چگونه آمریکا در فاصله «لوزان» تا «وین» مقابل ایران عقب‌نشینی کرد؟

به گزارش «تابناک»، سایت شبکه خبری «بلومبرگ» در مطلبی به بررسی توافق نهایی هسته ای ایران و گروه 1+5 پرداخته و می نویسد، دولت اوباما مدعی است که تا لحظه آخر، موضعی سرسختانه در مقابل ایران اتخاذ کرده تا بیشترین امتیازات ممکن را از این کشور بگیرد. با این حال، اگر متن توافق کنونی را با آنچه دولت آمریکا پس از تفاهم لوزان به عنوان «فکت شیت» منتشر کرد، مقایسه کنیم، متوجه می شویم که واشنگتن ناچار به کوتاه آمدن از مواضع اعلامی خود شده است.

به عنوان مثال، در متن فکت شیت آمریکا در ماه آوریل آمده بود که ایران متعهد شده، کامل از فعالیت های بازفرآوری یا تحقیق و توسعه در زمینه بازفرآوری سوخت هسته ای خودداری کند؛ اما در متن توافق نهایی اشاره شده که ایران می تواند کار بازفرآوری را پس از 15 سال از سر بگیرد.

همچنین در این متن آمده که ایران می تواند پس از هشت سال، تولید سانتریفیوژهای پیشرفته خود را نیز دوباره آغاز کند. این در حالی است که آمریکا در ماه آوریل مدعی بود این محدودیت زمانی، 10 ساله است.

در ماه آوریل، مقامات ارشد دولت آمریکا مدعی بودند که توافق هسته ای، به بازرسان آژانس اجازه می دهد، در هر زمان و از هر مکانی که مدنظر داشته باشند، بازدید کنند. اما در توافق نهایی، موضوع بازرسی ها از 24 روز قبل به اطلاع ایران می رسد و این کشور می تواند تعیین کند که آیا بازرسان اجازه دسترسی به مراکزی خاص را دارند یا خیر.

افزون بر این، آمریکا در روزهای آخر مذاکرات موافقت کرد که تحریم تسلیحات متداول ایران ـ که از سوی سازمان ملل وضع شده بود ـ طی پنج سال برداشته شود و تحریم موشک های بالیستیک ایران نیز تا هشت سال به طور کامل لغو شود. این در حالی است که درباره هر دوی این موضوعات، در تفاهم لوزان حرفی به میان نیامده بود.

بخش دیگر این ماجرا در چهارچوب «نقشه راه» حاصل شده میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی قابل مشاهده است. در این نقشه راه، روش های همکاری ایران و آژانس مبهم بیان شده است؛ اما مهمتر اینکه تا ماه می، موضع آمریکا این بود که پیش از برداشته شدن تحریم ها، ایران باید درباره فعالیت های هسته ای گذشته خود شفاف سازی کند، ولی این موضوع اکنون کامل به حاشیه رفته است.

بلومبرگ پس از بیان این موارد می نویسد، هرچند تفاهم لوزان، صرفاً یک چهارچوب توافق بود و انتظار می رفت که تغییراتی در آن انجام گیرد، کنار هم گذاشتن این موارد، بیانگر نوعی عقب نشینی از طرف آمریکا از بهار تاکنون است. این در حالی است که فکت شیت آمریکا چنین وانمود می کرد که واشنگتن در لوزان از هیچ یک از مواضع خود کوتاه نیامده است.

بر این اساس، بلومبرگ چنین نتیجه می گیرد که جان کری و تیم مذاکره کننده آمریکا، تا آخرین لحظه به ایران امتیاز داده اند تا به توافقی دست یابند که بیانگر کوتاه آمدن آمریکا از مواضع خود در سال 2013 (زمان امضای توافق مقدماتی ژنو) است. در آن زمان، اوباما اظهار داشت که برداشته شدن تحریم ها، در ازای برچیده شدن تأسیسات هسته ای ایران انجام خواهد گرفت. اما بر اساس توافق وین، زیرساخت های هسته ای ایران پابرجا می ماند و از سوی دیگر، تحریم های موجود علیه ایران نیز برداشته می شود.