چند روز پس از آنکه یکی از مقامات وزارت بهداشت با اعلام آمار ۲۵۰ و ۲۱۳ هزار سقط غیرقانونی در هر سال، این ادعا را به ذهن متبادر کرد که از هر هفت یا هشت بارداری در ایران یکی به سقط جنین غیرقانونی ختم میشود، مشاور وزیر بهداشت مدعی شده که آمار روزانه هزار سقط غیرقانونی در ایران نیز موجود است!
به گزارش «تابناک»، دو هفته پیش از این، تابناک تنها با استناد به ادعاهای آماری محمداسماعیل مطلق، مدیرکل دفتر سلامت و جمعیت خانواده وزارت بهداشت درباره آمار سقط غیرقانونی جنین کشور، این سؤال را مطرح نمود آیا مسئولان این وزارتخانه، باور دارند که از هر هفت یا هشت بارداری در ایران، یکی به سقط جنین غیرقانونی در ایران ختم خواهد شد یا خیر؟
اکنون مشاور وزیر و رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاعرسانی وزرات بهداشت، نه تنها از این آمار حمایت میکند، بلکه در جوابیه خود به ادعاهایی استناد کرده که آمار سقط جنین را تا روزی هزار مورد هم گزارش کردهاند.
در این جوابیه آمده است؛
مسئول محترم سایت تابناک
با سلام و احترام؛
پیرو درج مطلب با عنوان: «از هر هشت زن باردار ایرانی یکی غیرقانونی سقط میکند» مورخ ۲۹/۱۱/۹۳ خواهشمند است دستور فرمایید برای روشن شدن افکار عمومی نسبت به درج جوابیه معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به شرح ذیل اقدام و همکاری لازم صورت گیرد.
متن جوابیه
نویسنده متن نسبت به اعلام آمار سقط از سوی مدیرکل محترم سلامت جمعیت، خانواده و مدارس این معاونت انتقاد داشته و آن را نوعی فرافکنی و یا سیاه نمایی قلمداد نموده و برای اثبات مدعای خود از چند گزینه بهره جسته است. در یک گزینه ایشان آمار کنونی اعلام شده درباره سقط را با آمار سال ۱۳۷۴ مقایسه نموده است و از مقایسه این دو آمار نتایجی را مدنظر قرار داده است. البته اگر ایشان تعداد تولدهای سال ۱۳۷۴ را با تعداد تولدهای سال ۱۳۹۲ مقایسه نمایند و از سویی دیگر تعداد سقطهای غیرپزشکی سال ۱۳۹۲ را در کنار آمار حدود ۸۰۰۰۰ نفری سال ۱۳۷۴ قرار دهند، شاید نتیجهگیری ایشان از این مقایسه غیرعلمی جلوه نماید.
در جایی دیگر ایشان عدد ۲۵۰۰۰۰ اعلام شده در بهمن سال ۱۳۹۲ را با ۲۱۳۰۰۰ اعلام شده مقایسه نموده و این سوال را مطرح نمودهاند که این کاهش چگونه رخ داده است. اگر نگارنده اهل علم باشند (که قطعا انتظاری جز این نمیرود)، خواهد دانست که عدد برخی رخدادهایی که زمینه اجتماعی دارند و سقط نیز از همین دسته رخدادها تلقی میشود، از روشهایی مانند سرشماری حاصل نشده و به دست آمده از بررسیهای میدانی است. در بررسیهای میدانی نیز برای یک رخداد دامنههای حداقلی و حداکثری قایل میباشند و این دو عدد ۲۱۳۰۰۰ و ۲۵۰۰۰۰ هر دو حاصل یک بررسی در سال ۱۳۹۲ بوده و در دامنه آمار به دست آمده و گزارش شده بررسی یادشده قرار دارند.
بدیهی است که اگر نگارنده به سایر منابع داخلی و خارجی دسترسی داشته باشند، از اطلاعات متنوعتری درباره بررسیهای مربوط به سقط جنین در کشور بهرهمند خواهند بود. برای اطلاع بیشتر ایشان برخی از این موارد به شرح زیر اعلام میگردد.
آقای دکتر حسین ملک افضلی تعداد سقط جنین را در سال ۱۳۷۴، معادل ۸۰۰۰۰ مورد عنوان نمودهاند.
آقای دکتر امیر عرفانی و همکاران در گزارشی در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۷) و براساس آماری بر مبنای سال ۲۰۰۰ (۱۳۷۹)، آمار سقط در جمهوری اسلامی ایران را یک مورد از بین هر چهار زن در طول دوران باروری اعلام نمودهاند.
آقای دکتر امیر عرفانی در گزارشی در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۹)، تعداد سقط غیرقانونی را در تهران حدود ۱۱۵۰۰ مورد عنوان نمودهاند. شایان ذکر است که در سال ۱۳۸۹، تعداد تولدهای استان تهران حدود یک هشتم تعداد تولدهای کشور بوده است.
رییس محترم شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی در مصاحبه خود آمار سقط را در کشور حدود ۳۶۵۰۰۰ مورد در سال عنوان نمودهاند. با روش محاسبه نگارنده محترم، این آمار معادل یک مورد از هر پنج بارداری است.
قطعا اطلاع رسانی و هشدارهایی که توسط مسوولین نظام برای برنامه ریزیهای صحیح صورت میگیرد را نمیتوان سیاه نمایی و فرافکنی تلقی نمود.
در منظر بین المللی یک مورد از هر پنج بارداری با سقط عمدی مواجه میشود که اگر محاسبات متناقض نگارنده مبنی بر یک سقط از هشت بارداری در جمهوری اسلامی ایران (در پاراگراف اول خبر) و یک سقط از هفت بارداری (در پاراگراف آخر خبر) درست باشد، با نتیجهگیری انتهایی ایشان که سقط در ایران اسلامی از بسیاری از کشورهای دیگر بالانر است مغایرت دارد.
بنابراین مبنا قرار دادن دو عدد و محکوم کردن مسوولین نظام جمهوری اسلامی ایران به فرافکنی و سیاه نمایی، بدون داشتن اطلاعات کافی در زمینه موضوع مورد بحث امری است که همواره برخی از مخالفین سیاستهای ابلاغی جمعیت مقام معظم رهبری مدنظر داشتهاند و خوشبختانه تاکنون قادر نبودهاند که از این روش خود بهرهبرداریهای سیاسی نمایند.
با امید به اینکه آن رسانه محترم نیز در راستای رسالت خود برای تامین اطلاعات و اخبار دقیق برای خوانندگان خود همواره موفق باشد.
توجه: منابع همه اعداد و آمار عنوان شده در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی محفوظ و قابل ارایه است.
توضیح
۱ـ بر خلاف ادعای مسئولان وزارت بهداشت، تابناک آمار اعلامی توسط مقامات این وزارتخانه را با آمار سال ۷۴ مقایسه نکرده، بلکه تنها آمار ادعایی آقای مطلق درباره سال ۱۳۷۷و سالهای اخیر را گزارش کرده است.
۲ـ وزارت بهداشت مدعی است تحقیقی در سال ۹۲، آمار سالانه سقط جنین در ایران را بین ۲۱۳ تا ۲۵۰ هزار مورد نشان داده که این به معنای وقوع یک مورد سقط غیرقانونی به ازای هر هفت یا هشت مورد بارداری در زنان ایرانی است. به فاصله کوتاهی، وزارت بهداشت در جوابیه خود به تحقیق دیگری اشاره کرده که آمار سقط را یک مورد از هر چهار مورد دانسته است.
واضح است که وزارت بهداشت نمیتواند برای نتایجی تا این حد متناقض، نام نتیجه تحقیق را به کار ببرد، یا اینکه هر دو آنها را نسبتا درست بنامد.
به زبان ساده، وزارت بهداشت برای دفاع از ادعاهای یک مقام خود به دو ادعای متناقض متوسل شده است.
وزارت بهداشت در جوابیه سوم خود به آمار سومی نیز متوسل شده که از گزارش تحقیق، فردی به نام امیر عرفانی به عنوان منبع آن نام برده شده است. به نقل از وی گفته شده که در سال ۲۰۰۹ یا ۱۳۸۹ (عملا این دو سال با هم متفاوت هستند!) در تهران ۱۱۵۰۰ مورد سقط غیرقانونی اتفاق افتاده است، حال آنکه آمار موالید در تهران، یک هشتم آمار کل کشور بوده است. هرچند این ادعا باز هم گزاف به نظر میآید، به مراتب کمتر از دو آمار قبلی مورد اشاره مقامات وزارت بهداشت است.
۳ـ منبع بعدی مورد استناد وزارت بهداشت، اظهارات خانم کبری خزعلی، رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده درباره سقط سالانه ۳۶۵ هزار جنین در سال است. دیگر اظهارات ایشان درباره رابطه به هم ریختن بازار ارز در سالهای اخیر با طراحیهای کشورهای غربی برای کاهش نرخ باروری در ایران، باعث میشود که نتوان چندان به قطعیت علمی آمار منتشره توسط ایشان امیدی داشت.
۴ـ وزارت بهداشت مدعی شده که متوسط جهانی، یک مورد سقط به ازای هر پنج مورد بارداری است و بنابراین اگر کسی بگوید آمار عجیب اعلامی در مورد سقط در ایران از بسیاری از کشورهای دیگر دنیا بیشتر است، قصد مقابله با سیاستهای ابلاغی جمعیتی مقام معظم رهبری را دارد.
هرچند ادعای فوق میتواند مصداق افترا باشد، به دلایل گوناگون اشتباه است.
آمار متوسط جهانی سقط با در نظر گرفتن شرایط متفاوت اخلاقی و مذهبی در کشورها، گوناگون است. برای یک مسئول در نظام جمهوری اسلامی، زیبنده نیست آمار سقط در ایران را با چین و روسیه مقایسه و از این ادعا دفاع کند که از هر هفت بارداری در یک کشور مسلمان مدعی، یکی به سقط غیرقانونی منجر میشود.