مديريت اختلافات، استراتژي يا تاكتيك
دکتر علی شمخانی*
طول سه هفته گذشته، افكار عمومي داخلي و رسانه هاي خارجي به صورت كم سابقه اي بر موضوع اولين حضور رييس دولت يازدهم در مجمع عمومي سازمان ملل متحد و گفتگوي ايشان با جامعه جهاني متمركز بود.
اين رويداد مهم پس از سخنراني رييس جمهوري ايالات متحده آمريكا در صبح نخستين روز شصت و هشتمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل صورت پذيرفت و بعد از ظهر همان روز به وقت نيويورك نيز دكتر حسن روحاني در اين تريبون جهاني سخنراني كرد.
اقبال كم نظير مردم ايران به اين رويداد كه تا پاسي از شب پخش مستقيم آن را از رسانه هاي تصويري پيگيري كردند در كنار بازتاب هاي گسترده رسانه اي سخنراني رياست محترم جمهوري نشان مي دهد كه اين سفر و دستاوردهاي آن به عنوان فصل جديدي در اقدامات راهبردي جمهوري اسلامي ايران در حوزه ديپلماسي مورد توجه و تحليل داخلي وجهاني قرار گرفته است.
اما زمينه ها، اهداف و دستاوردهاي گام اول دولت تدبير و اميد در حوزه تعامل سازنده با جهان شامل موارد زير است:
۱- هوشمندي، تيزبيني،زمان شناسي و درايت رهبر معظم انقلاب اسلامي در حوزه تعيين راهبرد وهدايت فرآيند قدرت سازي وبهره گيري از آن در عرصه تعاملات خارجي و تامين منافع ملي، واقعيتي است كه دوست و دشمن به آن اذعان داشته و همواره از آن به عنوان يكي از درخشان ترين جنبه هاي شخصيتي ايشان نام مي برند.
تاريخ نزديك به ربع قرن رهبري حضرت آيت الله خامنه اي و گذر موفق كشور از گردنه هاي سخت و چالش هاي شكننده داخلي و خارجي نيز گواه صادقي بر اين مدعاست.
اما اين ظرفيت ارزشمند زماني توانسته است به صورت صددرصد تبديل به دستاورد ملموس در حوزه منافع ملي شود كه كارگزاران اجرايي كشور نيز در مقام ايفاي وظايف حرفه اي خود با شناخت كامل ملاحظات و رويكردهاي مورد نظر ايشان به وظايف تخصصي خود درست عمل كرده باشند.
دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران ادامه داده است: متاسفانه در برخي ادوار، مسئولين دستگاههاي مختلف كشور با فهم ناقص يا بعضا متناقض از رويكردهاي كلان رهبري، نه تنها موفق به عملياتي كردن جنبه هاي اجرايي منويات ايشان نشدند و بلكه با رفتارهاي غير حرفه اي موجبات افزايش هزينه هاي نظام، انقلاب و رهبري را در عرصه كسب و ارتقاي منافع ملي كشور فراهم كردند.
۲- فرآيند برگزاري يازدهمين دوره انتخابات رياست جمهوري كه با تدبير و گفتمان واقع گرايانه رهبر معظم انقلاب و حضور با شكوه مردم قهرمان به حماسه سياسي مبدل شد و همراه با اقدامات و مواضع ايشان طي دو ماه گذشته كه تبديل به كليد واژه هاي راهبردي در ادبيات سياسي گرديد را بايد به عنوان بسترسازي مدبرانه به منظور ايفاي نقش جديد دولت در عرصه هاي داخلي و خارجي مورد توجه و مداقه قرار داد.
اين سرمايه گرانقدر كه توشه راهبردي كم نظيري در حوزه قدرت سازي از مولفه هاي نرم مي باشد، شرايطي را رقم زد تا دستگاههاي مرتبط كشور با همفكري، همكاري و همدلي مثال زدني بتوانند طراحي نويني را در عرصه سازماندهي و ساماندهي فضاي سياسي، اقتصادي و اجتماعي كشور وبهره گيري از آن در تعاملات ديپلماتيك را به مورد اجرا بگذارند.
۳- بي شك سخنان دقيق، سنجيده و پرمحتواي رياست محترم جمهوري اسلامي ايران در مجمع عمومي سازمان ملل متحد كه همراه با تبيين بدون تنازل مواضع اصولي و ارزشي نظام بود، مصداق قابل تحسين بهره گيري خردمندانه از ظرفيت هاي ايجاد شده از سوي رهبر معظم انقلاب در عرصه ديپلماسي بوده و گام محكم و متيني است كه دستگاه اجرايي كشور در حوزه تعامل سازنده با جهان بر داشته است.
رفتار و گفتار برنامه ريزي شده رياست محترم جمهوري اسلامي ايران در نيويورك، حركتي نظام مند و نه اقتضايي در مسيري نشانه گذاري شده و چارچوب مند بوده و دستاوردهاي آن را نيز مي بايست با محك اهداف تعيين شده از قبل مورد ارزيابي قرار داد.
۴- در آستانه سفر رييس جمهوري و پس از حضور ايشان در نيويورك، گمانه زني هاي متعدد و متنوعي از سوي اصحاب قلم و تريبون در داخل و خارج از كشور پيرامون اين سفر و دستاوردهاي آن مطرح شده بود.
پس از سخنراني ايشان در مجمع عمومي نيز تحليل هاي گسترده اي از بيانات ايشان در رسانه هاي داخلي و خارجي منتشر گرديد، ليكن بايد از مهمترين بخش از اظهارات رييس جمهور در كنار اعلام مواضع اصولي و دائمي ايران درباره موضوعاتي چون تروريسم،اشغالگري، نظامي گري و توسعه خشونت كه بايد از آن به عنوان چارچوب اصلي سخنراني ياد كرد،
اشاره هوشمندانه آقاي روحاني به عزم ايران براي كاهش تنش در روابط و آمادگي جمهوري اسلامي براي مديريت اختلافات بود. بيان اين راهبرد مهم، مبين اين واقعيت است كه رهبران ايران در عرصه ديپلماسي، نگاهي واقع گرا داشته و به ايجاد تعادل ميان واقعيت ها و مقدورات معتقد مي باشند. اگرچه ادبيات متفاوت و محترمانه رييس جمهوري ايالات متحده امريكا در مورد ايران در نطق مجمع عمومي، موضوعي قابل بررسي مي باشد، ليكن نمي توان انتظار داشت كه كاهش اختلافات سي و چند ساله جمهوري اسلامي و ايالات متحده كه پيچيدگي هاي قابل ملاحظه اي نيز دارد، تنها با رد و بدل كردن چند جمله غيرخصمانه و لبخندهاي رايج ديپلماتيك پايان پذيرد.
بي شك دستيابي به چارچوبي واقع گرايانه، مرحله اي و مبتني بر شرابط برد-برد، نيازمند بهره گيري از الگويي جامع و مانع است و رييس جمهوري نيز با تاكيد بر ضرورت دستيابي به اين الگو، از آن به عنوان مديريت اختلافات نام برد.
شمخاني در بند آخر مقاله خود آورده است: محتواي نطق هاي روساي جمهوري ايران و آمريكا در مجمع عمومي سازمان ملل متحد، نشان مي دهد كه براي اولين بار وزن جنبه هاي همگرا- هرچند در موضوعات كلي- در اظهارات دو رييس جمهوري بيشتر از جنبه هاي متضاد بود .
اين مهم ضمن آنكه تاييد كننده و اقعيتي روشن به نام وجود اختلاف در رويكردهاي دو كشور مي باشد، از نگاه جديد تهران و واشنگتن در بيان وجوه اشتراك -هر چند اندك- حكايت مي كند.
در گفتار دو رييس جمهوري، موضوعات مشتركي چون پذيرش حقوق هسته اي ايران، تاكيد بر فتواي رهبر معظم انقلاب در خصوص حرمت سلاح كشتار جمعي، نفي خشونت و افراطي گري، تعهد به ديپلماسي براي حل و رفع اختلافات و تعيين نقطه تماس براي گفتگو مورد اشاره قرار گرفت كه نشانه هاي معني داري از وجود زمينه هاي مثبت براي مديريت اختلافات مي باشد.
آقاي روحاني در نيويورك به نمايندگي از جمهوري اسلامي ايران به صراحت بر عزم راهبردي تهران براي مديريت اختلافات سخن گفت و تاكيد كرد كه صلح در دسترس است.
اينك اين فرصت براي ايالات متحده آمريكا فراهم شده است كه در آزموني جهاني نشان دهد، به ديپلماسي باور دارد يا مي خواهد همچنان گفتمان غالب خودرا بر لوله توپخانه ها ،لانچر موشك ها و غرش بمب افكن ها استوار كند.
* نماينده مقام معظم رهبري و دبير شورايعالي امنيت ملي
اين رويداد مهم پس از سخنراني رييس جمهوري ايالات متحده آمريكا در صبح نخستين روز شصت و هشتمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل صورت پذيرفت و بعد از ظهر همان روز به وقت نيويورك نيز دكتر حسن روحاني در اين تريبون جهاني سخنراني كرد.
اقبال كم نظير مردم ايران به اين رويداد كه تا پاسي از شب پخش مستقيم آن را از رسانه هاي تصويري پيگيري كردند در كنار بازتاب هاي گسترده رسانه اي سخنراني رياست محترم جمهوري نشان مي دهد كه اين سفر و دستاوردهاي آن به عنوان فصل جديدي در اقدامات راهبردي جمهوري اسلامي ايران در حوزه ديپلماسي مورد توجه و تحليل داخلي وجهاني قرار گرفته است.
اما زمينه ها، اهداف و دستاوردهاي گام اول دولت تدبير و اميد در حوزه تعامل سازنده با جهان شامل موارد زير است:
۱- هوشمندي، تيزبيني،زمان شناسي و درايت رهبر معظم انقلاب اسلامي در حوزه تعيين راهبرد وهدايت فرآيند قدرت سازي وبهره گيري از آن در عرصه تعاملات خارجي و تامين منافع ملي، واقعيتي است كه دوست و دشمن به آن اذعان داشته و همواره از آن به عنوان يكي از درخشان ترين جنبه هاي شخصيتي ايشان نام مي برند.
تاريخ نزديك به ربع قرن رهبري حضرت آيت الله خامنه اي و گذر موفق كشور از گردنه هاي سخت و چالش هاي شكننده داخلي و خارجي نيز گواه صادقي بر اين مدعاست.
اما اين ظرفيت ارزشمند زماني توانسته است به صورت صددرصد تبديل به دستاورد ملموس در حوزه منافع ملي شود كه كارگزاران اجرايي كشور نيز در مقام ايفاي وظايف حرفه اي خود با شناخت كامل ملاحظات و رويكردهاي مورد نظر ايشان به وظايف تخصصي خود درست عمل كرده باشند.
دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران ادامه داده است: متاسفانه در برخي ادوار، مسئولين دستگاههاي مختلف كشور با فهم ناقص يا بعضا متناقض از رويكردهاي كلان رهبري، نه تنها موفق به عملياتي كردن جنبه هاي اجرايي منويات ايشان نشدند و بلكه با رفتارهاي غير حرفه اي موجبات افزايش هزينه هاي نظام، انقلاب و رهبري را در عرصه كسب و ارتقاي منافع ملي كشور فراهم كردند.
۲- فرآيند برگزاري يازدهمين دوره انتخابات رياست جمهوري كه با تدبير و گفتمان واقع گرايانه رهبر معظم انقلاب و حضور با شكوه مردم قهرمان به حماسه سياسي مبدل شد و همراه با اقدامات و مواضع ايشان طي دو ماه گذشته كه تبديل به كليد واژه هاي راهبردي در ادبيات سياسي گرديد را بايد به عنوان بسترسازي مدبرانه به منظور ايفاي نقش جديد دولت در عرصه هاي داخلي و خارجي مورد توجه و مداقه قرار داد.
اين سرمايه گرانقدر كه توشه راهبردي كم نظيري در حوزه قدرت سازي از مولفه هاي نرم مي باشد، شرايطي را رقم زد تا دستگاههاي مرتبط كشور با همفكري، همكاري و همدلي مثال زدني بتوانند طراحي نويني را در عرصه سازماندهي و ساماندهي فضاي سياسي، اقتصادي و اجتماعي كشور وبهره گيري از آن در تعاملات ديپلماتيك را به مورد اجرا بگذارند.
۳- بي شك سخنان دقيق، سنجيده و پرمحتواي رياست محترم جمهوري اسلامي ايران در مجمع عمومي سازمان ملل متحد كه همراه با تبيين بدون تنازل مواضع اصولي و ارزشي نظام بود، مصداق قابل تحسين بهره گيري خردمندانه از ظرفيت هاي ايجاد شده از سوي رهبر معظم انقلاب در عرصه ديپلماسي بوده و گام محكم و متيني است كه دستگاه اجرايي كشور در حوزه تعامل سازنده با جهان بر داشته است.
رفتار و گفتار برنامه ريزي شده رياست محترم جمهوري اسلامي ايران در نيويورك، حركتي نظام مند و نه اقتضايي در مسيري نشانه گذاري شده و چارچوب مند بوده و دستاوردهاي آن را نيز مي بايست با محك اهداف تعيين شده از قبل مورد ارزيابي قرار داد.
۴- در آستانه سفر رييس جمهوري و پس از حضور ايشان در نيويورك، گمانه زني هاي متعدد و متنوعي از سوي اصحاب قلم و تريبون در داخل و خارج از كشور پيرامون اين سفر و دستاوردهاي آن مطرح شده بود.
پس از سخنراني ايشان در مجمع عمومي نيز تحليل هاي گسترده اي از بيانات ايشان در رسانه هاي داخلي و خارجي منتشر گرديد، ليكن بايد از مهمترين بخش از اظهارات رييس جمهور در كنار اعلام مواضع اصولي و دائمي ايران درباره موضوعاتي چون تروريسم،اشغالگري، نظامي گري و توسعه خشونت كه بايد از آن به عنوان چارچوب اصلي سخنراني ياد كرد،
اشاره هوشمندانه آقاي روحاني به عزم ايران براي كاهش تنش در روابط و آمادگي جمهوري اسلامي براي مديريت اختلافات بود. بيان اين راهبرد مهم، مبين اين واقعيت است كه رهبران ايران در عرصه ديپلماسي، نگاهي واقع گرا داشته و به ايجاد تعادل ميان واقعيت ها و مقدورات معتقد مي باشند. اگرچه ادبيات متفاوت و محترمانه رييس جمهوري ايالات متحده امريكا در مورد ايران در نطق مجمع عمومي، موضوعي قابل بررسي مي باشد، ليكن نمي توان انتظار داشت كه كاهش اختلافات سي و چند ساله جمهوري اسلامي و ايالات متحده كه پيچيدگي هاي قابل ملاحظه اي نيز دارد، تنها با رد و بدل كردن چند جمله غيرخصمانه و لبخندهاي رايج ديپلماتيك پايان پذيرد.
بي شك دستيابي به چارچوبي واقع گرايانه، مرحله اي و مبتني بر شرابط برد-برد، نيازمند بهره گيري از الگويي جامع و مانع است و رييس جمهوري نيز با تاكيد بر ضرورت دستيابي به اين الگو، از آن به عنوان مديريت اختلافات نام برد.
شمخاني در بند آخر مقاله خود آورده است: محتواي نطق هاي روساي جمهوري ايران و آمريكا در مجمع عمومي سازمان ملل متحد، نشان مي دهد كه براي اولين بار وزن جنبه هاي همگرا- هرچند در موضوعات كلي- در اظهارات دو رييس جمهوري بيشتر از جنبه هاي متضاد بود .
اين مهم ضمن آنكه تاييد كننده و اقعيتي روشن به نام وجود اختلاف در رويكردهاي دو كشور مي باشد، از نگاه جديد تهران و واشنگتن در بيان وجوه اشتراك -هر چند اندك- حكايت مي كند.
در گفتار دو رييس جمهوري، موضوعات مشتركي چون پذيرش حقوق هسته اي ايران، تاكيد بر فتواي رهبر معظم انقلاب در خصوص حرمت سلاح كشتار جمعي، نفي خشونت و افراطي گري، تعهد به ديپلماسي براي حل و رفع اختلافات و تعيين نقطه تماس براي گفتگو مورد اشاره قرار گرفت كه نشانه هاي معني داري از وجود زمينه هاي مثبت براي مديريت اختلافات مي باشد.
آقاي روحاني در نيويورك به نمايندگي از جمهوري اسلامي ايران به صراحت بر عزم راهبردي تهران براي مديريت اختلافات سخن گفت و تاكيد كرد كه صلح در دسترس است.
اينك اين فرصت براي ايالات متحده آمريكا فراهم شده است كه در آزموني جهاني نشان دهد، به ديپلماسي باور دارد يا مي خواهد همچنان گفتمان غالب خودرا بر لوله توپخانه ها ،لانچر موشك ها و غرش بمب افكن ها استوار كند.
* نماينده مقام معظم رهبري و دبير شورايعالي امنيت ملي
