سایه سنگین دلالان بر سر کشاورزی

این روزها جولان واسطه گران و دلالان در بازار محصولات کشاورزی سبب شده تا در فصل برداشت حسرت محصولات بر باد رفته و زحمت بی نتیجه عاید کشاورزان این مرز و بوم شود و با وجود نابسامانی‌ها در سیستم فروش سبب شده تا باز هم سر کشاورزان زحمت کش بی کلاه بماند.در بعضی از محصولات كشاورزی درآمد كشاورزان با وجود افزایش قیمت ها نه تنها بالا نرفته است بلكه كاهش قابل توجهی هم داشته است.

به گزارش خبرگزاری کشاورزی ایران بعنوان مثال امسال هر کیلوگرم هلو و شلیل بین 300 تا 500 تومان از تولیدکننده خریداری شد. این در حالی است که در بازار بیش از دوهزار تومان به فروش رسید.میدان‌های میوه و تره بار نیز هر کیلوگرم گوجه فرنگی با کیفیت را حدودا 250 تومان می‌خرند و بر این اساس در بهترین حالت نیز هزینه‌های کاشت، داشت و برداشت گوجه فرنگی از مبلغ فروش بالاتر می‌شود.در حالی که کارخانه‌های تولید رب استان، هر کیلوگرم گوجه فرنگی با کیفیت را حدود 190 تومان می‌خرند؛ هزینه تولید این محصول در هر یک کیلوگرم حدود 300 تومان برآورد شده است.این در حالی است که برخی از گوجه کاران 2 کیلو بذر اصلاح شده را با قیمت 400 هزار تومان خریده‌اند اما در حال حاضر و در فصل برداشت کل محصول تولیدی آنها را با قیمت 400 هزار تومان نیز نمی‌خرند.

درست است که برخی عوامل بین المللی و داخلی درگرانی های اخیر نقش دارند، اما سودجویی دلالان و واسطه ها در بخش کشاورزی و دامی مهمترین عامل افزایش قیمت تولیدات و فراورده های این بخش است.تولید محصولات كشاورزی دارای هزینه ثابت و سالیانه است كه گاهی این هزینه با افزایش آن تاثیر زیادی در قیمت تمام شده و فروش محصولات كشاورزی دارد. هزینه های تولید محصولات كه شامل حامل های انرژی، نیروی انسانی، آب، زمین، كود، سموم شیمیایی و سایر نهاده های دیگر است در سال های اخیر به دلایلی از جمله هدفمندسازی یارانه ها و تورم باعث افزایش هزینه های تولید و به تبع آن افزایش قیمت محصولات كشاورزی شده است.

تهیه مواد اولیه از جمله بذر، كود و سم نیز به دلیل آزاد سازی قیمت ها با قیمت بالا به دست كشاورزان و باغداران می رسد كه این امر باعث افزایش هزینه ها و كم شدن حاشیه سود كشاورزان در صورت تثبیت قیمت ها می شود.درسال های اخیر علاوه بر افزایش هزینه ها خشكسالی های پی در پی نیز باعث كاهش منابع آب، افزایش شوری آب و خاك و به تبع آن كاهش تولید با وجود هزینه های زیاد شده است كه این امر به ناچار كشاورزان را وادار به افزایش قیمت محصولات خود برای جبران هزینه ها می كند.

در حمل و نقل محصولات كشاورزی موضوع هدفمند سازی یارانه ها، افزایش قیمت سوخت و دستمزدها تاثیر زیادی داشته است.با وجود این افزایش هزینه ها، كشاورزان آن چنان نقشی در تعیین قیمت فروش محصولات خود ندارند ودر این بین نقش واسطه ها در تعیین و افزایش قیمت ها پررنگ تر از سایر صنف ها است.

اكنون میادین میوه و تره بار و واردات مربوط به وزارت صنعت معدن و تجارت است و وزارت جهاد كشاورزی تنها وظیفه تولید را برعهده دارد. باوجود تلاش مجموعه جهاد كشاورزی ، وزارت صنعت، معدن و تجارت توفیقی در كنترل و مدیریت تنظیم بازار نداشته است و واسطه ها همچنان میدان دار و تعیین كننده نرخ محصولات كشاورزی هستند.

آن چه مسلم است به دلیل نبود یك مجموعه منسجم و تشكل خاص خرید و فروش محصول، واسطه ها خارج از هر معیار و ضوابطی عمل كرده و محصولات كشاورزی را از كشاورزان به حداقل قیمت خرید و با حداكثر قیمت به دست مصرف كنندگان می رسانند.در این میان هیچ گونه نظارتی نیز بر كار واسطه ها نیست و این قشر بیشترین سود را در این بین از آن خود می كنند.

نبود تشكل و تعاونی برای ساماندهی بازار، فقدان بسته بندی مناسب محصولات توسط كشاورزان، نبود صنایع بسته بندی وتبدیلی و ناتوانی این صنایع درخرید محصولات از كشاورزان، مشكلات تولید و نبود اعتبار لازم برای انجام عملیات مكانیزه كاشت، داشت و برداشت برای كاهش هزینه های تولید از جمله مسایلی است كه باعث شده تا واسطه ها میدان دار باشند. این مسایل نابسامانی های زیادی را برای تولید كنندگان و مصرف كنندگان به وجود می آورند.

دلالان محصولات باغی و زراعی را با قیمت پایین از باغداران و زارعان خریداری می‌کنند و آن را با چند برابر سود به دست مصرف‌کننده می‌رسانند.دلالان با خرید محصولات کشاورزی به قیمت پایین و احتکار و کنترل گلوگاه‌های عرضه سود و حاشیه سود فروش را از آن خود می‌کنند، لذا ایجاد مرکز عرضه مستقیم محصولات کشاورزی بهترین سازوکار مقابله با دلالی است تا تولیدکننده محصول خود را به‌طور مستقیم و با قیمت بالاتر به مصرف‌کننده برساند. راه‌اندازی این مرکز به سود مصرف‌کننده نیز هست. چرا که به‌طور مستقیم مغازه‌داران از تولیدکننده خریداری و به دست مصرف‌کننده می‌رسانند.