مرثیه‌ای برای کودکانی که مادر شدند

فرهیختگان در گزارشی نوشت:

می‌گویند کبری 22 ساله و ساکن ورامین با اعتیاد بسیار سنگین چهارمین فرزندش را باردار بود و جمعیت به سختی توانست جایی را برای او پیدا کند تا حداقل در دوران بارداری از اعتیاد در امان بماند، می‌گویند هیچ مرکز درمانی مراقبتی ترک اعتیادی برای زنان باردار وجود ندارد و آنها مجبور شده‌اند در یک مرکز غیررسمی ترک اعتیاد کبری را بستری کنند و در حالی که او یک هفته بعد از فارغ شدن دوباره به دام اعتیاد افتاد.

قصه زنان و اعتیاد

ماجرای مادران باردار آسیب‌دیده ماجرای بسیار پیچیده‌ای است، ‌قصه قصه زنان است و اعتیاد و درد زنانی که تنها دلیلی که برای باردار شدن مکررشان عنوان می‌کنند این است که بارداری تنها حس باقی مانده‌ای است که به آنها گوشزد می‌کند هنوز زنده هستند.

دیروز در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران همایش «مادرانه» به کمک جمعیت دانشجویی امام علی(ع) برگزار شد. همایشی که می‌خواست یادآوری کند هنوز که هنوز است در روستاهای تهران و کرج 68 درصد زن بی‌سواد وجود دارد که از کمترین حقوق خود و وضعیت بهداشتی‌شان اطلاعی ندارند. 56 درصد از این زنان زیر 18 سال ازدواج کرده‌اند و 45 درصد آنها تا 24 سالگی حداقل سه بار زایمان داشته‌اند. این همایش با همت جمعیت امام علی(ع) برگزار شد و در این جلسه علاوه بر دانشجویان و روزنامه‌نگاران شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس جمهور در امور زنان و شهربانو امانی نماینده پیشین مجلس و معاون معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور در امور محیط‌زیست حضور داشتند.

فرهنگ فقر و کودکان بدون شناسنامه

در ابتدای این مراسم زهرا رحیمی از موسسان جمعیت امام علی(ع) و دبیر انجمن با اشاره به شرایط زنان دهک‌های فقیر به آسیب‌هایی اشاره می‌کند که ممکن است کودکان آنها را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد و می‌گوید: مشکل اصلی این زنان عدم آموزش آنهاست. هیچ کس به این فکر نمی‌کند که در ازدواج دختران علاوه بر رضایت پدر، رضایت طرفین ازدواج نیز شرط است. مطابق قانون ما ازدواج افراد زیر 13 سال غیرقانونی است و البته ازدواج افراد زیر 18 سال ثبت نمی‌شود تا آنها به سن قانونی برسند. 90 درصد این دختران در سنین زیر 18 سال ازدواج نمی‌کنند، در واقع فروخته می‌شوند. هنوز ختنه دختران در میان این خانواده‌ها دیده می‌شود و فقر اقتصادی هم باعث می‌شود صرفا به خاطر کم کردن یک نان‌خور اضافه به ازدواج غیرمنطقی آنها تن بدهند. ما در آمارمان مرد عقب مانده ذهنی داریم که با دختر زیر 18 سال کاملا سالم ازدواج کرده است و نتیجه این ازدواج هم فرزندی با عقب‌ماندگی ذهنی بود.

فقر اقتصادی عامل اصلی بروز این نوع آسیب‌هاست. رحیمی در ادامه با اشاره به فرهنگ فقر می‌افزاید: در محله‌های فقیرنشین و غربتی‌نشین فرهنگی همگانی می‌شود که ما از آن به‌عنوان فرهنگ فقر یاد می‌کنیم، در این فرهنگ تولد کودکان بدون شناسنامه شکل می‌گیرد و کودکان معتاد و با نارسایی‌های فراوان به دنیا می‌آیند. فارغ از اینکه بسیاری از این زنان برای همراهی با همسران‌شان معتاد می‌شوند و این اعتیاد دربارداری بسیار خطرناک است و لطمات جبران‌ناپذیری به جنین می‌زند. در فرهنگ فقر مردان دیگر نقش نان‌آوری خانواده را دارند و مردانگی خود را با زورگویی و ضرب‌وشتم زنان نشان می‌دهند.

در فرهنگ فقر زنان در خانه می‌مانند و اجازه خروج از منزل را ندارند و به اعتیاد تن می‌دهند.» رحیمی در پایان با اشاره به اهداف طرح «مادرانه» می‌افزاید: ما می‌خواهیم در این طرح زنان را با بهداشت دوران بارداری آشنا کنیم و از بارداری ناخواسته آنها جلوگیری کنیم.

شنیدن صدای مادران آسیب‌دیده

در ادامه این نشست طراوت مظفریان، مسئول برگزاری همایش مادرانه هدف انجمن امام‌ علی(ع) را برای برگزاری این همایش تشریح کرده و می‌گوید: هدف ما رساندن صدای مادران آسیب‌دیده به جامعه است تا بتوانیم با توانمند‌سازی آنها را به جامعه بازگردانیم. بسیاری از این زنان روش‌های پیشگیری از بارداری را نمی‌شناختند و راه‌حلی که داشتند فروختن فرزند بعد از زایمان بود. ما در این طرح با زنی مواجه شدیم که به دلیل نشئه بودن بیش از حد در هنگام وضع حمل، هیچ خاطره‌ای از زایمان خود نداشت. برنامه این طرح اهدای پکیج غذایی و دارویی به 124 مادر بارداری است که در روستاهای تهران و کرج شناسایی شده‌‌اند و به آن‌ها درباره شرایط درمانی آنها اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.

مساله اصلی تشکیل کار گروه نیست

اما در بخش دیگری از این نشست شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و شهربانو امانی، معاون رئیس سازمان محیط‌زیست به سوال‌های موسسان جمعیت امام علی(ع) درباره زنان آسیب‌دیده پاسخ می‌گویند. شهیندخت مولاوردی در ابتدای سخنان خود اظهار می‌دارد: در ابتدای روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و چارچوبی که آقای روحانی وعده آن را داده بودند، در مباحث آسیب‌ها و نجات اقتصاد کشور راهبردهایی مشخص شد تا ثروت ملی به‌طور عادلانه بین مردم توزیع شود.از سوی دیگر زمانی که ما شروع به کار کردیم مطابق گزارش‌های دریافتی چند حوزه را نیازمند اقدام فوری دیدیم. در ماه‌های پایانی سال 92 با مشورت فعالان نهادهای مدنی و اساتید دانشگاهی کارگروهی را برای کاهش فقر در وزارت کار تشکیل دادیم. نگاه ما حساس کردن دستگاه‌های مسئول به این مقوله بود. ما هم عضو این کارگروه هستیم اما به خاطر اینکه هنوز ابتدای راه هستیم نتوانسته‌ایم با خود زنان آسیب‌دیده در حل مشکلات همراه شویم و آنها را عضو این کارگروه کنیم.

در بحث زنان بهبودیافته هم کارگروهی داریم و در این کارگروه با ستادملی مبارزه با مواد مخدر و وزارت بهداشت همکاری داریم. البته مساله اصلی تشکیل کارگروه نیست؛ چه بسا همه ما در جلسات زیادی شرکت کرده‌ایم و با ناامیدی به این کارگروه‌ها نگاه می‌کنیم اما ما در این کارگروه‌ه دنبال اجرای درست برنامه‌ها و نظارت نهادهای مسئول هستیم.

در پایان برنامه نیز شارمین میمندی‌نژاد موسس جمعیت امام علی(ع) روی سن آمد و با اشاره به اهداف این جمعیت همگان را متوجه سازمان‌های مردم‌نهاد کرد و از مردم خواست به مشکلات زنان آسیب‌دیده توجه کنند.