شوکی دیگر به بازار ارز!

به گزارش «تابناک»، پس از مطرح شدن طرح مجلس برای سه نرخی شدن ارز از سوی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس ـ که بازتاب‌ها و واکنش‌های متفاوتی را در بر داشت ـ امروز ارسلان فتحی‌پور، از جای دادن پیشنهاد حذف ارائه ارز مسافرتی در بانک‌ها با نرخ مرجع خبر می‌دهد.

این در حالی است که پیش از این، واکنش‌های منفی فراوانی به طرح ارسلان فتحی‌پور برای سه نرخی کردن ارز مطرح بود و بسیاری آن را موجب رانت خواری در کشور دانستند.

اما واقعیت آن است که در اوضاع کنونی، طرح چند نرخی کردن ارز، مزایای خاص خود را دارد و در کوتاه مدت می‌تواند شوک کنونی در اقتصاد کشور را تا اندازه‌ای بهبود بخشد؛ البته تنها در کوتاه مدت.

بنا بر این گزارش، خود ارسلان فتحی‌پور نیز به این امر اذعان کرده و گفته است: از نظر مطالعات کار‌شناسی در اوضاع کنونی، تنها راه تنظیم قیمت کالا‌ها در بازار داخلی و مبارزه با گرانی، سه نرخی کردن ارز است.

به گفته وی، در صورت تصویب این طرح در مجلس نهم و همچنین در صورت اجرای درست آن توسط دولت، شاهد کاهش چشمگیر بهای کالا‌ها به ویژه کالاهای اساسی در بازار خواهیم بود.

از سویی، وی به درستی اشاره می‌کند که: مگر اکنون که به قول برخی از آقایان، ارز تک نرخی است، هیچ فساد اقتصادی پدید نیامده است؟!

اما موضوع دیگری که فتحی‌پور به آن اشاره کرده، حذف ارز مسافرتی است، حال آن که تا پیش از این، به مسافران هوایی، سالانه معادل ۱۰۰۰ دلار ارز با بهای مرجع تعلق می‌گرفت!

فتحی‌پور با اشاره به اینکه این امر موجب خروج سرمایه از کشور شده، گفته است: متأسفانه سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار ارز مسافرتی از کشور بیرون می‌رود، در حالی ‌که هیچ توجیه اقتصادی برای آن نیست؛ بله این موضوع درست است و خروج ارز از کشور به این ترتیب به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد، ولی موضوع دیگر در این زمینه هست که شاید از چشم پیشنهاد دهنده طرح پنهان مانده است.

در روشنگری این مورد باید گفت، از چندی پیش که موانع و دشواری‌هایی بر سر اختصاص ارز با نرخ مرجع به مسافران در بانک‌ها به وجود آمد، سیل افرادی که خواهان دریافت ارز برای خروج از کشور بودند، روانه بازار موازی شد. این امر موجب آن شد که به حجم تقاضا در بازار ارز افزوده شود و نوسانات افزایشی این بازار تا اندازه‌‌ای ناشی از همین امر بود.

در واقع حذف ارز مسافرتی، رسما موجب آن می‌شود که تقاضا برای ارز در بازار بالا رفته و موجب افزایش قیمت‌ها در این بازار شود. این امر به ویژه در ایام حج، می‌تواند خود را نشان دهد که سیل هجوم افراد و پیامدهای آن در بازار موازی ارز، شوک‌آور و پیش‌بینی ناشدنی خواهد بود.

از سویی تا همین جا نیز ارز با نرخ مرجع به میزان ۱۰۰۰ دلار برای همه مسافران یکسان نیست؛ به عبارتی، سهمیه ارز مسافران کشورهای عراق، سوریه، عربستان و در مجموع نزدیک بیست کشور، حدود ۴۰۰ دلار است. در نتیجه، می‌توان این امر (خروج سرمایه ارزی از کشور) را به گونه‌ای دیگر و با‌‌ همان نظام ارز چند نرخی مدیریت کرد و لزومی به حذف یکباره ارز مسافرتی نیست.

گفتنی است، گویا طرح ارسلان فتحی‌پور و به عبارتی، بسته اقتصادی پیشنهادی‌اش، دارای معایب و مزایای همزمان است؛ مزایای کوتاه مدت ارز سه نرخی در مقابل معایب بلند مدت آن و همچنین مزایای حذف ارز مسافرتی در ازای معایب شوک آور آن.

آن گونه که فتحی‌پور گفته، این طرح هنوز در دست بررسی و کار‌شناسی است و کار‌شناسی باید به گونه‌ای باشد که در صورت اجرایی شدن این طرح، پیامدهای منفی اقتصادی آن به کمترین میزان برسد.