پاسخ قاطع ايران به تحريم "خام"؛
اروپا از ليست مشتريان نفت ايران حذف مي‌شود
"به اروپايي ها هشدار مي‌دهيم که به فکر روز مبادا هم باشند و از مزيت‌هاي انرژي ايران غافل نشوند."
به گزارش خبرنگار ايسنا، اين شايد مهم‌ترين بخش از نظرات مدير عامل شركت ملي نفت ايران در آخرين نشست خبري‌اش بود كه در هياهوي سوالات ريز و درشت رسانه‌ها در آن زمان چندان مورد توجه قرار نگرفت.
احمد قلعه‌باني - معاون وزير نفت و مدير عامل شركت ملي نفت ايران - كه با سوالي درباره تحريم احتمالي نفت ايران توسط اروپا مواجه شده بود صراحتا به اروپايي‌ها هشدار داد كه "به فكر روز مبادا"ي خود هم باشند و اين‌كه "دنيا به خصوص اروپايي‌ها نبايد ايران را فراموش کرده و تا ابد خود را به آمريکايي‌ها بچسبانند."
هشدار جدي قلعه‌باني در آن زمان يك معناي ويژه داشت كه هرچند از سوي سياست‌گذاران ناپخته اروپايي چندان مورد توجه قرار نگرفت، ولي خبر از سياست جديد ايران براي مواجه شدن با تهديد تحريم اروپايي‌ها مي‌داد: ايران قصد دارد اروپا را از ليست مشتريان نفت خود حذف كند.
تصميم ايران براي حذف اروپا از ليست مشتريان نفت خود پس از آن مطرح شد كه اتحاديه اروپا براساس طرحي كه به پيشنهاد فرانسوي‌ها مطرح شد، موضوع تحريم خريد نفت‌خام از ايران را مطرح كرده بودند؛ موضوعي كه براي نخستين بار ابزار نفت را به صورت مستقيم وارد معادلات سياسي بين كشورها مي‌كرد.
در تازه‌ترين دور از سياست‌هاي خصمانه اروپا عليه ايران نيز، روز دوشنبه اعضاي اين اتحاديه در هم‌سويي با سياست‌هاي آمريكا عليه ايران، با تحريم نفت ايران موافقت كردند و را ه را براي ممنوعيت فوري قراردهاي جديد وارداتي با ايران به عنوان بخشي از تلاش‌ها براي تحت فشار گذاشتن ايران بر سر مساله هسته‌يي گشودند.
*برنامه‌ريزي از قبل؛ جايگزين‌ها مشخص شده‌اند
با اين‌حال پيگيري‌هاي خبرنگار ايسنا از سياست جديد ايران در قبال اتحاديه اروپا نشان مي‌دهد که برنامه‌ريزي‌هاي تهران براي مقابله با اين تهديد خام از مدت‌ها پيش آغاز شده و حتي با تصميم به خروج اروپا از ليست مشتريان نفت ايران، جايگزين‌هاي اين مشتري كه تنها حدود 20 درصد از نفت صادراتي ايران به مقصدش در جريان بود نيز مشخص شده‌اند.
سيدمحسن قمصري - مدير امور بين‌الملل شركت ملي نفت ايران - با تاييد اين موضوع به خبرنگار ايسنا مي‌گويد: از مدت‌ها قبل تمهيداتي را براي مقابله با اين تهديد انديشيده‌ايم و به فكر جايگزيني اروپا با مشتريان ديگر هستيم، ولي فعلا نام مشتريان جديد را اعلام نمي‌كنيم؛ چرا كه ممكن است براي خريداران جديد نيز ايجاد مشكل كند.
قمصري كه جايگزيني مشتريان جديد به جاي اروپا را تاييد كرده، در پاسخ به سوال ايسنا درباره جزييات بيشتر از تصميم جديد ايران مي‌گويد: شما اگر به جاي مسوولان ايراني با مديران شركت‌هاي اروپايي خريدار نفت ايران صحبت كنيد، همه اذعان دارند كه ايران در بخش صادرات نفت بسيار هماهنگ و همراه و همكار بوده است.
به گفته مسوول فروش نفت ايران، شركت‌هاي نفتي اروپايي به خوبي مي‌دانند كه ايران در طول سه دهه گذشته در بدترين شرايط هم صادرات نفت خود را متوقف نكرده و خود شركت‌هاي نفتي اروپايي نيز با ايمان به اين موضوع به دنبال راهي هستند كه راه‌هايي را پيدا كنند كه از اين تحريم تحت تاثير قرار نگيرند.
برنامه ايران براي خروج اروپا از ليست مشتريان نفت با اعلاميه رسمي وزارت نفت كه روز سه‌شنبه منتشر شد نيز شكل جدي‌تري به‌خود گرفته است؛ به‌طوريكه در اين اعلاميه رسمي آمده است كه "با عنايت به بازار عرضه و تقاضا و مشتريان بالقوه نفت ايران، هيچ گونه نگراني در خصوص جايگزيني فروش نفت ايران با مشتريان جديد وجود ندارد... وزارت نفت جمهوري اسلامي ايران به دور از تنش‌ها و حواشي سياسي تمهيدات لازم را از مدت‌ها قبل انديشيده و راهكارهاي لازم براي مواجهه با هرگونه چالش در موضوع انرژي را تدبير كرده است."
*ايران ضرر مي‌کند يا اروپا؟!
در حالي كه در بخشي ديگر از بيانيه وزارت نفت ايران آمده است كه " اتحاديه اروپا با تحريم نفت ايران عملا نفت، اين ابزار غيرسياسي را وارد بازي‌ها و مطامع سياسي كرده و قطعا تبعات اين تصميم عجولانه به‌غير از اروپا، كشورهاي ديگر جهان را نيز متاثر خواهد کرد"، بار ديگر اين سوال در كانون توجه قرار مي‌گيرد كه با تصميم جديد اروپا كدام طرف معادله بيشتر ضرر خواهد كرد؟
اما سوالي که طرح اتحاديه اروپا را از همان ابتدا به چالش مي‌کشيد با پاسخي تقريبا روشن همراه است. اين سوال که با اجرايي شدن اين طرح ايران بيشتر ضرر مي کند يا اروپا، براي فعالان سابقه‌دار بازار نفت پاسخ مبهمي ندارد.
حداکثر ضرر طرح تحريم از سوي اتحاديه اروپا براي ايران، اين خواهد بود که مسير نفت‌کش‌هايش را تغيير دهد و با پرداخت هزينه بيشتري نفتش را به مشتريان ديگري در سمت ديگر دنيا برساند كه البته اين هزينه بيشتر نيز با افزايش قيمت نفت ناشي از اين تحريم جبران خواهد شد.
ولي از طرف ديگر، با تحريم نفت ايران قبل از هرچيز قيمت طلاي سياه در بازار افزايش مي‌يابد که در اين ميان مصرف‌کنندگان بحران‌زده اروپايي بيش از هر چيز ضرر مي‌کردند. اين درحالي است که ايران به راحتي مي‌تواند از محل افزايش قيمت نفت، نه‌تنها هزينه‌هاي جابجايي مسير ترانزيت نفتش را تامين کند، بلکه سود بيشتري را هم از محل قيمت‌هاي جديد به دست مي‌آورد. يک حساب ساده که ثابت مي‌کند تحريم واردات نفت ايران از سوي اتحاديه اروپا فقط يک اقدام نمادين و بلوف سياسي است و نه چيز ديگر.
در اين زمينه نماينده ايران در اوپک از تحريم صادرات نفت ايران به عنوان خودکشي اقتصاد کشورهاي اروپايي ياد کرده و گفته است كه "آمريکايي‌ها در آستانه انتخابات رياست جمهوري در بازار جهاني نفت دنبال ماجراجويي‌هاي جديدي هستند."
سيدمحمدعلي خطيبي، اجراي سناريوي تحريم صادرات نفت ايران به کشورهاي عضو اتحاديه اروپا را "يک خودکشي اقتصادي" براي کشورهاي اين منطقه مي‌داند و با تاكيد بر اين‌كه در حال حاضر کشورهاي اروپايي يکي از بزرگترين بحران‌هاي اقتصادي را پشت سر مي گذارند، مي‌گويد كه "با وجود اين بحران‌هاي اقتصادي در منطقه يورو هر گونه اعمال تحريم عليه نفت ايران، کشورهاي اروپايي را وارد يک بحران عميق تر از شرايط موجود خواهد کرد."
اين مقام مسوول هم ضمن اشاره به اين موضوع كه کارشناسان عاقل اروپايي نسبت به تبعات تحريم صادرات نفت ايران به اروپا هشدار داده‌اند، معتقد است که "تحريم نفت ايران، اقتصاد اروپا را شکننده و آسيب‌پذيرتر از گذشته خواهد کرد."
نماينده ايران در مجامع بين‌المللي هم بر اين موضوع تاكيد دارد كه شركت‌هاي نفتي به عنوان خريداران اصلي نفت ايران هيچ تمايلي ندارند كه اين فروشنده مطمئن را به راحتي از دست بدهند، ولي هم اکنون تمامي تصميماتي که عليه صنعت نفت ايران گرفته مي شود تحت تاثير فشارهاي سياسي است.
* طرح "خام" تحريم نفت ايران
ماجراي تحريم نفتي ايران توسط اروپا از همان ابتدا به قدري دور از ذهن به‌نظر مي‌رسيد که يکي از معتبرترين نشريات اقتصادي جهان بدون درنظر گرفتن هيچ مصلحتي آن را "احمقانه" بخواند.
طرح تحريم خريد نفت ايران از سوي اتحاديه اروپا که با به‌اصطلاح "ابتکار" فرانسه کليد خورد، حتي آنقدر فکر شده و قابل استناد نبود که در بين متحدان قديمي سارکوزي در اروپا هم هوادار آن‌چناني پيدا کند و از همان ابتدا مخالفاني جدي مانند يونان را روبروي خود مي‌ديد.
ماجرا اين است که واردات نفتي اروپا از ايران تنها حدود 20 درصد از درآمد صادراتي نفت ايران را شکل مي‌دهد، ولي وابستگي خود اروپايي‌ها به نفت ايران به‌قدري هست که قطع اين جريان مي‌تواند مصرف‌کنندگان مغرور اروپايي را با مشکلات جدي مواجه کند؛ به ويژه کشورهايي مانند يونان، اسپانيا و ايتاليا که تاكنون بخش قابل توجهي از نفت‌خام خود را از تامين‌کننده‌اي به اسم ايران دريافت مي‌کرده اند.
آمارهاي غير رسمي نشان مي‌دهد که از ابتداي سال جاري ميلادي تاکنون به طور متوسط روزانه حدود 20 درصد نفت ايران به کشورهاي مختلف اروپايي صادر شده است که در اين بين ايتاليا، اسپانيا، يونان، آلمان و فرانسه از مهم‌ترين خريداران نفت صادراتي ايران بوده‌اند.
بر اساس اين آمار، در حال حاضر به طور متوسط روزانه حدود 150 تا 160 هزار بشکه نفت به ايتاليا، 100 هزار بشکه به اسپانيا، کمتر از 200 هزار بشکه نفت به يونان و حدود 100 هزار بشكه به مجموع كشورهاي انگليس، فرانسه، هلند و آلمان صادر مي شود.
به گزارش خبرنگار ايسنا، اين شايد مهم‌ترين بخش از نظرات مدير عامل شركت ملي نفت ايران در آخرين نشست خبري‌اش بود كه در هياهوي سوالات ريز و درشت رسانه‌ها در آن زمان چندان مورد توجه قرار نگرفت.
احمد قلعه‌باني - معاون وزير نفت و مدير عامل شركت ملي نفت ايران - كه با سوالي درباره تحريم احتمالي نفت ايران توسط اروپا مواجه شده بود صراحتا به اروپايي‌ها هشدار داد كه "به فكر روز مبادا"ي خود هم باشند و اين‌كه "دنيا به خصوص اروپايي‌ها نبايد ايران را فراموش کرده و تا ابد خود را به آمريکايي‌ها بچسبانند."
هشدار جدي قلعه‌باني در آن زمان يك معناي ويژه داشت كه هرچند از سوي سياست‌گذاران ناپخته اروپايي چندان مورد توجه قرار نگرفت، ولي خبر از سياست جديد ايران براي مواجه شدن با تهديد تحريم اروپايي‌ها مي‌داد: ايران قصد دارد اروپا را از ليست مشتريان نفت خود حذف كند.
تصميم ايران براي حذف اروپا از ليست مشتريان نفت خود پس از آن مطرح شد كه اتحاديه اروپا براساس طرحي كه به پيشنهاد فرانسوي‌ها مطرح شد، موضوع تحريم خريد نفت‌خام از ايران را مطرح كرده بودند؛ موضوعي كه براي نخستين بار ابزار نفت را به صورت مستقيم وارد معادلات سياسي بين كشورها مي‌كرد.
در تازه‌ترين دور از سياست‌هاي خصمانه اروپا عليه ايران نيز، روز دوشنبه اعضاي اين اتحاديه در هم‌سويي با سياست‌هاي آمريكا عليه ايران، با تحريم نفت ايران موافقت كردند و را ه را براي ممنوعيت فوري قراردهاي جديد وارداتي با ايران به عنوان بخشي از تلاش‌ها براي تحت فشار گذاشتن ايران بر سر مساله هسته‌يي گشودند.
*برنامه‌ريزي از قبل؛ جايگزين‌ها مشخص شده‌اند
با اين‌حال پيگيري‌هاي خبرنگار ايسنا از سياست جديد ايران در قبال اتحاديه اروپا نشان مي‌دهد که برنامه‌ريزي‌هاي تهران براي مقابله با اين تهديد خام از مدت‌ها پيش آغاز شده و حتي با تصميم به خروج اروپا از ليست مشتريان نفت ايران، جايگزين‌هاي اين مشتري كه تنها حدود 20 درصد از نفت صادراتي ايران به مقصدش در جريان بود نيز مشخص شده‌اند.
سيدمحسن قمصري - مدير امور بين‌الملل شركت ملي نفت ايران - با تاييد اين موضوع به خبرنگار ايسنا مي‌گويد: از مدت‌ها قبل تمهيداتي را براي مقابله با اين تهديد انديشيده‌ايم و به فكر جايگزيني اروپا با مشتريان ديگر هستيم، ولي فعلا نام مشتريان جديد را اعلام نمي‌كنيم؛ چرا كه ممكن است براي خريداران جديد نيز ايجاد مشكل كند.
قمصري كه جايگزيني مشتريان جديد به جاي اروپا را تاييد كرده، در پاسخ به سوال ايسنا درباره جزييات بيشتر از تصميم جديد ايران مي‌گويد: شما اگر به جاي مسوولان ايراني با مديران شركت‌هاي اروپايي خريدار نفت ايران صحبت كنيد، همه اذعان دارند كه ايران در بخش صادرات نفت بسيار هماهنگ و همراه و همكار بوده است.
به گفته مسوول فروش نفت ايران، شركت‌هاي نفتي اروپايي به خوبي مي‌دانند كه ايران در طول سه دهه گذشته در بدترين شرايط هم صادرات نفت خود را متوقف نكرده و خود شركت‌هاي نفتي اروپايي نيز با ايمان به اين موضوع به دنبال راهي هستند كه راه‌هايي را پيدا كنند كه از اين تحريم تحت تاثير قرار نگيرند.
برنامه ايران براي خروج اروپا از ليست مشتريان نفت با اعلاميه رسمي وزارت نفت كه روز سه‌شنبه منتشر شد نيز شكل جدي‌تري به‌خود گرفته است؛ به‌طوريكه در اين اعلاميه رسمي آمده است كه "با عنايت به بازار عرضه و تقاضا و مشتريان بالقوه نفت ايران، هيچ گونه نگراني در خصوص جايگزيني فروش نفت ايران با مشتريان جديد وجود ندارد... وزارت نفت جمهوري اسلامي ايران به دور از تنش‌ها و حواشي سياسي تمهيدات لازم را از مدت‌ها قبل انديشيده و راهكارهاي لازم براي مواجهه با هرگونه چالش در موضوع انرژي را تدبير كرده است."
*ايران ضرر مي‌کند يا اروپا؟!
در حالي كه در بخشي ديگر از بيانيه وزارت نفت ايران آمده است كه " اتحاديه اروپا با تحريم نفت ايران عملا نفت، اين ابزار غيرسياسي را وارد بازي‌ها و مطامع سياسي كرده و قطعا تبعات اين تصميم عجولانه به‌غير از اروپا، كشورهاي ديگر جهان را نيز متاثر خواهد کرد"، بار ديگر اين سوال در كانون توجه قرار مي‌گيرد كه با تصميم جديد اروپا كدام طرف معادله بيشتر ضرر خواهد كرد؟
اما سوالي که طرح اتحاديه اروپا را از همان ابتدا به چالش مي‌کشيد با پاسخي تقريبا روشن همراه است. اين سوال که با اجرايي شدن اين طرح ايران بيشتر ضرر مي کند يا اروپا، براي فعالان سابقه‌دار بازار نفت پاسخ مبهمي ندارد.
حداکثر ضرر طرح تحريم از سوي اتحاديه اروپا براي ايران، اين خواهد بود که مسير نفت‌کش‌هايش را تغيير دهد و با پرداخت هزينه بيشتري نفتش را به مشتريان ديگري در سمت ديگر دنيا برساند كه البته اين هزينه بيشتر نيز با افزايش قيمت نفت ناشي از اين تحريم جبران خواهد شد.
ولي از طرف ديگر، با تحريم نفت ايران قبل از هرچيز قيمت طلاي سياه در بازار افزايش مي‌يابد که در اين ميان مصرف‌کنندگان بحران‌زده اروپايي بيش از هر چيز ضرر مي‌کردند. اين درحالي است که ايران به راحتي مي‌تواند از محل افزايش قيمت نفت، نه‌تنها هزينه‌هاي جابجايي مسير ترانزيت نفتش را تامين کند، بلکه سود بيشتري را هم از محل قيمت‌هاي جديد به دست مي‌آورد. يک حساب ساده که ثابت مي‌کند تحريم واردات نفت ايران از سوي اتحاديه اروپا فقط يک اقدام نمادين و بلوف سياسي است و نه چيز ديگر.
در اين زمينه نماينده ايران در اوپک از تحريم صادرات نفت ايران به عنوان خودکشي اقتصاد کشورهاي اروپايي ياد کرده و گفته است كه "آمريکايي‌ها در آستانه انتخابات رياست جمهوري در بازار جهاني نفت دنبال ماجراجويي‌هاي جديدي هستند."
سيدمحمدعلي خطيبي، اجراي سناريوي تحريم صادرات نفت ايران به کشورهاي عضو اتحاديه اروپا را "يک خودکشي اقتصادي" براي کشورهاي اين منطقه مي‌داند و با تاكيد بر اين‌كه در حال حاضر کشورهاي اروپايي يکي از بزرگترين بحران‌هاي اقتصادي را پشت سر مي گذارند، مي‌گويد كه "با وجود اين بحران‌هاي اقتصادي در منطقه يورو هر گونه اعمال تحريم عليه نفت ايران، کشورهاي اروپايي را وارد يک بحران عميق تر از شرايط موجود خواهد کرد."
اين مقام مسوول هم ضمن اشاره به اين موضوع كه کارشناسان عاقل اروپايي نسبت به تبعات تحريم صادرات نفت ايران به اروپا هشدار داده‌اند، معتقد است که "تحريم نفت ايران، اقتصاد اروپا را شکننده و آسيب‌پذيرتر از گذشته خواهد کرد."
نماينده ايران در مجامع بين‌المللي هم بر اين موضوع تاكيد دارد كه شركت‌هاي نفتي به عنوان خريداران اصلي نفت ايران هيچ تمايلي ندارند كه اين فروشنده مطمئن را به راحتي از دست بدهند، ولي هم اکنون تمامي تصميماتي که عليه صنعت نفت ايران گرفته مي شود تحت تاثير فشارهاي سياسي است.
* طرح "خام" تحريم نفت ايران
ماجراي تحريم نفتي ايران توسط اروپا از همان ابتدا به قدري دور از ذهن به‌نظر مي‌رسيد که يکي از معتبرترين نشريات اقتصادي جهان بدون درنظر گرفتن هيچ مصلحتي آن را "احمقانه" بخواند.
طرح تحريم خريد نفت ايران از سوي اتحاديه اروپا که با به‌اصطلاح "ابتکار" فرانسه کليد خورد، حتي آنقدر فکر شده و قابل استناد نبود که در بين متحدان قديمي سارکوزي در اروپا هم هوادار آن‌چناني پيدا کند و از همان ابتدا مخالفاني جدي مانند يونان را روبروي خود مي‌ديد.
ماجرا اين است که واردات نفتي اروپا از ايران تنها حدود 20 درصد از درآمد صادراتي نفت ايران را شکل مي‌دهد، ولي وابستگي خود اروپايي‌ها به نفت ايران به‌قدري هست که قطع اين جريان مي‌تواند مصرف‌کنندگان مغرور اروپايي را با مشکلات جدي مواجه کند؛ به ويژه کشورهايي مانند يونان، اسپانيا و ايتاليا که تاكنون بخش قابل توجهي از نفت‌خام خود را از تامين‌کننده‌اي به اسم ايران دريافت مي‌کرده اند.
آمارهاي غير رسمي نشان مي‌دهد که از ابتداي سال جاري ميلادي تاکنون به طور متوسط روزانه حدود 20 درصد نفت ايران به کشورهاي مختلف اروپايي صادر شده است که در اين بين ايتاليا، اسپانيا، يونان، آلمان و فرانسه از مهم‌ترين خريداران نفت صادراتي ايران بوده‌اند.
بر اساس اين آمار، در حال حاضر به طور متوسط روزانه حدود 150 تا 160 هزار بشکه نفت به ايتاليا، 100 هزار بشکه به اسپانيا، کمتر از 200 هزار بشکه نفت به يونان و حدود 100 هزار بشكه به مجموع كشورهاي انگليس، فرانسه، هلند و آلمان صادر مي شود.
