در سالهای اخیر و به ویژه پس از آغاز درگیریها در سوریه، روابط ایران و سازمان فلسطینی حماس دستخوش تحولات زیادی شد که مهمترین نتیجه آن، فاصله گرفتن حماس از ایران و نزدیک شدن به رقبای منطقهای ایران بود. اما یکی از مقامات این سازمان به تازگی در مصاحبه ای، اظهارات جالبی درباره دلایل این موضوع بیان کرده است.
به گزارش «تابناک»، محمود الزهار، از مقامات ارشد سازمان حماس، در مصاحبهای با سایت تحلیلی «المانیتور» به بیان مواضع این سازمان درباره موضوعات گوناگون منطقهای، از جمله روابط با ایران و سوریه پرداخته است.
در بخشی از این مطلب، وی به بیان دلایلی پرداخته که از نظر وی، در فاصله گرفتن حماس از ایران دخیل بوده است.
الزهار در این گفتوگو بدون اشاره به اینکه مواضع غیرمنطقی حماس در قبال بحران سوریه و فاصله گرفتن این سازمان از محور مقاومت در منطقه سبب شکل گیری بحران در روابط آن با ایران و دولت سوریه شد، مدعی شده دلیل خروج حماس از سوریه، فشارهایی بوده که به این سازمان وارد میشده تا در درگیری سوریه، «جانب یکی از طرفین را بگیرد». این در حالی است که مقامات حماس صراحتاً از همان آغاز حمایت خود را از شورشیان مخالف دولت دمشق اعلام کرده بودند.
در ادامه، این مقام ارشد حماس در پاسخ به پرسشی درباره دلایل فاصله افتادن میان این سازمان و ایران در دو سال اخیر، باز هم بدون اشاره به مواضع این سازمان در قبال سوریه میگوید: «دو عامل اصلی بر روابط ما تأثیر گذاشت؛ نخستین عامل، مربوط به این حقیقت بود که در زمان اوج گیری رخدادها در سوریه، دولت محمود احمدینژاد در حال به پایان رساندن دوره خود بود و یک سال هم به عنوان دوره انتقالی به دولت جدید گذشت.
عامل دوم، بسته شدن مرز غزه با مصر بود که سبب جلوگیری از ورود و خروج هیأتهای خارجی شد؛ افزون بر این، دولت جدیدی در ایران روی کار آمد که موضوع هستهای ایران و روابط با غرب را اولویت سیاستهای خود در نظر گرفت».
وی در بخش دیگری از اظهارات خود، ضمن یاد کردن از روابط حماس با ایران به عنوان رابطهای «راهبردی» میگوید: این رابطه فراتر از مرزهای ملیت بوده و بر پایه پیوندهای امت اسلامی استوار است.
وی اظهار میدارد، ایران هیچگاه در ازای کمکهای خود به حماس از این سازمان درخواست جهت گیری خاصی در موضوعات مختلف را نکرده است.
همین کلی گوییها و خودداری از طرح مسائل اصلی شکل گرفته در روابط ایران و حماس در پاسخ به دیگر پرسش های المانیتور از سوی الزهار نیز مشهود است؛ برای نمونه، جایی که خبرنگار از وی دلیل لغو سفر خالد مشعل به تهران را میپرسد، وی ادعا میکند که این گونه سفرها در شرایط کاملاً محرمانه برگزار میشود؛ اما آنچه میتواند به آن پاسخ دهد، این است که انجام سفرهای مختلف به ایران، از جمله ضروریات مطرح در سیاستهای حماس است.
در بخشی دیگر نیز وی در پاسخ به اینکه آیا فرستادن یک میلیارد دلار کمک مالی از سوی ایران به حماس از سال ۲۰۰۶ تاکنون درست است یا خیر، میگوید که نمیتواند درباره جزئیات این موضوع صحبت کند و مبالغ کمکهای دریافتی این سازمان، محرمانه میماند.
به هر حال، آنچه از کلیت مصاحبه مفصل الزهار با المانیتور مشخص میشود، این است که حماس اکنون که از جهات گوناگون تحت فشار قرار گرفته و دست خود را در سطح منطقه بسته میبیند، درصدد پنهان کامل عملکرد گذشته خود برآمده و تلاش دارد ماجرا را به گونه ای جلوه دهد که گویا اصولاً هیچ مشکل حادی در روابط حماس با ایران وجود نداشته است.
جالب اینکه ـ همان گونه که دیده شد ـ وی تقصیر ایجاد شکاف در روابط مذکور را به گردن ایران انداخته و اولویتهای دولت جدید ایران را در این زمینه دخیل میداند! در بخشی دیگر نیز زهار بدون اشاره به سیاستهای دو سال اخیر حماس در قبال سوریه، مدعی میشود که این سازمان در قبال درگیریهای سوریه موضعی «بیطرفانه» دارد.
در مجموع، به نظر میرسد همان گونه که به تازگی تحلیلگران متعددی اشاره کردهاند، ناکامیهای متعدد حماس در سطح منطقه و از جمله کاهش منابع مالی این گروه، سبب شده رهبران آن در پی احیای روابط خود با حامیان پیشین برآیند که در رأس این سیاست نیز تلاش این سازمان برای نزدیکی دوباره به ایران قرار دارد؛ تلاشی که البته با توجه تقابل آشکار حماس با ایران در دو سال اخیر، موفقیت آمیز بودن آن محتمل و البته منطقی نخواهد بود.