کلیات
عید غدیر روز هجدهم ذی‌الحجه از بزرگ‌ترین اعیاد شیعیان است که بنابر روایات در روز هجدهم ذی‌حجه سال دهم هجرت پیامبر اکرم (ص) به دستور خدا امام علی (ع) را به مقام خلافت و امامت منصوب کرد. واقعه غدیر در سفرحجة الوداع سال دهم هجری و در سرزمین غدیر خم روی داد.
در احادیث شیعه تعابیری هم، چون عیدُاللهِ الاکبر (بزرگ‌ترین عید الاهی)، عید اهل بیت محمد (ص) و اشرف الاعیاد (والاترین عید) برای این روز به کار رفته است.
شیعیان در سراسر جهان این روز را جشن گرفته، مراسم مختلفی در گرامی‌داشت آن برگزار می‌کنند. در قرون اخیر برگزاری این جشن از شعائر شیعه محسوب می‌شود.
واقعه غدیر
پیامبر (ص) در ۲۴ یا ۲۵ ذی‌القعده سال ۱۰ هجری همراه با هزاران نفر برای به جای آوردن مناسک حج، از مدینه به طرف مکه حرکت کرد. از آنجا که این حج، آخرین حج پیامبر (ص) بود به حجة الوداع مشهور شد. وقتی اعمال حج پایان یافت و پیامبر (ص) همراه مسلمانان مکه را ترک و به طرف مدینه حرکت کرد، ۱۸ ذی‌الحجه به غدیر خم رسیدند، در این مکان جبرئیل آیه تبلیغ را بر پیامبر (ص) نازل کرد و از جانب خداوند، به رسول خدا (ص) امرکرد تا علی (ع) را به عنوان، ولی و وصی بعد از خود، به مردم معرفی کند.
خطبه غدیر
بنابر روایات، رسول خدا (ص)، در غدیر خم مردم را گرد آورد و دست علی (ع) را بلند کرد تا همگان او را ببینند و فرمود: «ای مردم، آیا من از خود شما، بر شما بیشتر ولایت ندارم؟» مردم پاسخ دادند: «آری،ای رسول خدا.» حضرت فرمود: «خداوند ولیّ من است و من ولیّ مؤمنین هستم و نسبت به آنان از خود آنان بیشتر ولایت دارم. پس هر کس که من مولای اویم، علی مولای اوست.» رسول خدا (ص) سه بار این جمله را تکرار کرد و فرمود: «خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن، هر کسی که علی را دوست و سرپرست خود بداند و دشمن بدار هر کسی که او را دشمن می‌دارد و یاری نما هر کسی که او را یاری می‌نماید و به حال خود رها کن، هر کس که او را وا میگذارد.»
سپس خطاب به مردم فرمود: «حاضران این پیام را به غایبان برسانند.»
عید غدیر در احادیث
در کتب اهل سنت روایت شده که هر کس روز هیجدهم ذی الحجه را روزه بگیرد، خداوند ثواب روزه شش ماه را برای او می‌نویسد و این روز، همان روز عید غدیر خم است.
رسول خدا (ص) فرمود: «روز غدیرخم برترین عید‌های امت من است و آن روزی است که خداوند بزرگ دستور داد، برادرم علی بن ابی طالب را به عنوان پرچمدار امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم توسط او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای آنان پسندید.»
همچنین امام صادق (ع) می‌فرماید: «روز غدیرخم عید بزرگ خداست، خدا پیامبری مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانی است.» در روایتی دیگر امام صادق (ع) عید غدیر را عظیم‌ترین و باشرافت‌ترین عید مسلمین می‌دانند که سزاوار است در هر ساعت آن شکر خدا به جای آورده شود و مردم روزهشکرانه بگیرند که روزه این روز معادل شصت سال عبادت است.
امام رضا (ع) فرمود: «روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین... اگر مردم ارزش این روز را می‌دانستند، بی‌تردید فرشتگان در هر روز ده بار با آنان مصافحه میکردند.» تاریخچه عید و جشن غدیر
مسلمانان و به‌خصوص شیعه از دوره‌های نخست، روز غدیر را یکی از عید‌های بزرگ می‌دانسته‌اند و این روز در میان ایشان به عید غدیر معروف و مشهور است. مسعودی (متوفای ۳۴۶ق) تاریخ نگار قرن چهارم قمری در التنبیه و الاشراف نوشته است که فرزندان و شیعیان امیرالمؤمنین این روز را بزرگ می‌دارند.
کلینی (متوفای ۳۲۸ق) محدث قرن چهارم نیز در روایتی جشن گرفتن شیعیان را نقل کرده است. پیش از آن نیز فیاض بن محمد بن عمر طوسی روایتی نقل می‌کند که امام رضا (ع) روز غدیر را عید می‌گرفته است و در سال ۴۸۷ق بیعت با مستعلی بن مستنصر (از حاکمان مصر) در روز عید غدیر خم صورت گرفته است. در مصر خلفای فاطمی عید غدیر را رسمیت دادند و در ایران از سال ۹۰۷ق که شاه اسماعیل صفوی به سلطنت رسید، عید غدیر از اعیاد رسمی است.
در قرن‌های اخیر برگزاری جشن عید غدیر از شعائر شیعه محسوب می‌شود. در نجف همه ساله در روز عید غدیر مراسمی در حرم علوی برگزار می‌شود و رجال و علمایشیعه و سفرای کشور‌های اسلامی در آن حضور یافته، خطابه‌ها و قصائد غدیریه خوانده می‌شود. در یمن شیعیان زیدی روز غدیر را با جشن و چراغانی برگزار می‌کنند.
اعمال عید غدیر
از جمله اعمال مهم عید غدیر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
روزه گرفتن
غسل کردن
خواندن زیارت امین الله
خواندن دعای ندبه
گفتن این تهنیت در هنگام ملاقات مؤمنین: "اَلحمدُ لِلهِ الّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسّکینَ بِولایةِ اَمیرِالمؤمنینَ و الائمةِ المَعصومینَ علیهم السلام"
پوشیدن لباس‌های نیکو
زینت کردن
استعمال بوی خوش
صله رحم
اطعام مومنین
خواندن زیارت غدیریه
خواندن نماز عید غدیر (وقت خواندن این نماز هنگام ظهر است. این نماز دو رکعت است و در هر رکعت سوره حمد و بعد از آن، ده مر تبه سوره اخلاص، ده مرتبه آیه الکرسی و ده مرتبه سوره قدر خوانده می‌شود و برای این نماز ثواب بسیاری ذکر شده است.)
در مورد عید غدیر در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
