جنبش أمل لبنان چگونه شکل گرفت؟

یکی از روحانیون لبنان که از نوجوانی در متن حوادث جنوب لبنان قرار داشته و با مؤسسات تحت نظارت امام موسی صدر مرتبط بوده است، نحوه شکل گیری جنبش امل لبنان را تشریح کرد.

به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین مصطفی مصری از فضلای لبنانی حوزه علمیه قم در مصاحبه با مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر درباره نحوه تشکیل جنبش امل گفت: ضرورت تشکیل نیرویی مسلح که توان دفاع از مردم جنوب را داشته باشد و بتواند در مقابل تجاوزات اسراییل مقاومت کند، مدت‌ها قبل از سوی امام صدر مطرح بود، اما ایشان به دنبال امکان و فرصتی مناسب بود تا آن را تشکیل دهد. با پیوستن دکتر مصطفی چمران به امام صدر و فعالیت‌های این شهید والامقام مسئولیت این کار به ایشان سپرده شد. بر این اساس عده‌ای از جوانان به‌صورت مخفیانه تحت آموزش نظامی قرار گرفتند که شهید چمران مسئولیت بیشتر آنان را بر عهده داشت. البته عناصری از ارتش و برخی افراد دیگر هم بودند. اما بیشترین نقش را شهید چمران داشت.

وی علت مخفی‌کاری در تأسیس جنبش امل را این‌گونه توضیح داد: امام موسی صدر در نظر داشت تا این نیرو ابتدا از توان و قدرت لازم برخوردار شود و در زمان مناسب آن را علنی و وارد صحنه کند، ضمن آن‌که ممکن بود برخی مخالفان از همان ابتدا ضرباتی را وارد کنند و یا مانع تشکیل آن شوند. اما در پی یک انفجار در جریان آموزش‌ها موضوع افشا شد و امام صدر تشکیل جنبش امل راکه مخفف «افواج المقاومة اللبنانیة» بود، رسماً اعلام کرد.

* چگونگی تهیه سلاح و امکانات

شیخ مصطفی مصری درباره‌ چگونگی تهیه سلاح و امکانات گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات ما فقدان امکانات بود. یادم هست هر یک از اعضای جنبش امل بابت عضویت در این تشکل مبلغی را به عنوان حق عضویت می‌پرداخت و علاوه بر این‌ها هر کس به شکلی که می‌توانست در تأمین امکانات تلاش می‌کرد. مثلاً یکی ماشین می‌آورد، دیگری در تأمین لوازم پزشکی تلاش می‌کرد و خلاصه به شکل کاملاً مردمی لوازم تهیه می‌شد. حتی سلاح‌ها از طریق منابع مردمی و محلی در نقاط مختلف با سختی بسیار زیاد به صورت مورد به مورد خریداری می‌شد و به همین دلیل دستمان در استفاده از مهمات و سلاح باز نبود. در عین حال جوانان آن روز جنبش امل نشان دادند که با همین امکانات محدود هم می‌توان در مقابل تجاوز ایستاد.

وی افزود: جوانان امل در حالی به این شکل فعالیت می‌کردند که همان زمان تعدادی از گروه‌های فلسطینی که گرایش‌های چپ هم داشتند، سرشار از پول و امکانات بودند و نه تنها در تهیه امکانات مشکلی نداشتند که حتی مبالغی هم به عنوان دستمزد به اعضای خود پرداخت می‌کردند و همین امر موجب شد برخی لبنانی‌ها به گروه‌های مذکور بپیوندند.

این روحانی لبنانی با اشاره به مراحل مختلف ورود آوارگان فلسطینی به لبنان گفت: مردم و گروه‌های فلسطینی ابتدا در اواخر دهه چهل میلادی وارد خاک لبنان شدند. در مرحله دوم پس از شکست اعراب در سال 1967 آمدند و سرانجام در سال 1970 پس از کشتار آن‌ها در اردن عازم لبنان شدند.

وی افزود: تفاوت سال 1970 با سایر مقاطع در این بود که این بار فلسطینی‌ها با سلاح و سازمان‌دهی نظامی به لبنان آمدند و در نقاط مختلف مستقر شدند. در این مرحله با وجود آنکه لبنانی‌ها کمک‌های شایان توجهی به فلسطینی‌ها می‌کردند و همه امکانات خود را با آن‌ها تقسیم کرده بودند، به سبب تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی مشکلات و تنش‌هایی به وجود آمد که انرژی بسیاری را مصروف خود ساخت.

* تنها کسی که در برابر طرح خطرناک آمریکا ایستاد

شیخ مصطفی مصری با اشاره به طرح توطین فلسطینی‌ها گفت: هنری کسینجر وزیر خارجه وقت آمریکا طرحی را تهیه کرده بود که به موجب آن فلسطینی‌های مهاجر در سایر کشورهای منطقه و بیشتر در جنوب لبنان اسکان داده می‌شدند و ساکنان اصلی این مناطق باید از آنجا خارج می‌شدند. طرحی بسیار خطرناک که نه تنها موضوع اشغال فلسطین و تجاوز اسراییل را نادیده می‌گرفت که موجب آوارگی و نابسامانی مردم یک کشور دیگر نیز می‌شد و متأسفانه برخی سران کشورهای منطقه هم از این طرح حمایت می‌کردند. اما تنها کسی که در مقابل این طرح ایستاد و مانع اجرای آن شد، امام موسی صدر بود که با شناخت از ابعاد پیچیده ماجرا از تمام ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی برای مقابله با آن استفاده کرد و سرانجام مانع اجرای آن شد.

* سخنانی که مانع از سقوط لبنان شد

ایشان با تأکید بر نقش امام صدر در شکل‌گیری مقاومت و دمیدن روح ایستادگی و جهاد در کالبد مردم لبنان گفت: پس از اشغال جنوب لبنان از سوی اسرائیل در سال 1978 تعدادی از خانواده‌های لبنانی روستاهای محل سکونت خود را ترک کردند و راهی مناطق مرکزی لبنان شدند. در چنین اوضاع و احوالی امام صدر که به دلیل ناامنی و تهدیدات دشمن مدت‌ها بود به جنوب نیامده بود و به‌رغم مخالفت همه دوستان و مسئولان راهی جنوب شد و در سخنانی حماسی و شورانگیز اما توأم با منطق و استدلال از مردم جنوب خواست که بمانند و خانه‌های خود را ترک نکنند. امام صدر در تبیین موضوع تأکید داشت که فلسطینی‌ها سال‌هاست خانه و کاشانه خود را ترک کرده‌اند و کلید منازلشان را هم با خود آورده‌اند، اما شما باید از سرنوشت آنان عبرت بگیرید و به منازل خود باز گردید و در مقابل دشمن مقاومت کنید، وگرنه سرنوشت شما نیز مانند سرنوشت فلسطینی‌ها خواهد بود، اساساً این سخنان فضای فکری و ذهنی مردم را متحول کرد و مانع از سقوط جنوب لبنان شد.

* امام موسی صدر افق مقاومت را تغییر داد

شیخ مصطفی مصری خاطر نشان کرد: سخنان امام صدر نه تنها موجب بازگشت مردم به جنوب شد که افق مقاومت را تغییر داد و فصل جدیدی از آن را آغاز کرد. موضوعی که ثمرات آن را بعدها وتا امروز به خوبی می‌توان دید در حقیقت ثمرات امروز از نهالی است که آن روز کاشته شد.

وی در پایان گفت: به نظر من ربوده شدن امام صدر با هدف حذف رأس مقاومت بود. اما غافل از اینکه فرهنگ مقاومت در جامعۀ لبنان نهادینه شده بود و این اقدام نه تنها به تضعیف مقاومت نینجامید که تأثیر معکوس داشت و موجب بارور شدن آن شد.