تشریح علل سفر نخست‌وزیر عراق‌ به تهران

 امروز چهارشنبه، نوری مالکی، نخست وزیر عراق به تهران سفر کرد و قرار است با مقام‌های ایرانی دیدارهای مفصلی داشته باشد. در همین حال با اینکه تا انتخابات عراق نزدیک به پنج ماه باقی است، درگیری‌های سیاسی عراقی‌ها از هم اکنون آغاز شده است. باید گفت، نوک تمام حمله جریان‌های سیاسی نیز متوجه نوری مالکی است. 

بنا بر ‌قانون انتخابات عراق پس از برگزاری انتخابات احزاب پیروز رئیس جمهور را معرفی کرده و رئیس‌جمهور منتخب نخست وزیر را از میان احزاب پیروز به نمایندگان مجلس معرفی می‌کند. جلال طالبانی، رئیس جمهوری عراق نیز بیمار است و کرد‌ها بر سر جانشینی او اختلاف نظر دارند، بنابراین، اکنون‌ بحث نخست‌وزیری و ریاست‌جمهوری به دو معضل بزرگ عراق تبدیل شده است.

در همین زمینه با مسعود اسداللهی از کار‌شناسان برجسته کشور عراق درباره علل سفر مالکی به تهران و اوضاع کنونی داخلی عراق به گفت‌و‌گو نشستیم

اسداللهی در پاسخ به وضعیت کنونی در عراق گفت: از دیرباز، صحنه سیاسی عراق دچار مشکلات زیادی بوده است. نیروهای خارجی و کشورهای خارجی تلاش می‌کنند‌ در این کشور تأثیرگذار باشند. ما می‌بینیم‌ که عربستان سعودی و حتی تا اندازه‌ای قطر در ماه‌های اخیر تلاش کردند با صرف هزینه‌های هنگفت، نه تنها در میان اهل سنت عرب تأثیر‌گذار باشند و آن‌ها را سمت هدف‌هایی که دارند سوق بدهند، بلکه در تلاشند‌ در جبههٔ احزاب شیعی عراق هم تفرقه بیندازند و نوع ائتلاف‌های گذشته را برهم بزنند. آن‌ها‌ می‌کوشند، بخشی از شیعیان را به سمت مخالفت با آقای مالکی و بقیه گرو‌ها بکشانند و اکثریت شیعی را که باعث تشکیل دولت مالکی می‌شد‌ از میان ببرند.

این کارشناس مسائل عراق افزود: کردهای عراق نیز‌ وضعیت خاص خودشان را دارند. اهداف آن‌ها اهداف مشخصی در صحنه سیاسی عراق است؛ البته بیماری طالبانی و بحث جانشینی وی هم ایجادساز شده است.

‌اسداللهی پیرامون وضعیت جلال طالبانی گفت: اخباری درباره مرگ آقای طالبانی پخش شده، ولی حتی اگر ایشان زنده هم بمانند، قادر به انجام وظایف ریاست جمهوری نخواهند بود. متأسفانه این کشور از وجود  یک چهره معتدل‌، عاقل و دارای نفوذ که در سطح جهانی کاملا شناخته شده بود، محروم شد.

وی ادامه داد: در اوضاع کنونی عراق دو موضوع برجسته است. اگر قرار شود که پست ریاست جمهوری در دست کرد‌ها ‌بماند، چه شخصی می‌تواند این پست را به عهده بگیرد؟ آقای بارزانی قطعا مایل است ‌علاوه بر اینکه در اقیلم کردستان چهره بلا‌منازع است، در حکم رئیس جمهور عراق نیز نقش ایفا کند. اهل سنت عراق از غبیت طالبانی می‌خواهند این استفاده را کنند که دوباره صحنه را به پیش از سال ۲۰۰۳ برگردانند و پست ریاست جمهوری را مال خود کنند؛ بنابراین، درگیری سختی در صحنه دیگر بر سر پست ریاست‌جمهوری وجود دارد.

اسداللهی در ادامه گفت: متأسفانه ما دیدیم در ماه‌های اخیر عربستان، قطر و حتی تا حدی ترکیه تلاش کردند که آقای مقتدا صدر را از صف ائتلاف احزاب شیعی جدا کنند و این‌ها را به سمت حزب اسلامی آقای طارق الهاشمی بکشانند. این‌ها به دنبال این موضوع هستند که ائتلافی متشکل از بارزانی، مقتدا صدر ایاد علاوی و اهل سنت عرب تشکیل دهند و با این ائتلاف جدید وارد انتخابات شوند و اکثریت را به دست بیاورند‌ و پس از آن دولت را به ریاست ایاد علاوی تشکیل دهند.

مسعود اسداللهی در ارتباط با علت مخالفت مقتدا صدر با نوری مالکی اعلام داشت: مقتدا صدر‌ برای خود و خانواده‌اش، امتیازاتی ‌قائل است. وی خود را برای‌ حکومت محق می‌داند و خودش را سردمدار جریان تشیع در عراق می‌داند و هچ حقی ر ابرای دیگران قائل نیست. تندروی‌های ایشان، باعث درگیری‌های بین شیعیان و کشته شدن تعداد زیادی افراد شده است. با این حال اگر که عربستان موفق شود ایشان را به سمت خودش بکشد، قطعا این شکافی است میان شیعیان عراق و می‌تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد.

این کارشناس مسائل خاورمیانه در ادامه گفت، دیدگاه جمهور‌ی اسلامی ایران، همواره این بوده‌ که دولت ‌دشمن ایران در عراق بر سر کار نیاید. ایران هیچ گاه نخواسته دولت عراق تحت نفوذ ایران ‌یا یک شخصیت وابسته به ایران حاکم بر عراق باشد. ایران با توجه به تجربه تلخ دوران صدام و دوران جنگ تحمیلی هشت ساله نمی‌خواهد در عراق‌ با آمدن ‌فردی که تمایلات خصمانه نسبت به ایران دارد، دوباره تاریخ تکرار شود؛ بنابراین، نباید گذاشت تاریخ صدام تکرار شود. ایران پیش از مالکی از ابراهیم جعفر‌ی هم حمایت می‌کرد. برای ایران شخص خیلی مهم نیست. هرچند آقای مالکی از نظر قدرت مدیریت یک توانایی بالایی از خود‌ نشان داد. شاید الان یک مشکل در صحنه سیاسی عراق این باشد که یک شخص توانایی که قدرت مدیریت داشته باشد، کم است. از این نظر ادامه حکومت نوری مالکی این حسن را دارد که خودش شخصیت مقتدری ‌است، ولی ‌انتقادهایی به ایشان وارد است. شاید اگر مالکی، مقداری با سعه صدر بیشتر با مخالفان برخورد ‌و یا تلاش می‌کرد گروه‌های دیگر را در تصمیم‌گیری شریک کند و در واقع با سیاست باز‌تری عمل می‌کرد، امروز دولت وی ‌مشکلات کمتری داشت.

اسداللهی علت سفر نوری مالکی به تهران را این گونه ارزیابی کرد که‌ دو بازیگر اصلی در صحنه عراق امریکا و ایران هستند. بی‌گمان ایران یکی از بازیگران اصلی در عراق است و این چیزی است که همه دنیا به آن اعتراف می‌کنند. میزان نفوذ ایران در عراق بر کسی پوشیده نیست‌. ایران توانسته است بسیاری از مشکلات عراق را حل و وفاق ملی در آنجا به راه اندازد. ما دیدیم که ایاد علاوی با یک کرسی بیشتر انتخابات گذشته را پیروز شد، ولی موفق نشد دولت تشکیل بدهد. ‌به این علت‌ که گروه‌های هم‌پیمان ایران با وی تعامل نکردند و ایران توانست از این محبوبیت استفاده کند و یک نوع ائتلاف پشت سر مالکی تشکیل دهد و مالکی به نخست وزیری عراق برسد. قطعا آقای مالکی در این سفر علاوه بر روابط دوجانبه دو کشور مسأله ادامه نخست وزیری خود را مد نظر خواهد داشت. او می‌خواهد از نفوذ ایران در انتخابات آینده عراق استفاده کند.

وی ادامه داد، امریکایی‌ها نیز در عراق تأثیر‌گذار و تعیین‌کننده هستند. آن‌ها نیز قطعا گزینه مالکی را ترجیح می‌دهند؛ بنابراین، ایران و امریکا می‌توانند تعیین‌کننده باشند، نه اینکه نتیجه اتنخابات را تغییر ‌‌دهند، اما می‌توانند در ائتلاف‌های انتخاباتی تأثیر‌گذار باشند. البته نمی‌شود منکر شد که وضعیت فعلی آقای مالکی در این دوره انتخابات نسبت به دوره قبل ضعیف‌تر شده است. این یک واقعیت است. آقای مالکی می‌داند وضعیتش در حال حاضر، ‌متزلزل‌ است و بسیار نیازمند ائتلاف قوی است که پشت سرش باشد. اگر این ائتلاف متزلزل شود، قطعا انتخابات را می‌بازد و دیگر نمی‌تواند به پست نخست وزیر برگردد. به همین دلیل مالکی، نیازمند یک حمایت داخلی و خارجی است.

متن کامل این گفت‌و‌گو را اینجا بخوانید.