همخوانی با زن اسپانیایی برای خواننده سنتی ایران دردسرساز شد؟

یادداشت محمد معتمدی خواننده موسیقی سنتی کشورمان در گلایه از عدم صدور مجوز برای آلبومش طی شش ماه اخیر و یادآوری عدم انتشار دو آلبوم دیگر این خواننده، با گمانه‌زنی‌هایی همراه شد که به همخوانی با یک خواننده زن اسپانیایی مرتبط می‌شود؛ گمانه‌زنی‌هایی که رسماً از سوی مانع مسئول تأیید نشده اما اگر چنین باشد، فعالیت معتمدی برای مدتی در دست‌انداز خواهد افتاد.

به گزارش «تابناک»، پس از عدم صدور مجوز برای حضور حریر شریعت‌زاده، نوازنده و همسر سالار عقیلی ‌روی سن در جریان کنسرت مشهد در سال گذشته، سالار عقیلی اقدام به افشای لیستی نمود که بر اساس آن گروهی از خوانندگان ممنوع الفعالیت می‌شدند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مقابل ممنوع الفعالیت شدن این لیست از خوانندگان ایستاده بود.

پیگیری «تابناک» همان زمان مشخص نمود، در لیستی که شعبی از یکی از نهاد‌ها به وزارت فرهنگ و ارشاد ارسال کرده بود، با این استدلال که پخش صدای خوانندگان در شبکه‌های ماهواره‌ای ممنوعیت دارد، هر خواننده‌ای که صدایش از این شبکه‌ها پخش شده بود، ناقض این ممنوعیت تشخیص داده شده بود و بر همین اساس ۳۰ خواننده سنتی و پاپ نام برده شده بود که باید ممنوع الفعالیت می‌شدند؛ خواننده‌هایی که گستره‌شان از همایون شجریان و تهمورس پورناظری تا احسان خواجه امیری و سالار عقیلی میدان بیشتری یافته بود.

برای نمونه، پخش «چرا رفتی» با نوای همایون شجریان و موسیقی تهمورس پورناظری از شبکه‌های ماهواره‌ای، می‌تواند مصداق ممنوع الفعالیتی این دو تن باشد، حال آنکه پخش این آهنگ‌ها با همکاری این خوانندگان و حتی رضایت آن‌ها نیست و اتفاقاً در بسیاری از این پخش‌ها، نقض قانون کپی رایت رخ می‌دهد و بنابراین با توجه به آنکه استدلال و مستند محکمی برای مقابله با فعالیت این خوانندگان نبود، مدیران ارشد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توانستند مقابل ممنوع الفعالیتی ایشان بایستند و ماجرا منتفی شد.

در سال گذشته اما اتفاقات حساسیت‌برانگیز دیگری در حوزه موسیقی رخ داد که برخی از آنها در معرض توجه قرار گرفت و برخی مسکوت ماند. لغو مکرر کنسرت‌ها و جنجال‌های کاذب بر سر تک‌خوانی یک خواننده زن که از اساس حقیقت نداشت، باعث شد برخی حواشی دیگر دیده نشود و از آن جمله می‌توان به عدم صدور مجوز آلبوم و کنسرت برای برخی خواننده‌ها و پاک کردن صورت مسأله درباره برخی از آنها اشاره کرد.

محمد معتمدی، خبر انتشار دو آلبوم موسیقی یکی با همکاری آوا مشکاتیان و دیگری مجموعه‌ای بازسازی شده از تصانیف قدیمی موسیقی ایرانی را در رسانه‌ها اعلام کرده بود که این دو آلبوم نیز هنوز در بازار موسیقی منتشر نشده و سپس خبر از انتشار آلبوم موسیقی «عبور» بر اساس آثار اجرا شده کنسرتی به همین نام آمد؛ قطعاتی که ظاهراً برای کسب مجوز در نیمه دوم سال ۱۳۹۳ به دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال شده است.

در شرایطی که وعده مدیر دفتر موسیقی، صدور مجوز سه چهار روزه برای آلبوم‌ها بود، این آلبوم نیز شش ماه در دفتر موسیقی ماند تا در ‌‌نهایت در روزهای اخیر شاهد انتشار یادداشتی از سوی محمد معتمدی خواننده این آلبوم باشیم؛ نامه‌ای همراه با گلایه که صرفاً بر آلبوم آخر متمرکز بود و درباره علت عدم صدور مجوز برای آلبومش، نقدی اعتراض آمیز را مطرح کرده بود.


در متن این نامه آمده بود: ««تقریبا شش ماه از شروع اولین اقدام برای گرفتن مجوز آلبوم «عبور» می‌گذرد. شش ماه زمان کمی نیست. عمر مفید ما هنرمندان در بهترین حالت از تعداد محدودی از همین شش ماه‌ها تشکیل می‌شود. البته هنوز مجوزش را نگرفته‌ام. اعتراضی هم ندارم و مطمئنم آن کسانی که این قدر بر فعالیت من و امثال من حساسیت و وسواس دارند، قطعا خیرخواه فرهنگ عمومی جامعه‌اند.

اما سؤال اینجاست آیا تا به حال اندیشیده‌ایم که عمل و رفتار ما با اهداف و آرمان‌های ما همسو هستند و یا کارکردی کاملا متضاد دارند؟ در عرصه مدیریت کلان فرهنگی، مسلما آنچه در جهت‌دهی فرهنگ جامعه تأثیر خواهد داشت، رفتار و عمل ماست و نه آرمان و آرزوی ما. امروزه امواج صد‌ها شبکه ماهواره‌ای از سراسر جهان، هر شبانه روز هزاران قطعه موسیقی و تصویر را بدون وقفه و با بهترین کیفیت به خانه‌ها و تلویزیون‌های ما ارسال می‌کنند و حتی برای ثانیه‌ای هم منتظر هیچ گونه مجوزی از هیچ نهاد و ارگانی نمی‌مانند.

در چنین شرایطی، بنده پس از ماه‌ها تلاش و صرف هزینه‌های فراوان و بی‌بازگشت، یک ساعت موسیقی متناسب با فرهنگ و اعتقادات و باورهای مردم کشورم تولید می‌کنم، آن هم با شعر و محتوایی کاملا معنوی و عرفانی به امید آنکه در این آوردگاه فرهنگی، کفه ترازو را در حد توانم اندکی به نفع فرهنگ بومی کشورم سنگین‌تر کنم.

حال سؤال اینجاست که در این نبرد و در برابر این سیل بنیان کن فرهنگ‌های وارداتی، چرا موسیقی من، موسیقی برآمده از فرهنگ اصیل و ارزشی این آب و خاک، باید بیش از شش ماه در انتظار دریافت مجوز بماند و دست آخر...؟ اگر بر این باوریم که ما در یک نبرد فرهنگی هستیم آیا این کار به معنای بستن دست و پای نیرو‌های جبهه خودی و آب به آسیاب نیروی مهاجم ریختن نیست؟ آیا اگر کسی می‌خواست عرصه را برای جولان نیروی مهاجم فراهم کند، کاری جز این می‌کرد؟ باز هم می‌پرسم: در چنین شرایطی آیا یقین داریم که عمل و رفتار ما با آرمان و آرزوی‌های ما همسو هستند؟»

در این میان ظاهراً پروسه اداری صدور این آلبوم شش ماه نبوده و مسائل دیگری مطرح است که اگر به طور رسمی تأیید شود، چالشی برای فعالیت محمد معتمدی خواهد بود. گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که اجرای مشترک محمد معتمدی با یک خواننده زن اسپانیایی مسأله ساز شده و این احتمال می‌رود به واسطه انتشار فیلم این کنسرت، روند فعالیت معمول معتمدی به چالش کشیده شده است.

محمد معتمدی و «روزاریو ترمندیتا / Rosario la Tremendita» در شهریورماه ۱۳۹۳، کنسرت قصیده را در جشنواره‌ای در اتریش برگزار کردند؛ اما ظاهراً برگزاری این کنسرت چندان دردسرساز نشد، تا اینکه یکی از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان اقدام به پخش فیلم کامل این کنسرت نمود و همین ‌منجر به طرح مباحثی شده است. باید دید در ‌‌نهایت این موضوع رسماً تأیید ‌یا در روزهای پیش روی با صدور آلبوم این خواننده، مشکلات مرتفع خواهد شد.