از جمله مسائل رواني و استراحت در بهبود بازيكن نقش دارد. ساعت 10 شب تا يك بامداد ساعت رشد بافت‌ها در بدن است. چند فوتباليست را مي‌شناسيم كه اين ساعت مشغول خواب و استراحت باشد؟ به مسائل روان‌شناسي براي برخورد با آسيب‌ديدگي‌هاي چقدر اهميت مي‌دهيم؟ در اين زمينه ما در ايران واقعا ضعيف كار مي‌كنيم و اهميت نمي‌دهيم.
نكونام و نويدكيا دوروي سكه پارگي رباط
وي جواد نكونام و محرم نويدكيا را 2 نمونه متفاوت از پارگي رباط صليبي مي‌داند و اضافه مي‌كند: جواد نكونام تمام برنامه‌هاي آماده‌سازي حرفه‌اي را طي كرد.
در ايران زير نظر خودم هيدرودرماني و ماساژدرماني مرتب داشت و وقتي براي انجام تمرين‌هاي فيزيوتراپي پيشرفته به آلمان رفت بدون كوچك‌ترين تغييري كار درست را انجام داد و خيلي خوب و سريع به فوتبال بازگشت و مشكلي هم نداشت، اما محرم نويدكيا به خاطر يك اسپاسم كه با يك هفته آب‌درماني برطرف مي‌شد با تشخيص غلط 4 ماه از فوتبال دور و همين طور با آسيب‌ديدگي مواجه شد.
حقيقت اين است كه تشخيص درست پزشك و تلاش موثر بازيكن در بهبود كامل نقش دارد. نبايد به بازيكن مصدوم براي بازگشت سريع فشار آورد. شما به يك لاستيك پنچر فشار بياوريد بدتر مي‌شود، بنابراين بايد اين راه حتي اگر طولاني باشد، طي شود.
بازگشت به دوران اوج دست بازيكن است
حميدرضا رجبي، بازيكن تيم فوتبال استقلال اهواز ازجمله بازيكناني است كه با پارگي رباط صليبي مواجه شده و تحت عمل جراحي قرار گرفته است. رجبي معتقد است شرايط افت براي همه مصدومان نيست و همه چيز بستگي به خود بازيكن دارد. وي در گفتگو با «جام‌جم» مي‌افزايد: اين طور نيست كه بازيكن ديگر نتواند به دوران اوج خود برگردد.
به نظر من اگر براي اين كار عجله كني حتما نتيجه معكوس مي‌گيري، چون فوتباليست بايد واقعا 6 تا 8 ماه براي برگشتن به شرايط ايده‌آل تلاش كند و تمرين‌هاي منظم و سخت داشته باشد. من از شرايط كنوني خودم راضي هستم. مربيان هم همين نظر را داشتند. فرقي با گذشته ندارم و فكر مي‌كنم بازگشت به روزهاي اوج دست خود بازيكن است.
رجبي در مورد تفاوت بازيكنان خارجي و ايراني براي دست يافتن به بهبود كامل و علت‌هاي آن مي‌گويد: من به خاطر دوستي نزديكي كه با جواد نكونام دارم دائم با او مشورت مي‌كردم.
تنها تفاوتي كه احساس كردم بين ما و كشورهاي اروپايي پيشرفته هست توجه به بازيكن و مراقبت‌هاي ويژه است وگرنه از نظر جراحي و امكانات پس از عمل ما چيزي كم نداريم. آنجا بازيكن دائم تحت مراقبت است، ولي اينجا ما بايد خودمان مراقب باشيم و در واقع پيگيري كنيم.
روحيه بالا به درمان مصدوميت كمك مي‌كند
دكتر بهرام وكيلي، روان‌شناس نيز با توضيح درخصوص تاثير عوامل رواني در بهبود مصدوميت‌هاي جسماني به «جام‌جم» مي‌گويد: هيچ كس امروزه نمي‌تواند ارتباط روح و جسم را انكار كند. در ورزش متاسفانه هنوز ارتباطي كه مي‌تواند تعيين‌كننده باشد برقرار نشده است. اگر بازيكن از نظر رواني توجيه شود كه اين اتفاق مي‌تواند به معناي شروعي دوباره برايش باشد هرگز با نگاهي نااميد به قضيه نگاه نمي‌كند، ضمن اين كه از نظر علمي هر مشكل جسمي در صورت تلقين درست رواني سريع‌تر بهبود مي‌يابد و ثابت شده خواستن نقش مهمي در بهبود كامل مصدومان ورزشي دارد. در ورزش ايران شايد بتوان همچنان از احمدرضا عابدزاده به عنوان الگويي كه با روحيه بالا به برطرف شدن مصدوميت‌هاي ورزشي‌اش برخورد مي‌كرد ياد كرد.
بازيكنان خود را براي پارگي رباط صليبي مهيا مي‌كنند
اما دكتر بيژن ذوالفقارنسب به عنوان مربي نظر جالبي در اين خصوص دارد. وي در گفتگو با «جام‌جم» تصريح مي‌كند: ورزشكاران ما اغلب پيش از آن كه وارد دنياي حرفه‌اي شوند خود را مستعد آسيب‌ديدگي‌هايACL كرده‌اند. زماني كه در اوج جواني براي تقويت عضلات خود و بدون آگاهي فيزيولوژيكي، خودسرانه تمرين مي‌كنند و وزنه مي‌زنند و بيشتر احساسي هستند شرايط را براي وقوع اين مصدوميت‌ها مهيا مي‌كنند و به همين علت است كه در چند سال اخير بيشتر با اين اتفاق در ورزش روبه‌رو بوده‌ايم. ورزشكاران نبايد فراموش كنند كه در هر مقطعي از عمر ورزشي خود بايد زير نظر متخصص تمرين كنند و از هيچ برنامه اصولي كه براي تقويت عضلات آنهاست غافل نشوند.
رباط صليبي چطور پاره مي‌شود؟
اما اين مصدوميت چگونه رخ مي‌دهد؟ انجام تمرين‌هاي آمادگي جسماني روي عضلات چهارسر ران بدون در نظر گرفتن نقش عضلات همسترينگ و پشت‌پا باعث ايجاد نوعي ناهماهنگي در عضلات زانو مي‌شود.
به اين ترتيب كه يك طرف قوي و طرف ديگر ضعيف شده و منجر به بي‌تعادلي مي‌شود و در نهايت مصدوميت در ناحيه زانو بخصوص پارگي رباط صليبي را ايجاد مي‌كند، در انجام كليه تمرين‌هاي ورزشي و آمادگي جسماني بايد توجه داشت كه عضلات جانبي ران (برون‌گرداننده و درون‌گرداننده) به يك اندازه تقويت شوند.
چرا بيشتر ابتداي فصل؟
يكي از مسائل قابل توجه در پارگي رباط صليبي در بازيكنان رخداد اين اتفاق در هفته‌هاي ابتدايي فصل است كه اين موضوع نشان‌دهنده ناآمادگي جسماني مناسب بازيكنان پيش از شروع فصل است، بررسي علمي روي پرونده بازيكناني كه طي چند فصل اخير با اين مصدوميت روبه‌رو شدند نشان مي‌دهد تعداد زيادي در همان هفته اول تا پنجم هر ليگ رباط پاره كرده‌اند.
كارشناسان بر اين باورند كه ناآمادگي بازيكنان در دوران بدنسازي زير بار تمرين‌هاي فشرده و سنگين نرفتن و استفاده نكردن از افرادي كه تبحر حرفه‌اي در امر بدنسازي داشته باشند مهمترين عوامل نزديك كردن بازيكنان به اين آسيب‌ديدگي است. ضمن اين كه تغذيه بازيكنان در بهبود شرايط عضلاني آنها نقش دارد كه معمولا توجه زيادي به آن نمي‌شود.
توصيه‌هايي براي مصدومان
در حال حاضر دكتر رازي، ابراهيميان و حيدريان از جراحان حاذق ارتوپد در ايران هستند كه طبق آمار حداقل در هفته 4 يا 5 نفر را از ناحيه رباط صليبي زانو جراحي مي‌كنند. توصيه كلي براي بيماراني كه تحت اين عمل جراحي قرار مي‌گيرند به شرح زير است.
پس از گذراندن درمان‌هاي اوليه فيزيوتراپي بايد براي حركات دشوارتر به مرور آماده شد. بازپروري و بازسازي پس از 6 هفته استراحت مطلق آغاز مي‌شود. بتدريج تمرين‌هاي ويژه فيزيوتراپي زير نظر فيزيوتراپ متخصص انجام مي‌شود و بين ماه چهارم و پنجم پس از عمل بسته به شرايط بازيكن پزشك جراح اجازه دويدن مي‌دهد و از ماه پنجم به بعد كار ميداني آغاز مي‌شود و حداقل 6 ماه زمان لازم است تا بازيكن مصدوم به شرايط گذشته برگردد كه پزشكان معتقدند با توجه به پيشرفت علم و فناوري احتمال بازگشت بازيكن به دوران اوج بالاي 95 درصد است به شرط آن كه مسير لازم به درستي طي شود.
اميد به آينده شرط اصلي موقعيت بازيكناني است كه كابوس پارگي رباط را تجربه مي‌كنند، اين اتفاق شايد يك مصدوميت تلقي شود، اما مي‌تواند سدي براي رسيدن به آرزوهاي يك ورزشكار باشد اگر تصور كند كه پارگي رباط صليبي او را به چيني بند زده تبديل كرده است. وقتي علم مي‌گويد اين اتفاق پايان راه نيست بايد ايراد كار را در خواست و انگيزه بازيكنان جستجو كنيم.
به نوشته جام جم؛ از اين‌رو كساني كه اين نوع مصدوميت را تجربه مي‌كنند علاوه بر آن‌كه بايد تحت عمل جراحي قرار بگيرند و چند ماهي هم دور از ميدان‌هاي ورزشي باشند همواره با اين نگراني روبه‌رو هستند كه آيا دوباره مي‌توانند مثل گذشته ورزش كنند، تمرين‌هاي سنگين انجام دهند و بدرخشند و اگر اين اتفاق بيفتد تا پايان عمر ورزشي‌شان از تكرار آن هراس دارند.
اما مصدوميت رباط صليبي زانو كه در علم پزشكي از آن به عنوان آسيب‌ديدگي‌هايACL ياد مي‌شود چيست؟ چه عاملي باعث ايجاد آن مي‌شود و در صورت رخ دادن اين مصدوميت براي رسيدن به شرايط ايده‌آل و بهبود كامل چه سيري بايد طي شود؟
دلايل اصل بروز آسيب‌ديدگي
كارشناسان در توضيح آسيب‌ديدگي ورزشكاران 4 عامل ساختار بدني و آناتومي ورزشكار، آمادگي جسماني وي، زمين‌هاي ناهموار و غيراستاندارد و برخوردهاي اجتناب‌ناپذير ميان ورزشكاران را به عنوان مهمترين عامل برمي‌شمارند.
ساختار بدني و آناتومي هر فرد با فرد ديگر متفاوت است، برمبناي همين تفاوت‌هاست كه در 2 صحنه مشابه ممكن است يك ورزشكار با مصدوميتي جدي مواجه شود و ورزشكار ديگر هيچ اتفاقي برايش رخ ندهد. در حقيقت استعداد بدني ورزشكار تعيين‌كننده است.
اما آمادگي جسماني مهمترين علت در پيدايش مصدوميت‌هاي جدي است. مطالعات نشان داده است ورزشكاري كه دوره آمادگي جسماني را بخوبي پشت سر گذاشته باشد و از ابتداي دوره ورزشي زندگي‌اش اصول بدنسازي را رعايت كرده باشد با ورود به فضاي مسابقه‌هاي رسمي و حرفه‌اي كمتر دچار اين نوع آسيب‌ديدگي‌ها مي‌شود.
در نهايت عامل ناهمواري زمين و غيراستاندارد بودن آن و همين‌طور برخورد ميان بازيكنان در زمين مسابقه در اختيار ورزشكار نيست و بخصوص در مورد اول در كشور ما بسيار به ورزشكاران لطمه مي‌زند.
مصدوميت‌هاي ACL مرتبط با رباط صليبي زانو بيشتر در ميان اسكي‌بازان ديده مي‌شود. پس از اسكي، فوتبال، كشتي و بسكتبال ورزش‌هايي هستند كه ورزشكاران را بيشتر در معرض خطر قرار مي‌دهند، اما فوتبال كشورمان طي چند فصل اخير آمار قابل توجهي از آسيب‌ديدگي‌هايACL را به خود اختصاص داده است. اين‌كه چرا در فوتبال ايران اين اتفاق رو به افزايش است دلايل متعددي دارد كه به بررسي آن خواهيم پرداخت. نكته مهم‌تر اين كه در همه آسيب‌ديدگي‌ها بجز در مواردي معدود، بازيكناني كه رباط پاره كرده‌اند براي بازگشت پرقدرت به ميدان و دست‌يافتن به شرايط آرماني و ايده‌آل همواره با مشكلاتي جدي روبه‌رو بوده‌اند، در حالي كه در ورزش دنيا امروزه پارگي رباط صليبي ديگر پاياني براي عمر ورزشي يك ورزشكار محسوب نمي‌شود.
به نظر مي‌رسد علاوه بر شرايط بدني و فيزيكي بازيكن، عوامل مهم ديگر از جمله رعايت اصول تمريني خاص در طول 6 ماه دوري از ميدان، در بازگشت يك بازيكن به اوج نقش دارد. براي آگاهي از اين موارد با ما همراه باشيد.
فاصله ورزشكار با دوران اوج
مجتبي جباري از استقلال و محسن خليلي از پرسپوليس را شايد بتوان نزديك‌‌ترين گواهان اين ادعا برشمرد. 2 بازيكني كه قبل از پارگي رباط صليبي زانو عصاي دست مربيان خود بودند و در بين چهره‌هاي شاخص سرخابي درصدر قرار مي‌گرفتند؛ اما پس از اين اتفاق با وجود گذشت زمان لازم براي بهبود هنوز با مشكل مواجهند، هرچند نمي‌خواهند بپذيرند مصدوميت‌هاي مكرر، ناشي از همين آسيب‌ديدگي و ناآمادگي كامل آنهاست.
مجتبي جباري سيرصعودي را در استقلال طي مي‌كرد، هافبكي كه به دادن پاس‌هاي طلايي مشهور بود اما اردوي تيم ملي در سوئيس شايد برايش فراموش نشدني باشد. او تيم ملي را ترك كرد و در حالي كه خبر پارگي رباط صليبي‌اش تاييد شده بود 9 ماه دور از فوتبال ماند و وقتي برگشت پاره كردن مينيسك، يك فصل ديگر را هم خيلي زود از او گرفت. اواخر فصل 87 86 روزهاي خوبي براي هافبك استقلال بود.
او دوباره در شرايطي كه قلعه‌نويي به داشتن مهره‌اي مثل جباري عادت كرده بود ستاره تيمش شد و در فينال جام حذفي با يك گل و يك پاس گل دوباره اوج گرفت، اما در فصل گذشته آنقدر از نظر اخلاقي متفاوت با جباري هميشگي شد كه عاقبت پس از درگيري با قلعه‌نويي از تيم كنار گذاشته شد تا اين كه با جدايي قلعه‌نويي و حمايت مديرعامل استقلال، با تاخيرهاي ترديدبرانگيز عاقبت بازگشت و پس از 3 هفته بدون آن كه اصلا به ميدان رفته باشد از ناحيه همان زانويي كه اين همه اتفاق درست كرده بود، مصدوم شد. او دوباره جراحي شد و 6 ماه دور از ميدان ماند. آيا اين به معناي نزديك شدن جباري به همان پاياني است كه در دنيا ديگر مرسوم نيست؟
اما محسن خليلي سرنوشت ديگري داشت. او همراه پرسپوليس در سال اول حضورش قهرماني و آقاي گلي را جشن گرفت. به تيم ملي هم رسيد، اما در سوريه همراه تيم ملي بود كه با اين آسيب‌ديدگي مواجه شد. در مورد او و مصدوميتش حرف و حديث زياد بود. گفته مي‌شود پزشك معالجش به خليلي يادآوري كرده بود رباط زانويش آنقدر نازك شده كه با كوچك‌ترين فشار پاره شود، اما مهاجم پرسپوليس در همان شرايط با تيمش قرارداد بست و پس از يك بازي مصدوم شد كه البته خودش هرگز اين گفته‌ها را نپذيرفت و پارگي رباط صليبي را يك اتفاق غيرمنتظره عنوان كرد.
او اواخر فصل قبل به پرسپوليس بازگشت و در همان زمان متوجه شد علي‌رغم گذراندن دوران نقاهت و تمرين‌هاي آماده‌سازي در آلمان و پيگيري‌هاي مطابق با برنامه با روزهاي اوج خود و روزهاي آقاي گلي فاصله دارد. خليلي هنوز همين شرايط را دارد، به آينده اميدوار است اما ترس از اين پايان غيرقابل پيش‌بيني قطعا آزارش مي‌دهد.
اين داستان 2 بازيكني است كه رباط صليبي پاره كرده‌اند و مشتي نمونه‌خروار هستند و ما هنوز به دنبال چرا و چراهاي تلخ اين ماجرا هستيم.
سيستم زندگي ورزشكاران ايراني غيرحرفه‌اي است
سعيد آلوسي كه بدنساز 14 رشته در تيم‌هاي ملي بوده و هم‌اكنون در كنار سپاهان اصفهان است در مورد افزايش آمار پارگي رباط صليبي زانو بين فوتباليست‌هاي ايراني به «جام‌جم» مي‌گويد: تمام اين اتفاقات به سيستم غيرحرفه‌اي زندگي ما ايراني‌ها برمي‌گردد. بازيكن وقتي حرفه‌اي كار نمي‌كند و حرفه‌اي حرف نمي‌زند، حرفه‌اي هم تمرين نمي‌كند. در فوتبال ايران فصل آمادگي جسماني بازيكنان هرگز طبق اصول استاندارد جدي گرفته نمي‌شود. انسان، آهن نيست، ماهيچه، تاندون و مفصل يك ظرفيتي دارد كه اگر خارج از آن ظرفيت فشار وارد كنيم ضربه مي‌خورد.
وي ادامه مي‌دهد: در دوره بدنسازي آن‌طور كه بايد از بازيكن كار كشيده نمي‌شود، ماساژ درماني، آب درماني، تغذيه و استراحت جدي گرفته نمي‌شود و مهم‌تر از آن وقتي بازيكن آسيب‌ديدگي جزيي خطرناكي دارد كه ممكن است حاد شود به او اجازه بازي داده مي‌شود. اينها از عوامل مهمي است كه در افزايش آمار پارگي‌هاي رباط صليبي و مينيسك نقش دارد.
آماده نبودن بازيكنان در دوران بدنسازي، زير بار تمرين‌هاي سنگين نرفتن و استفاده نكردن از مربيان حرفه‌اي بدنسازي آنها را در معرض خطر پارگي رباط صليبي زانو قرار مي‌دهد
آلوسي در خصوص اقدامات لازم براي بهبود كامل در مصدومانACL مي‌گويد: علاوه بر آن كه بايد طبق دستور پزشك به مرور از تمرين‌هاي سبك به سنگين پيشرفت و هرگز برنامه را به ميل بازيكن تغيير نداد نبايد فراموش كرد كه عوامل جانبي ديگري از جمله مسائل رواني و استراحت در بهبود بازيكن نقش دارد. ساعت 10 شب تا يك بامداد ساعت رشد بافت‌ها در بدن است. چند فوتباليست را مي‌شناسيم كه اين ساعت مشغول خواب و استراحت باشد؟ به مسائل روان‌شناسي براي برخورد با آسيب‌ديدگي‌هاي چقدر اهميت مي‌دهيم؟ در اين زمينه ما در ايران واقعا ضعيف كار مي‌كنيم و اهميت نمي‌دهيم.
نكونام و نويدكيا دوروي سكه پارگي رباط
وي جواد نكونام و محرم نويدكيا را 2 نمونه متفاوت از پارگي رباط صليبي مي‌داند و اضافه مي‌كند: جواد نكونام تمام برنامه‌هاي آماده‌سازي حرفه‌اي را طي كرد.
در ايران زير نظر خودم هيدرودرماني و ماساژدرماني مرتب داشت و وقتي براي انجام تمرين‌هاي فيزيوتراپي پيشرفته به آلمان رفت بدون كوچك‌ترين تغييري كار درست را انجام داد و خيلي خوب و سريع به فوتبال بازگشت و مشكلي هم نداشت، اما محرم نويدكيا به خاطر يك اسپاسم كه با يك هفته آب‌درماني برطرف مي‌شد با تشخيص غلط 4 ماه از فوتبال دور و همين طور با آسيب‌ديدگي مواجه شد.
حقيقت اين است كه تشخيص درست پزشك و تلاش موثر بازيكن در بهبود كامل نقش دارد. نبايد به بازيكن مصدوم براي بازگشت سريع فشار آورد. شما به يك لاستيك پنچر فشار بياوريد بدتر مي‌شود، بنابراين بايد اين راه حتي اگر طولاني باشد، طي شود.
بازگشت به دوران اوج دست بازيكن است
حميدرضا رجبي، بازيكن تيم فوتبال استقلال اهواز ازجمله بازيكناني است كه با پارگي رباط صليبي مواجه شده و تحت عمل جراحي قرار گرفته است. رجبي معتقد است شرايط افت براي همه مصدومان نيست و همه چيز بستگي به خود بازيكن دارد. وي در گفتگو با «جام‌جم» مي‌افزايد: اين طور نيست كه بازيكن ديگر نتواند به دوران اوج خود برگردد.
به نظر من اگر براي اين كار عجله كني حتما نتيجه معكوس مي‌گيري، چون فوتباليست بايد واقعا 6 تا 8 ماه براي برگشتن به شرايط ايده‌آل تلاش كند و تمرين‌هاي منظم و سخت داشته باشد. من از شرايط كنوني خودم راضي هستم. مربيان هم همين نظر را داشتند. فرقي با گذشته ندارم و فكر مي‌كنم بازگشت به روزهاي اوج دست خود بازيكن است.
رجبي در مورد تفاوت بازيكنان خارجي و ايراني براي دست يافتن به بهبود كامل و علت‌هاي آن مي‌گويد: من به خاطر دوستي نزديكي كه با جواد نكونام دارم دائم با او مشورت مي‌كردم.
تنها تفاوتي كه احساس كردم بين ما و كشورهاي اروپايي پيشرفته هست توجه به بازيكن و مراقبت‌هاي ويژه است وگرنه از نظر جراحي و امكانات پس از عمل ما چيزي كم نداريم. آنجا بازيكن دائم تحت مراقبت است، ولي اينجا ما بايد خودمان مراقب باشيم و در واقع پيگيري كنيم.
روحيه بالا به درمان مصدوميت كمك مي‌كند
دكتر بهرام وكيلي، روان‌شناس نيز با توضيح درخصوص تاثير عوامل رواني در بهبود مصدوميت‌هاي جسماني به «جام‌جم» مي‌گويد: هيچ كس امروزه نمي‌تواند ارتباط روح و جسم را انكار كند. در ورزش متاسفانه هنوز ارتباطي كه مي‌تواند تعيين‌كننده باشد برقرار نشده است. اگر بازيكن از نظر رواني توجيه شود كه اين اتفاق مي‌تواند به معناي شروعي دوباره برايش باشد هرگز با نگاهي نااميد به قضيه نگاه نمي‌كند، ضمن اين كه از نظر علمي هر مشكل جسمي در صورت تلقين درست رواني سريع‌تر بهبود مي‌يابد و ثابت شده خواستن نقش مهمي در بهبود كامل مصدومان ورزشي دارد. در ورزش ايران شايد بتوان همچنان از احمدرضا عابدزاده به عنوان الگويي كه با روحيه بالا به برطرف شدن مصدوميت‌هاي ورزشي‌اش برخورد مي‌كرد ياد كرد.
بازيكنان خود را براي پارگي رباط صليبي مهيا مي‌كنند
اما دكتر بيژن ذوالفقارنسب به عنوان مربي نظر جالبي در اين خصوص دارد. وي در گفتگو با «جام‌جم» تصريح مي‌كند: ورزشكاران ما اغلب پيش از آن كه وارد دنياي حرفه‌اي شوند خود را مستعد آسيب‌ديدگي‌هايACL كرده‌اند. زماني كه در اوج جواني براي تقويت عضلات خود و بدون آگاهي فيزيولوژيكي، خودسرانه تمرين مي‌كنند و وزنه مي‌زنند و بيشتر احساسي هستند شرايط را براي وقوع اين مصدوميت‌ها مهيا مي‌كنند و به همين علت است كه در چند سال اخير بيشتر با اين اتفاق در ورزش روبه‌رو بوده‌ايم. ورزشكاران نبايد فراموش كنند كه در هر مقطعي از عمر ورزشي خود بايد زير نظر متخصص تمرين كنند و از هيچ برنامه اصولي كه براي تقويت عضلات آنهاست غافل نشوند.
رباط صليبي چطور پاره مي‌شود؟
اما اين مصدوميت چگونه رخ مي‌دهد؟ انجام تمرين‌هاي آمادگي جسماني روي عضلات چهارسر ران بدون در نظر گرفتن نقش عضلات همسترينگ و پشت‌پا باعث ايجاد نوعي ناهماهنگي در عضلات زانو مي‌شود.
به اين ترتيب كه يك طرف قوي و طرف ديگر ضعيف شده و منجر به بي‌تعادلي مي‌شود و در نهايت مصدوميت در ناحيه زانو بخصوص پارگي رباط صليبي را ايجاد مي‌كند، در انجام كليه تمرين‌هاي ورزشي و آمادگي جسماني بايد توجه داشت كه عضلات جانبي ران (برون‌گرداننده و درون‌گرداننده) به يك اندازه تقويت شوند.
چرا بيشتر ابتداي فصل؟
يكي از مسائل قابل توجه در پارگي رباط صليبي در بازيكنان رخداد اين اتفاق در هفته‌هاي ابتدايي فصل است كه اين موضوع نشان‌دهنده ناآمادگي جسماني مناسب بازيكنان پيش از شروع فصل است، بررسي علمي روي پرونده بازيكناني كه طي چند فصل اخير با اين مصدوميت روبه‌رو شدند نشان مي‌دهد تعداد زيادي در همان هفته اول تا پنجم هر ليگ رباط پاره كرده‌اند.
كارشناسان بر اين باورند كه ناآمادگي بازيكنان در دوران بدنسازي زير بار تمرين‌هاي فشرده و سنگين نرفتن و استفاده نكردن از افرادي كه تبحر حرفه‌اي در امر بدنسازي داشته باشند مهمترين عوامل نزديك كردن بازيكنان به اين آسيب‌ديدگي است. ضمن اين كه تغذيه بازيكنان در بهبود شرايط عضلاني آنها نقش دارد كه معمولا توجه زيادي به آن نمي‌شود.
توصيه‌هايي براي مصدومان
در حال حاضر دكتر رازي، ابراهيميان و حيدريان از جراحان حاذق ارتوپد در ايران هستند كه طبق آمار حداقل در هفته 4 يا 5 نفر را از ناحيه رباط صليبي زانو جراحي مي‌كنند. توصيه كلي براي بيماراني كه تحت اين عمل جراحي قرار مي‌گيرند به شرح زير است.
پس از گذراندن درمان‌هاي اوليه فيزيوتراپي بايد براي حركات دشوارتر به مرور آماده شد. بازپروري و بازسازي پس از 6 هفته استراحت مطلق آغاز مي‌شود. بتدريج تمرين‌هاي ويژه فيزيوتراپي زير نظر فيزيوتراپ متخصص انجام مي‌شود و بين ماه چهارم و پنجم پس از عمل بسته به شرايط بازيكن پزشك جراح اجازه دويدن مي‌دهد و از ماه پنجم به بعد كار ميداني آغاز مي‌شود و حداقل 6 ماه زمان لازم است تا بازيكن مصدوم به شرايط گذشته برگردد كه پزشكان معتقدند با توجه به پيشرفت علم و فناوري احتمال بازگشت بازيكن به دوران اوج بالاي 95 درصد است به شرط آن كه مسير لازم به درستي طي شود.
اميد به آينده شرط اصلي موقعيت بازيكناني است كه كابوس پارگي رباط را تجربه مي‌كنند، اين اتفاق شايد يك مصدوميت تلقي شود، اما مي‌تواند سدي براي رسيدن به آرزوهاي يك ورزشكار باشد اگر تصور كند كه پارگي رباط صليبي او را به چيني بند زده تبديل كرده است. وقتي علم مي‌گويد اين اتفاق پايان راه نيست بايد ايراد كار را در خواست و انگيزه بازيكنان جستجو كنيم.
