كودكی با طعم افيون
امين جلالوند
کد خبر: ۲۶۱۹۹۹
| | 3504 بازدید
همان‌طور كه هيچ مرجع رسمي به طور دقيق نمي‌داند چه تعداد كودك كار و خيابان در ايران وجود دارد، منبع دقيقي را هم نمي‌توان پيدا كرد كه آماري موثق درباره كودكان معتاد در ايران ارائه دهد.
آمارهاي غيررسمي حكايت از وجود بيش از دو ميليون كودك كار در ايران دارد كه بسياري از كارشناسان حوزه كودكان نيز معتقدند شماري از همين كودكان كار، به نوعي اسير مصرف مواد مخدر هستند.
افزون بر تبعات جسمي و رواني كه مصرف اين‌گونه مواد مخدر بر سلامت اين كودكان دارد، تبعات اجتماعي حاصل از مصرف مواد مخدر توسط اين گروه از كودكان نيز بسيار چشمگير و حائز اهميت است؛ زيرا به هر حال نبايد از خاطر برد كه همين كودكان در آينده‌اي نزديك به نيروي كار و توليد جامعه تبديل خواهند شد، اما در صورتي كه بسترهاي اجتماعي و خانوادگي موجب شود كه كودكي به دام اعتياد گرفتار شود، عواقب و پيامدهاي آن، تك‌تك اعضاي جامعه را متاثر خواهد كرد.
مقوله «اعتياد كودكان» فقط به كشور ايران محدود نمي‌شود و بسياري از كشورهاي جهان نيز به نوعي درگير اين آسيب اجتماعي بوده و هستند، به همين دليل مي‌توان با نگاه به تجربه‌هاي موفق كشورهاي ديگر در حوزه برخورد با اين معضل اجتماعي و واكاوي و تحليل علمي اين پديده، درماني موثر براي اين بيماري اجتماعي جستجو كرد.
«كودكان معتاد» اصطلاحي كلي است؛ يعني براي تبيين اين آسيب اجتماعي، ابتدا بايد به طور دقيق تعيين كرد كه كودك كيست و در حقيقت تا چه سني مي‌توان به يك فرد معتاد، عنوان «كودك معتاد» را اطلاق كرد؟
دكتر عليرضا نوروزي، روانپزشك و كارشناس حوزه اعتياد در اين‌باره به «جام‌جم» مي‌گويد: معمولا اگر كودكي زير 12 سال سن داشته باشد، به طور طبيعي از مصرف مواد مخدر لذت نمي‌برد، اما بر اثر يك‌سري يادگيري‌هاي غلطي كه كودك تحت تاثير آن قرار مي‌گيرد، مصرف مواد مخدر در برخي كودكان مشاهده مي‌شود.
وي تاكيد مي‌كند: نبايد از خاطر ببريم كه كودكان در سنين زير 12 سالگي، مغزشان كاملا تكامل نيافته است و ريشه مصرف مواد مخدر در آنها بيشتر به دلايل خارجي مربوط مي‌شود؛ مثلا كودك احتمال دارد بر اثر مصرف مواد توسط والدين به سمت اعتياد كشيده شود يا حتي برخي خانواده‌ها كه به طرز غلطي گمان مي‌كنند مصرف مواد مخدر مي‌تواند مشكلات فيزيكي و جسمي كودك بيمارشان را مرتفع كند.
اعتياد نوزادان قابل درمان است
نوروزي با اشاره به خطرات مصرف مواد مخدر بر سلامت جنين يادآور مي‌شود: در برخي موارد يك نوع وابستگي فيزيولوژي به مواد مخدر در بدن نوزاد مشاهده مي‌شود كه دليل اين امر نيز مصرف مواد مخدر توسط مادران باردار است.اين كارشناس حوزه اعتياد با بيان اين كه اعتياد در نوزادان قابل درمان است، خاطرنشان مي‌كند: وقتي نوزادي در رحم مادر به اعتياد مبتلا مي‌شود، ما روانپزشكان به اين حالت «سندرم پرهيز نوزادي» مي‌گوييم كه اين بيماري در صورت تشخيص درست و بموقع، قابل درمان است.
ريشه‌هاي گرايش به اعتياد در نوجوانان
در بسياري از كشورها از جمله ايران، افراد زير 18 سال از منظر قانوني بالغ محسوب نمي‌شوند، اما جداي از منظر قانوني، از نظر رواني نيز تاثير سن در بروز اعتياد كتمان‌ناپذير است.
در همين زمينه نوروزي عنوان مي‌كند: از 12 سالگي به بعد و با شروع دوره نوجواني، دلايل گرايش به اعتياد با دوران كودكي متفاوت است؛ در اين دوره سني، گرايش به اعتياد مي‌تواند بر اثر كنجكاوي، مخاطره‌جويي، اثبات خود به ديگران يا پذيرفته شدن در جمع همسالان باشد.
وي مي‌افزايد: در سنين نوجواني، اثر گروه همسالان در گرايش نوجوانان به سمت و سوي اعتياد بسيار موثر است و جداي از اين عامل، گاه افسردگي در نوجوانان نيز مي‌تواند مقدمه‌اي براي بروز اعتياد باشد.
نكته: اگرچه خانواده‌هايي كه در آن والدين معتاد هستند، احتمال اعتياد كودكان هم بالا مي‌رود، اما اين موضوع اصلا به اين معني نيست كه كودكان معتاد همواره در خانواده‌هاي معتاد مبتلا مي‌شوند
نوروزي با اشاره به تاثير منفي برخي خانواد‌ها در بروز اعتياد در نوجوانان هشدار مي‌دهد: قبل از دوران نوجواني، تاثير منفي مصرف مواد مخدر توسط اعضاي خانواده عامل اصلي شيوع اعتياد در كودكان است اما عمده‌ترين عامل اعتياد در نوجوانان، تاثير گروه همسالان است؛ گرچه در همين دوره نيز نبايد از تاثير منفي برخي خانواده‌ها غافل شد.
اعتياد، بلوغ نوجوانان را به تاخير مي‌اندازد
بلوغ در دو سطح جسمي و ذهني قابل بررسي است و از همين منظر نيز بايد تاثير اعتياد را بر فرآيند بلوغ تحليل كرد.
نوروزي بر اين باور است كه مصرف مواد مخدر توسط كودكان، بلوغ جسمي آنها را به تاخير مي‌اندازد.
وي خاطرنشان مي‌كند: اعتياد موجب مي‌شود خيلي از كاركردهاي رشدي و هورموني كودك تخريب شود و در نتيجه فرآيند بلوغ در كودكان معتاد با اختلال روبه‌رو خواهد شد.
اين روانپزشك حوزه اعتياد با اشاره به تاثيرات رواني مصرف مواد مخدر بر سن بلوغ مي‌گويد: مصرف مواد مخدر از نظر ذهني نيز بر فرآيند بلوغ تاثير مي‌گذارد؛ به گونه‌اي كه سبك زندگي كودك را تخريب كرده و تمامي مهارت‌هايي كه فرد بايد در زندگي بياموزد نيز تحت تاثير مواد مخدر قرار مي‌گيرد؛ در واقع وقتي كودكي در سنين پايه مهارت‌هاي لازم را براي ادامه يك زندگي طبيعي ياد نگيرد، فرآيند بلوغ ذهني نيز تحت تاثير مصرف مواد مخدر به تاخير خواهد افتاد.وي عنوان مي‌كند: در كشور ما مصرف ترياك، هروئين و كراك در فهرست مواد مخدر پرتقاضا هستند و طبيعتا نوع مواد مخدري كه كودكان مصرف مي‌كنند نيز به همين شكل و سياق است.
خطر اعتياد به مواد مخدر در مدارس
اگرچه خانواده‌هايي كه در آن والدين معتاد هستند، احتمال اعتياد كودكان هم بالا مي‌رود، اما اين موضوع اصلا به اين معني نيست كه كودكان معتاد همواره در خانواده‌هاي معتاد مبتلا مي‌شوند.
علاوه بر آن، اين تصور هم كه اعتياد تنها در پاتوق‌هاي معتادان نفس مي‌كشد و در مراكز آموزشي و فرهنگي ظاهر نمي‌شود، تصوري غلط و خوش خيالانه است.
مدارس و دانشگاه‌ها گرچه نسبت به ساير محيط‌هاي جامعه، مكان سالم‌تري براي افراد محسوب مي‌شوند، اما اين موضوع اصلا به اين معنا نيست كه خطر اعتياد در مدارس وجود ندارد.
شمار زيادي از كودكاني كه والدين آنها به مصرف مواد مخدر اعتياد دارند، در مدارس سراسر كشور تحصيل مي‌كنند و حتي اگر خود اين كودكان هم معتاد نباشند، مي‌توانند تجربه‌هاي دنياي اعتياد را براي همسن و سال‌هاي خود شرح دهند؛ شرحي كه مي‌تواند كنجكاوي بسياري از كودكان را براي مصرف مواد مخدر برانگيزد.
در حقيقت، چه كودك دانش‌آموزي كه توسط والدين خود به اعتياد مبتلا شده است و چه كودك محصلي كه تجربه‌هاي مصرف مواد مخدر توسط والدين خود را از نزديك ديده است، مي‌تواند عاملي براي كنجكاوي و تهييج ساير همكلاسي‌هايش براي مصرف مواد مخدر باشد.
نظارت بيشتر والدين بر رفتارهاي كودك دانش‌آموز، اهميت دادن به رفتارهاي غيرطبيعي كودكان، برگزاري كلاس‌هاي آموزش پيشگيري از اعتياد در مدارس (كلاس‌هايي با محتواي متناسب با سن كودكان) و هوشياري معلمان و مربيان مدارس كشور مي‌تواند شرايطي را فراهم كند كه ضريب نفوذ اعتياد در مدارس كشور كاهش يابد و خانواده‌ها با فراغ خاطر بيشتري فرزندان خود را به مدارس راهي كنند.
منبع: جام جم
آمارهاي غيررسمي حكايت از وجود بيش از دو ميليون كودك كار در ايران دارد كه بسياري از كارشناسان حوزه كودكان نيز معتقدند شماري از همين كودكان كار، به نوعي اسير مصرف مواد مخدر هستند.
افزون بر تبعات جسمي و رواني كه مصرف اين‌گونه مواد مخدر بر سلامت اين كودكان دارد، تبعات اجتماعي حاصل از مصرف مواد مخدر توسط اين گروه از كودكان نيز بسيار چشمگير و حائز اهميت است؛ زيرا به هر حال نبايد از خاطر برد كه همين كودكان در آينده‌اي نزديك به نيروي كار و توليد جامعه تبديل خواهند شد، اما در صورتي كه بسترهاي اجتماعي و خانوادگي موجب شود كه كودكي به دام اعتياد گرفتار شود، عواقب و پيامدهاي آن، تك‌تك اعضاي جامعه را متاثر خواهد كرد.
مقوله «اعتياد كودكان» فقط به كشور ايران محدود نمي‌شود و بسياري از كشورهاي جهان نيز به نوعي درگير اين آسيب اجتماعي بوده و هستند، به همين دليل مي‌توان با نگاه به تجربه‌هاي موفق كشورهاي ديگر در حوزه برخورد با اين معضل اجتماعي و واكاوي و تحليل علمي اين پديده، درماني موثر براي اين بيماري اجتماعي جستجو كرد.
«كودكان معتاد» اصطلاحي كلي است؛ يعني براي تبيين اين آسيب اجتماعي، ابتدا بايد به طور دقيق تعيين كرد كه كودك كيست و در حقيقت تا چه سني مي‌توان به يك فرد معتاد، عنوان «كودك معتاد» را اطلاق كرد؟
دكتر عليرضا نوروزي، روانپزشك و كارشناس حوزه اعتياد در اين‌باره به «جام‌جم» مي‌گويد: معمولا اگر كودكي زير 12 سال سن داشته باشد، به طور طبيعي از مصرف مواد مخدر لذت نمي‌برد، اما بر اثر يك‌سري يادگيري‌هاي غلطي كه كودك تحت تاثير آن قرار مي‌گيرد، مصرف مواد مخدر در برخي كودكان مشاهده مي‌شود.
وي تاكيد مي‌كند: نبايد از خاطر ببريم كه كودكان در سنين زير 12 سالگي، مغزشان كاملا تكامل نيافته است و ريشه مصرف مواد مخدر در آنها بيشتر به دلايل خارجي مربوط مي‌شود؛ مثلا كودك احتمال دارد بر اثر مصرف مواد توسط والدين به سمت اعتياد كشيده شود يا حتي برخي خانواده‌ها كه به طرز غلطي گمان مي‌كنند مصرف مواد مخدر مي‌تواند مشكلات فيزيكي و جسمي كودك بيمارشان را مرتفع كند.
اعتياد نوزادان قابل درمان است
نوروزي با اشاره به خطرات مصرف مواد مخدر بر سلامت جنين يادآور مي‌شود: در برخي موارد يك نوع وابستگي فيزيولوژي به مواد مخدر در بدن نوزاد مشاهده مي‌شود كه دليل اين امر نيز مصرف مواد مخدر توسط مادران باردار است.اين كارشناس حوزه اعتياد با بيان اين كه اعتياد در نوزادان قابل درمان است، خاطرنشان مي‌كند: وقتي نوزادي در رحم مادر به اعتياد مبتلا مي‌شود، ما روانپزشكان به اين حالت «سندرم پرهيز نوزادي» مي‌گوييم كه اين بيماري در صورت تشخيص درست و بموقع، قابل درمان است.
ريشه‌هاي گرايش به اعتياد در نوجوانان
در بسياري از كشورها از جمله ايران، افراد زير 18 سال از منظر قانوني بالغ محسوب نمي‌شوند، اما جداي از منظر قانوني، از نظر رواني نيز تاثير سن در بروز اعتياد كتمان‌ناپذير است.
در همين زمينه نوروزي عنوان مي‌كند: از 12 سالگي به بعد و با شروع دوره نوجواني، دلايل گرايش به اعتياد با دوران كودكي متفاوت است؛ در اين دوره سني، گرايش به اعتياد مي‌تواند بر اثر كنجكاوي، مخاطره‌جويي، اثبات خود به ديگران يا پذيرفته شدن در جمع همسالان باشد.
وي مي‌افزايد: در سنين نوجواني، اثر گروه همسالان در گرايش نوجوانان به سمت و سوي اعتياد بسيار موثر است و جداي از اين عامل، گاه افسردگي در نوجوانان نيز مي‌تواند مقدمه‌اي براي بروز اعتياد باشد.
نكته: اگرچه خانواده‌هايي كه در آن والدين معتاد هستند، احتمال اعتياد كودكان هم بالا مي‌رود، اما اين موضوع اصلا به اين معني نيست كه كودكان معتاد همواره در خانواده‌هاي معتاد مبتلا مي‌شوند
نوروزي با اشاره به تاثير منفي برخي خانواد‌ها در بروز اعتياد در نوجوانان هشدار مي‌دهد: قبل از دوران نوجواني، تاثير منفي مصرف مواد مخدر توسط اعضاي خانواده عامل اصلي شيوع اعتياد در كودكان است اما عمده‌ترين عامل اعتياد در نوجوانان، تاثير گروه همسالان است؛ گرچه در همين دوره نيز نبايد از تاثير منفي برخي خانواده‌ها غافل شد.
اعتياد، بلوغ نوجوانان را به تاخير مي‌اندازد
بلوغ در دو سطح جسمي و ذهني قابل بررسي است و از همين منظر نيز بايد تاثير اعتياد را بر فرآيند بلوغ تحليل كرد.
نوروزي بر اين باور است كه مصرف مواد مخدر توسط كودكان، بلوغ جسمي آنها را به تاخير مي‌اندازد.
وي خاطرنشان مي‌كند: اعتياد موجب مي‌شود خيلي از كاركردهاي رشدي و هورموني كودك تخريب شود و در نتيجه فرآيند بلوغ در كودكان معتاد با اختلال روبه‌رو خواهد شد.
اين روانپزشك حوزه اعتياد با اشاره به تاثيرات رواني مصرف مواد مخدر بر سن بلوغ مي‌گويد: مصرف مواد مخدر از نظر ذهني نيز بر فرآيند بلوغ تاثير مي‌گذارد؛ به گونه‌اي كه سبك زندگي كودك را تخريب كرده و تمامي مهارت‌هايي كه فرد بايد در زندگي بياموزد نيز تحت تاثير مواد مخدر قرار مي‌گيرد؛ در واقع وقتي كودكي در سنين پايه مهارت‌هاي لازم را براي ادامه يك زندگي طبيعي ياد نگيرد، فرآيند بلوغ ذهني نيز تحت تاثير مصرف مواد مخدر به تاخير خواهد افتاد.وي عنوان مي‌كند: در كشور ما مصرف ترياك، هروئين و كراك در فهرست مواد مخدر پرتقاضا هستند و طبيعتا نوع مواد مخدري كه كودكان مصرف مي‌كنند نيز به همين شكل و سياق است.
خطر اعتياد به مواد مخدر در مدارس
اگرچه خانواده‌هايي كه در آن والدين معتاد هستند، احتمال اعتياد كودكان هم بالا مي‌رود، اما اين موضوع اصلا به اين معني نيست كه كودكان معتاد همواره در خانواده‌هاي معتاد مبتلا مي‌شوند.
علاوه بر آن، اين تصور هم كه اعتياد تنها در پاتوق‌هاي معتادان نفس مي‌كشد و در مراكز آموزشي و فرهنگي ظاهر نمي‌شود، تصوري غلط و خوش خيالانه است.
مدارس و دانشگاه‌ها گرچه نسبت به ساير محيط‌هاي جامعه، مكان سالم‌تري براي افراد محسوب مي‌شوند، اما اين موضوع اصلا به اين معنا نيست كه خطر اعتياد در مدارس وجود ندارد.
شمار زيادي از كودكاني كه والدين آنها به مصرف مواد مخدر اعتياد دارند، در مدارس سراسر كشور تحصيل مي‌كنند و حتي اگر خود اين كودكان هم معتاد نباشند، مي‌توانند تجربه‌هاي دنياي اعتياد را براي همسن و سال‌هاي خود شرح دهند؛ شرحي كه مي‌تواند كنجكاوي بسياري از كودكان را براي مصرف مواد مخدر برانگيزد.
در حقيقت، چه كودك دانش‌آموزي كه توسط والدين خود به اعتياد مبتلا شده است و چه كودك محصلي كه تجربه‌هاي مصرف مواد مخدر توسط والدين خود را از نزديك ديده است، مي‌تواند عاملي براي كنجكاوي و تهييج ساير همكلاسي‌هايش براي مصرف مواد مخدر باشد.
نظارت بيشتر والدين بر رفتارهاي كودك دانش‌آموز، اهميت دادن به رفتارهاي غيرطبيعي كودكان، برگزاري كلاس‌هاي آموزش پيشگيري از اعتياد در مدارس (كلاس‌هايي با محتواي متناسب با سن كودكان) و هوشياري معلمان و مربيان مدارس كشور مي‌تواند شرايطي را فراهم كند كه ضريب نفوذ اعتياد در مدارس كشور كاهش يابد و خانواده‌ها با فراغ خاطر بيشتري فرزندان خود را به مدارس راهي كنند.
منبع: جام جم
گزارش خطا
نظرسنجی
کدام کالا را نسبت به قبل کمتر مصرف می‌کنید؟