کنگره آمریکا چه طرحی را در موضوع هسته‌ای ایران در دستور کار دارد؟

به گزارش «تابناک»، با آغاز به کار سنای جدید در آمریکا، حجم اظهارنظر‌ها و موضع‌گیری‌های سناتورهای جمهوری خواه ـ که اینک اکثریت را در کنگره در دست دارند ـ در مطبوعات و رسانه‌ها افزایش یافته است. در این چهارچوب، مهم‌ترین مسأله مورد توجه این است که آیا کنگره اکنون نسبت به وضع تحریم‌های جدید علیه ایران اقدام خواهد کرد؟
 
مارکو روبیو، سناتور جمهوری خواه که احتمال معرفی وی به عنوان نامزد جمهوری خواهان در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ نیز وجود دارد، اخیراً در اظهاراتی به بیان مواضع خود و همچنین رویکرد کنگره در قبال موضوع هسته‌ای ایران پرداخت و پیش‌بینی کرد که سنا فوراً نسبت به تصویب طرح تحریم‌های جدید علیه ایران اقدام نخواهد کرد.

روبیو اظهار داشت که وی شخصاً همین امروز برای تصویب تحریم‌های جدید آماده است؛ اما به احتمال زیاد، نخستین اقدام کنگره، تلاش برای تثبیت جایگاه خود در مذاکرات و به موازات آن، طرح این موضوع است که در صورت عدم دستیابی به توافق نهایی طی زمان تعیین شده، تحریم‌های جدید علیه ایران وضع شود.

وی گفت: نخستین رأی‌گیری در این موضوع، درباره طرحی خواهد بود که بر اساس آن، هر توافق نهایی به دست آمده با ایران، لزوماً باید به تصویب کنگره برسد. به این ترتیب، آن گونه که پیشتر بیان می‌شد، موضوع وضع تحریم‌های جدید در دستور کار فوری سنا قرار ندارد.
این در حالی است که چند روز پیش، لیندسی گراهام، از دیگر چهره‌های سر‌شناس جمهوری خواه در کنگره، در جریان سفر به سرزمین‌های اشغالی و دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل، از طرح موضوع تحریم‌های جدید علیه ایران بلافاصله پس از آغاز به کار سنای جدید سخن گفته بود. وی همچنین تأکید کرده بود، کنگره در موضوع ایران، پیرو دیدگاه‌های نتانیاهو خواهد بود.

از سوی دیگر، باید اشاره کرد که باب کراکر، رئیس جدید کمیته روابط خارجی سنا نیز ماه گذشته و پس از اعلام تمدید هفت ماهه دوره زمانی مذاکرات هسته‌ای ایران، تأکید کرده بود که به منظور تأمین امنیت ملی آمریکا و همچنین امنیت منطقه، کنگره باید در توافق نهایی با ایران نقش داشته باشد؛ از جمله اینکه در صورت شکست مذاکرات، امکان وضع تحریم‌های جدید علیه ایران‌ باشد.

با کنار هم گذاشتن این اظهارات و همچنین موضع‌گیری‌های برخی دیگر از سناتور‌ها، می‌توان چنین استدلال کرد ‌آنچه در حال حاضر اکثریت جدید سنا بر آن توافق دارند، انجام یک «اقدام» در موضوع هسته‌ای ایران است؛ اما درباره ماهیت این اقدام، هنوز اتفاق نظر مشخصی میان آن‌ها وجود ندارد.

در این راستا، باید اشاره کرد، هم‌اکنون‌ دو طرح اصلی در سنا وجود دارد که جمهوری خواهان می‌توانند هر یک از آن دو را محور کار خود قرار دهند. طرح نخست، تابستان امسال توسط باب کراکر، لیندسی گراهام، جان مک کین، جیم ریش و ران جانسون ارائه شد و روبیو نیز از جمله حامیان آن بود. بر اساس این طرح، در صورتی که توافق نهایی با ایران به تأیید کنگره نرسد، اوباما قادر نخواهد بود تحریم‌های ایران را کاهش دهد.

طرح دوم که در دسامبر ۲۰۱۳ از سوی رابرت منندز و مارک کرک ارائه شده بود، بر این مبنا قرار داشت که تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع شود تا در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات، این تحریم‌ها‌ اتوماتیک فعال شود.

با توجه به اینکه پرنفوذ‌ترین جمهوری خواهان سنا، در زمره حامیان طرح نخست بوده‌اند و اکنون نیز موضع‌گیری‌های آنان (به ویژه روبیو و کراکر) به محتوای همین طرح اشاره دارد، می‌توان پیش بینی کرد، اقدامی که در کنگره انجام بگیرد، معرفی دوباره همین طرح باشد. به عبارت دیگر، آنچه کنگره انجام خواهد داد، نه تشدید تحریم‌های ایران، بلکه محدود کردن فضای مانور دولت اوباما در مذاکره و امتیازدهی به ایران است.
 
در این میان، اظهارات برخی سناتور‌ها همچنین گراهام را نیز باید با توجه به زمینه مکانی و زمانی آن‌ها مورد تحلیل قرار داد. گراهام تأکید خود بر دنباله روی از رژیم اسرائیل را در جریان دیدار با نتانیاهو مطرح کرده است. بر این اساس، می‌توان گفت، سناتورهای تندرو در حقیقت به دنبال انجام اقدامی هستند که از یک سو نظر رژیم اسرائیل و لابی این رژیم در آمریکا را جلب کرده و از سوی دیگر، تقابل با کاخ سفید را در‌‌ همان ابتدای کار سنای جدید، به شدید‌ترین حالت خود نرساند.

در واقع، رویکرد جمهوری خواهان درباره وضع تحریم‌های جدید علیه ایران را باید در چهارچوب تقابل کلی کنگره جدید با کاخ سفید تحلیل کرد که هدف از آن، کسب حداکثر امتیازات در بازی سیاسی است که هم اکنون در ایالات متحده جریان دارد.