تعریف کلی
منظور از بورس یا بهابازار بازاری است که وظیفه قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار را بر عهده دارد.
بورس به دو نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار طبقهبندی میشود که در بورس کالا کالا و در بورس اوراق بهادار سهام و اوراق قرضه مورد معامله قرار میگیرد. هرچند کلمه بورس عموماً در معنی بورس اوراق بهادار به کار گرفته میشود.
واژه بورس برگرفته از نام خانوادگی شخصی به نام فندر بورس است که در اوایل قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک زندگی میکرد و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم میآمدند و به داد و ستد کالا، پول و اوراق بهادار میپرداختند. این رویه سبب شد تا این نام بعدها به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است.
تاریخچه بورس
هر چند اولین بازار بورس جهان در سال ۱۴۶۰ میلادی در شهر «انورس» بلژیک تأسیس شد، اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام شکل گرفت.
در همین چارچوب بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ و فرابورس ایران نیز در ۱۹ آبان ۱۳۸۷ افتتاح شد.
از آنجا که بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل سرمایه است که در آن سهام شرکتهای خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید وفروش میشود و از سویی محلی برای جمعآوری پسانداز ونقدینگی بخش خصوصی به منظور انجام پروژههای سرمایهگذاری بلند مدت است، این بازار مرجعی است برای مردم که وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکتها به کار انداخته و از سود آن برخوردار شوند.
بورس این وظیفه را بر عهده دارد که بین عرضهکنندگان و تقاضاکنندگان سرمایه ارتباط برقرار و معاملات بازار سرمایه را تنظیم کند. هم چنین با قیمتگذاری سهام و اوراق بهادار تا حدودی از نوسان شدید قیمتها جلوگیری می کند.
کارکردهای بورس
از جمله کارکردهای بورس میتوان به این مهم اشاره کرد که بورس مردم را به پسانداز تشویق و بدین وسیله باعث به کارگیری پسانداز مردم در فعالیتهای اقتصادی میشود. بورس همچنین سرمایه لازم برای اجرای پروژههای دولتی و خصوصی را فراهم میآورد.
طبق آمار شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) تعداد افرادی که در ایران کدسهامداری (کدمعاملاتی) دریافت کردهاند از ۹٫۶ میلیون نفر فراتر رفته است.
نحوه معامله در بورس
برای معامله در بازار بورس، هرشخصی حقیقی یا حقوقی نیاز به یک کارگزار رسمی و کد معاملاتی دارد. کارگزار در واقع واسط بین معاملهگر و بازار بورس میباشد. افراد عادی جامعه نیز میتوانند با دریافت کد معاملاتی از کارگزاریهای رسمی، خرید و فروش سهام و اوراقبهادار را در بورس انجام دهند.
باید توجه داشت که علاوه بر خرید مستقیم میتوان با روشهای غیر مستقیم نظیر صندوقهای مشترک سرمایه گذاری یا صندوقهای قابل معامله در بورس یا قراردادهای سبدگردانی نیز در بازار سرمایه ایران اقدام به خرید و فروش سهام نمود.
عدم قطعیت بازار، اصل مهمی است که می بایست در هر شرایطی مدنظر سهامداران قرار گیرد. دیده شده که افراد تنها به صرف بازدهی گذشته یک شرکت و یا شاخصهای بورس اوراق بهادار به این بازار روی آورده اند و با ذهنیت تداوم روند گذشته انتظار کسب سود داشته اند.
تالار شیشه ای
در حالی که بورس اوراق بهادار به «تالار شیشه ای» معروف است و با هر تلنگری فرو میریزد و ترک بر میدارد پس همواره باید در نظر داشت که وضعیت (مثبت و منفی) یک دوره بورس اوراق بهادار را نمیتوان به زمانهای آینده تعمیم داد. به عبارت دیگر، در این بازار اصل «یگانه عنصر» ثابت جهان تغییر است مصداق کاملی دارد.
بورس تهران
بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معاملهگران طبق قانون مورد دادوستد قرار میگیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره میشود. فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمیگردد.
در این سال، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی بهمنظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی به ایران آمدند؛ اما مطالعات آن دو، با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، مأموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار کرد.
از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکتها و موسسههای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت.
بورس تهران پس از انقلاب اسلامی
در اوایل دوران پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، نظام تازه ایران با هدف مبارزه با سرمایهداری تلاشهایی برای تعطیلی بورس تهران انجام داد که نافرجام ماند. با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکتهای پذیرفتهشده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاههای اقتصادی توسط دولت بودهاست. از سال ۱۳۶۸ و در چارچوب برنامه پنجساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس بهعنوان پیشزمینه اجرای خصوصیسازی آغاز گردید. نخستین رویداد تأثیرگذار بر بورس نیز تصویب لایحه قانون ادره بانکها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود.
یکشنبه سیاه
بیسابقهترین سقوط شاخص بورس در تاریخ ۴۷ ساله این بازار تا قبل از ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ که با افت شدید ۲۳۸۸ واحدی دماسنج بازار سرمایه در روز یکشنبه ۱۳۹۲/۱۰/۲۲ به ثبت رسید موجب بازگشت بازار به محدوده ۸۵ هزار واحدی شد که به «یکشنبه سیاه» معروف گشت. گمانههای مختلفی در خصوص علل واکنش منفی بازار سرمایه وجود داشت. دلایلی همچون تصمیم دولت در خصوص مهار نقدینگی، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی و دستور رئیسجمهور در خصوص مبارزه با مفاسد اقتصادی مهمترین این حدسیات بود.
رکورد بیشترین نزول شاخص
رکورد نزول شاخص در روز شنبه ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ با افت شدید ۳۵۹۰ واحدی با بازگشایی چند نماد پالایشی شکسته شد که بیشترین اثر کاهشی مربوط به نماد شپنا پالایش نفت اصفهان با ۱۴۴۷ واحد کاهش بوده و پس از آن شبندر پالایش نفت بندرعباس که ۱۳۵۳ واحد در کاهش شاخص اثرگذار بود.
رکورد بیشترین افزایش شاخص
رکورد افزایش شاخص در روز یکشنبه ۱۳۹۴/۰۱/۱۶ با صعود شدید ۲۴۳۵ واحدی شاخص بازار سرمایه با اعلام توافق اولیه برجام برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و ۱+۵ دارندگان حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان رقم خورد.
چشمانداز و مأموریت
فلسفه وجودی: ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان بهمنظور ایجاد ارزش افزوده برای ذینفعان
چشم انداز سازمانی: بورس برتر منطقه و موتور محرک رشد اقتصادی کشور
اهداف کلان
برای بورس تهران اهداف کلانی در نظر گرفته شده است که در ادامه به آنها اشاره می شود.
ارتقای سهم بازار سرمایه در تأمین مالی فعالیتهای مولد اقتصادی
بهکارگیری مقررات و رویههای مؤثر برای حفظ سلامت بازار و رعایت حقوق سهامداران
تعمیق و گسترش بازار با بهرهگیری از فناوری و فرایندهای بهروز و کارآمد
توسعه دانش مالی و گسترش فرهنگ سرمایهگذاری و سهامداری در کشور
توسعه و تسهیل دسترسی به بازار از طریق کاربردهای فناوری اطلاعات
رعایت اصول پاسخگویی و شفافیت در همکاریها و تعاملات با ذینفعان
توسعه مستمر داراییهای فکری و سرمایه انسانی شرکت
ساعت انجام معامله
معاملات سهام در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام میشود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه است، قابل انجام است و دارندگان سهام نمیتوانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید به لزوم از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر تالار حافظ که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکتهای کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شدهاند که سهامداران میتوانند با مراجعه به آنان از تسهیلات مستقر در این تالارها از جمله سیستمهای نمایشگر قیمت و سفارشها، بروشورهای اطلاعرسانی و دورههای آموزشی پیشبینی شدهاستفاده کنند. یاداوری میشود که خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهامداران در تالارها نیست و سهامداران میتوانند با دریافت مجوز معاملات آن لاین (برخط) از شرکتهای کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ میباشد.
تاثیر اختلال در اینترنت بر حجم و ارزش معاملات در داد و ستدهای امروز بورس تهران محسوس تر از روزهای پیشین بود و پیشنهاد مدیر عامل بورس تهران به سهامداران برای تماس با کارگزاران در صورت نداشتن اینترنت به نظر چندان کارساز نبوده است.
کد خبر: ۹۳۸۴۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۲۸
امروز برخلاف روز گذشته شاخص کل بورس توانست ۳۸۵ رشد کند و نمادهای گروه بانکی و خودرویی بیشترین تاثیر را روی شاخصهای بازار سرمایه داشتند.
کد خبر: ۹۳۸۱۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۲۷
امروز یکشنبه بیست و ششم آبان ماه سال یکهزار و سیصد و نود و هشت شاخص کل بورس تهران در واکنش به اتفاقات سیاسی متعاقب افزایش قیمت بنزین با ریزش ۴۵۴۲ واحدی مواجه شدو اکثر نمادها با افت قیمتی و صفوف فروش مواجه شدند.
کد خبر: ۹۳۷۸۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۲۶
سهامداران بورس تهران امروز متاثر از خبر افزایش قیمت بنزین به نمادهای پالایشگاهی اقبال نشان دادند، گروهی که در روند صعودی بورس تهران مغفول مانده بود و در ابتدای بازار شاهد شکل گیری صفوف سنگین در نمادهای اصلی این گروه بودیم لیکن در ادامه بازارو متاثر از صفوف عرضه سنگین در دو نماد خودرو و سایپا ورق برگشت و در نهایت شاخص با اصلاح اندک 208 واحدی کار خود را پایان داد.
کد خبر: ۹۳۷۶۸۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۲۵
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه تیترهایی همچون بورس تهران سبزپوش به تعطیلات رفت، روز کابوسوار بورسهای آسیایی، سیگنال افزایشی دلار به بازار سکه، عبور قیمت دلار از مرز مقاومتی، واکنش همتی به نوسان نرخ ارز، طلا منتظر فرصت برای افزایش قیمت، «تسه ۹۶۱۰» بر سقف ماهانه، پایان ثبتنام طرح جدید مسکن دولت در چهل شهر، تسهیلات پر هزینه سد راه متقاضیان طرح ملی مسکن و افت تقاضای نفت از ۲۰۲۵ به بعد را در بر دارد.
کد خبر: ۹۳۷۱۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۲۳
تالار حافظ امروز و در واپسین روز معاملاتی هفته سوم آبان ماه با سبزپوشی همه شاخص های اصلی بورس تهران مواجه شد و شاخص کل بازدهی 0.43 درصدی طی این هفته را ثبت کرد.
کد خبر: ۹۳۷۱۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۲۲
گروه مپنا، پالایش نفت بندرعباس و صنایع پتروشیمی خلیج فارس هر کدام به ترتیب ۱۷۹، ۱۶۱ و ۱۲۷ واحد تاثیر افزایشی روی شاخصهای بازار سرمایه داشتند. اما در طرف مقابل معدنی و صنعتی گلگهر، صنایع شیمیایی ایران و فولاد مبارکه اصفهان هر کدام به ترتیب ۴۷، ۴۶ و ۴۲ واحد تاثیر کاهشی روی شاخصهای بازار داشتند.
کد خبر: ۹۳۶۹۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۲۱
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه تیترهایی همچون بورس تهران سبزپوش شد/ ارزش معاملات از ۱۶۲۴ میلیارد تومان فراتر رفت، بحران هنگ کنگ آسمان بورسهای آسیایی را تیره کرد، کاهش قیمت سبد نفتی اوپک به ۶۱.۹۸ دلار، وزیر نفت عمان از احتمال تمدید توافق کاهش تولید اوپک خبر داد، تقاضا برای نفت در جهان افزایش مییابد، معادل نصف بودجه کل کشور معوقات مالیاتی داریم، طرح "گام" به زودی اجرا میشود و افزایش نسبی نرخ دلار در بازار ارز را در بر دارد.
کد خبر: ۹۳۶۷۰۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۲۱
بورس تهران در سومین روز هفته؛
امروز در نمادهای خودروییها به روال چند وقت اخیر شاهد بیشترین گردش نقدینگی بودیم و حدود ۱۴۷.۶ میلیارد تومان ارزش معاملات این گروه ناشی از داد و ستد بیش از ۴۰۱ میلیون برگه سهم طی ۳۷ هزار و ۹۷۵ نوبت بود. گروه شیمایی با ارزش معاملات ۸۴.۳ میلیارد تومانی وفلزات اساسی با ۷۹.۶ میلیارد تومان دیگر صنایعی بودند که بیشترین نقدینگی را دراختیار داشتند.
کد خبر: ۹۳۶۴۲۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۲۰
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز، با افزایش ۲۳۰ واحدی معادل ۰.۰۷ درصد به رقم ۳۰۸ هزار و ۹۶۰ واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با افت ۲ واحدی به رقم ۳ هزار و ۹۱۴ واحد رسید.
کد خبر: ۹۳۵۰۶۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۱۴
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
امروز شاخص کل بورس تهران متاثر از یک شایعه در خصوص نحوه موافقت بانک مرکزی با افزایش سرمایه بانک ها از محل تجدید ارزیابی مواجه شد، شایعه ای که باعث بوجود آمدن فضای هیجانی منفی در تالار حافظ شد ولی نکته مثبت در خصوص وضعیت بازار کاهش کمتر شاخص کل هم وزن نسبت به دماسنج اصلی بازار سرمایه بود.
کد خبر: ۹۳۴۸۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۱۳
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (شنبه یازدهم آبان ماه ۹۸)، با کاهش ۹۳۱ واحدی معادل ۰.۳۰ درصد به رقم ۳۰۸ هزار و ۷۳۰ واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با افت ۱۱ واحدی به رقم ۳ هزار و ۹۱۶ واحد رسید.
کد خبر: ۹۳۴۲۰۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۱۱
شاخص کل امروز با رشد ۲۵۲۰ واحدی معادل ۰.۸۳ درصد، کانال ۳۰۵ هزار و ۹۶۹ واحدی را پس گرفت، شاخص قیمت وزنی ارزشی با رشد ۶۷۵ واحدی معادل ۰.۸۳ درصد، در ارتفاع ۸۱ هزار و ۹۷۸ واحدی ایستاد.
کد خبر: ۹۳۳۲۳۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۰۶
در نخستین روز معاملاتی هفته جاری همه نماگرهای اصلی بورس تهران با عقبگرد مواجه شدند ولی نکته مثبت این است که به نظر می رسد فضای حاکم بر تالار حافظ مبنی بر لزوم اصلاح شرکت های کوچک تا حدودی متعادل شده و امروز برخی از این شرکت ها با صفوف خرید مواجه بودند.
کد خبر: ۹۳۲۸۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۰۴
«بورس تابناک» بررسی میکند؛
کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه تا ایام انتخابات و پایان سال رشد صعودی خواهیم داشت البته این دوره رشد نسبت به دورههای قبلی کوتاهتر است، گفت: قیمتها در برخی نمادها رشد بالایی داشتند و ریزش ۲۰ تا ۳۰ درصدی برای برخی نمادها ابتدای اصلاح آنها محسوب شده، ولی تعدادی دیگر از سهامها که در ریزش اخیر بازاربا کاهش مواجه شدند، اصلاح قیمت آنها واقعی نبوده ودر حقیقت فرصت ورود بود.
کد خبر: ۹۳۲۵۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۰۳
شاخص های اصلی بورس تهران در معاملات امروز چهارشنبه یکم آبان ماه سال یک هزار و سیصو نود و هشت یکدست قرمز پوش شدند.
کد خبر: ۹۳۲۲۶۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۰۱
شاخص کل بورس تهران در معاملات امروز سه شنبه سی ام مهر ماه در حالی با جهش ۶۱۴۱ واحدی معادل ۲.۰۳ درصد در ارتفاع ۳۰۸ هزار و ۳۱۴ واحدی قرار گرفت که ارزش معاملات نیز با افزایش چشم گیر و امیدوار کنندهای رقم ۱۶۶۹ میلیارد تومان گزارش شد.
کد خبر: ۹۳۲۰۱۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۳۰
گزارش «تابناک اقتصادی» از نبض تالار شیشهای حافظ؛
شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز (دوشنبه بیست و نهم مهرماه ۹۸)، با افزایش ۷۸۶ واحدی معادل ۰.۲۶ درصد به رقم ۳۰۲ هزار و ۱۷۷ واحد رسید. این در حالی است که در فرابورس شاخص کل با افت ۲۶ واحدی به رقم ۳ هزار و ۷۰۶ واحد رسید.
کد خبر: ۹۳۱۶۹۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۲۹
شاخص کل بورس تهران امروز با عقبگرد ۸۲۴۹ واحدی، رقم ۳۰۱ هزار و ۳۹۱ واحدی عقب نشینی کرد موضوعی که نگرانیها در خصوص ریزش بیشتر دماسنج بازار سرمایه و از دست دادن کانال ۳۰۰ هزار واحدی را بیشتر کرده و در این بین رفتار صندوق توسعه بازار و برخی حقوقیها به عروسی میماند که به خانه مادر شوهر رفته و بلند شدن و کمک کردن به خانواده شوهر را دون شان خود میداند.
کد خبر: ۹۳۱۴۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۲۸
«بورس تابناک» بررسی میکند؛
یک کارشناس بازار سرمایه معتقد است: با توجه به افزایش قیمت نماد های شاخص ساز، برگشت چندانی برای شاخص کل محتمل نیست، در صورت ورود نقدینگی به بازار و افزایش ارزش معاملات به بیش از ۲ هزار میلیارد تومان می توان امیدوار بود که شاخص از نظر تکنیکالی به محدوده ۳۷۰ هزار واحدی برسد.
کد خبر: ۹۳۱۱۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۲۷