کلیات
استان خراسان شمالی به مرکزیت شهر بجنورد در شمال شرق ایران است. بزرگترین شهر استان، بجنورد است. این استان با مصوبه دولت در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، ایجاد شد. اکثریت مردم خراسان شمالی شیعه هستند که شامل کردها، ترکها و فارسهای استان میباشند، اگرچه اقلیتی از اهل سنت (عموماً ترکمن) نیز در استان ساکن هستند. مساحت این استان ۲۸۴۳۴ کیلومتر مربع است که از این نظر پانزدهمین استان ایران است.
جمعیت آن ۸۱۱۵۷۲ نفر است. بجنورد پرجمعیتترین شهر استان خراسان شمالی است و پس از آن شهر شیروان پرجمعیتترین شهر استان خراسان شمالی است.
آمار جمعیتی
براساس آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران، نرخ باسوادی در این استان برابر ۷۹٫۱۳ درصد، نرخ شهرنشینی برابر با ۴۸٫۳۶ درصد، نرخ بیکاری ۵٫۹ و نرخ مشارکت اقتصادی ۴۰٫۷ درصد بودهاست.
بجنورد پرجمعیتترین شهر استان خراسان شمالی است و پس از آن شهر شیروان پرجمعیتترین شهر استان خراسان شمالی است.
موقعیت جغرافیایی
استان خراسان شمالی با مساحتی حدود ۲۸۱۷۹ کیلومتر مربع، از ۸ شهرستان: بجنورد (مرکز استان)، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، راز و جرگلان، جاجرم، فاروج و گرمه تشکیل شدهاست.
آثار کشف شده در این استان نشان از قدمت تاریخی کهن آن دارد. محوطه باستانی معروف به پهلوان و تپه حیدران جاجرم، قدمتی بیش از ۱۲ هزار سال دارند. قدیمیترین اثر باستانی پابرجای قبل از اسلام (بنای سنگی اسپاخو) در غرب شهرستان مانه و سملقان در فاصله ۵ کیلومتری شمال شاهراه آسیایی در روستای اسپاخو نیز دلیل دیگری بر صحت این ادعا است.
این استان، از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال با کشور ترکمنستان (با ۲۸۱ کیلومتر مرز مشترک)، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استانگلستان هممرز است.
اقوام و زبانها
اقوام ساکن در استان خراسان شمالی شامل فارسیزبانان، تاتزبانان، رازی زبانان، کردهای کرمانج، ترکمنها و ترکها میباشند.
زبانهای رایج نیز فارسی، تاتی، رازی، کردی کرمانجی، ترکمنی و ترکی خراسانی میباشد.
بهطور کل کردهای کرمانج ۴۶٫۱ درصد ترکیب جمعیت استان را تشکیل میدهند. فارسیزبانها ۲۷٫۸ درصد، ترکها ۲۰٫۱ درصد و ترکمنها ۵ درصد و اقوام خاوری، عرب و بلوچ و لر نیز در این استان سکونت دارند. تاتها بومیان این استان هستند. تاتزبانان در محلاتی از شهر بجنورد، در شهر سنخواست و پیرامون، شوقان و ... رواج دارد.
همچنین مردم روستاهای روئین، ارکان، کسرق، بیدواز، نیشکیش، گنجدان، کوران و قلعهنو در شهرستان اسفراین، ۱۴ درصد مردم شهر اسفراین، مردم روستاهای گیفان، طبر، محمدآباد در شهرستان بجنورد، و روستاهای مهرآباد، برزلآباد، حصار سهیکآب، فیضآباد، اسلامآباد، امانآباد، کارخانه قند، منصوران، امامزاده مشهد طرقی بالا و پایین، و گلیان و برزلی و ورک در شهرستان شیروان.
کردهای کرمانج (بادینی) بیشترین جمعیت را در این استان دارا میباشند. در دورانهای بعد بعضی مانند مردم ترکزبان گرایلی (اویغورها) (گراییت_که در زمان حمله مغول به ایران آمدهاند) نیز به این مناطق کوچیدند و بعداً در زمان شاهاسماعیل و شاهعباس صفوی گروهی از مردم کرمانج (شاخهای از کردها) از غرب ایران و برخی از ترکزبانهای آذربایجان نیز به خراسان شمالی کوچانده شدند.
طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونهگیری شد در استان خراسان شمالی به قرار زیر بود:
٪۲۷٫۸ فارس (۲۴٫۱٪ مرد، ۳۰٫۸٪ زن)،
٪۲۰٫۶ ترک (۱۹٫۵٪ مرد، ۲۰٫۹٪ زن)،
٪۴۶٫۱ کرد (۴۹٫۴٪ مرد، ۴۴٪ زن)،
٪۳٫۳ شمالی شامل ترکمن، گیلک، مازنی و تالشی (۴٫۶٪ مرد، ۲٫۲٪ زن) و ۲٫۲٪ سایر
شرایط اقلیمی
خراسان شمالی از نظر ناهمواریها به دو قسمت: الف) نواحی کوهستانی ب) پست و هموار تقسیم میشود.
مرتفعترین نقطه أن قله شاه جهان در رشته کوههای آلاداغ ۳۰۵۱ متر و پستترین نقطه آن در روستای تازه یاب در قسمت خروجی رودخانه اترک با ارتفاع ۴۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد. ارتفاع متوسط استان ۱۳۲۶ متر از سطح دریا میباشد.
کوههای استان از نظر زمینشناسی حاصل آخرین حرکات کوهزایی دوران سوم و از کوههای جوان میباشند. این کوهها به دو بخش عمده: ۱- رشته کوه کپه داغ ۲- رشته کوه آلاداغ تقسیم میشوند.
رشته کوه کپه داغ: این رشته کوه در شمال استان واقع شده و به وسیلهٔ گسل عشق آباد (گسل کپه داغ) از دشتهای پست ترکمنستان و به وسیلهٔ رودخانه اترک و دشتهای مانه و سملقان، بجنورد، شیروان، فاروج از رشته کوه جنوبی آلاداغ جدا میشود.
این ارتفاعات شباهت زیادی از نظر ساختار زمینشناسی با زاگرس دارند و وجود گسلهای متعدد ساختار رسوبی، نامتقارن بودن چینها، فقدان فعالیتهای آتشفشانی و وجود سنگهای دارای درز و شکاف آن شرایط مساعدی برای ذخایر آب زیرزمینی و منابع نفت و گاز ایجاد مینماید.
رشته کوه آلاداغ: این ارتفاعات توسط دشتهای مانه و سملقان، بجنورد، شیروان، فاروج، از رشته کوه کپه داغ جدا شدهاست. آلاداغ در غربیترین منطقه در حوالی جاجرم به وسیلهٔ یکسری کوههای کم ارتفاع به رشته کوهستانی شاه کوه البرز میپیوندد. جبهه شمالی آلاداغ با یکسری پرتگاههای گسلی به رود اترک و جبهه جنوبی آن از طریق گسلهایی با دشت جاجرم ارتباط پیدا کردهاست.
صنعت ومعدن
مجتمع پتروشیمی، کارخانه سیمان و کارخانههای پلاستیک بجنورد، و کارخانه آرد و شرکت آذین فورج. کارخانه تولید انواع لوله و پروفیل فلزی بجنورد، کارخانه ساخت و تولید دستگاههای جوش القائی و کوره القائی بجنورد.
مجتمع فولاداسفراین، کارخانه لوله گستر اسفراین.
کارخانه آلومینای جاجرم.
نیروگاه برق، کارخانه قند و کارخانه الیاف شیروان.
کارخانه فراوردههای گوشتی شهراد فاروج، کارخانه کشت و صنعت خرم فاروج، کارخانجات خوراک دام، صنایع کشمش و زعفران فاروج.
کارخانههای متعدد پنبه پاک کنی، صنایع غذایی، کشاورزی، ساختمانی، کارخانه لبنیات مهر شیر درق و… از صنایع برجسته این استان به شمار میروند.
براساس نتایج سرشماری کارگاههای صنعتی ۱۳۸۱ کشور، خراسان شمالی دارای ۳۶۰۰ کارگاه صنعتی با ۱۲۵۴۵ شاغل است که دارای ۸۷۳۶۱۰ میلیون ریال ارزش افزوده میباشد. تعداد ۱۰۷ واحدصنعتی با ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در سطح استان فعال است.
در حال حاضر ۳۰ معدن فعال ازجمله معادن اکسیدآلومینیوم، کلسیت، بنتونیت، باریت، ماسه سیلیسی، سنگهای تزئینی و … در سطح استان بهرهبرداری میشود و به عبارتی ۰/۸۹٪ معادن فعال کشور، در این استان واقع میباشد.
آموزش و پرورش
در سال تحصیلی ۸۳–۸۲ تعداد کل دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی در سطح استان ۱۷۴۳۳۳ نفر بودهاست؛ که از این تعداد ۴۶٫۸ ٪ در مقطع ابتدایی و ۲۷ ٪ در مقطع راهنمایی و ۱۵٫۹ ٪ در مقطع متوسطه و ۶٫۷ ٪ در مقطع متوسطه رشتههای فنی و حرفهای مشغول تحصیل هستند.
شاخص تراکم دانش آموز در کلاس در دو مقطع ابتدائی و راهنمایی وضعیت مطلوبتری را از متوسط کشور نشان میدهد، اما در مقطع متوسطه در مقابل متوسط ۲۵/۵ نفر در کلاس، وضعیت در استان ۲۷ نفر میباشد.
فرماندارشهرستان اسفراین گفت: که تخلف یک مرکز سالمندان در اسفراین در تزریق واکسن کرونا به تعدادی از اعضای خانواده اش که ارتباط مستقیم با سالمندان نداشتند، در دست بررسی قرار گرفت.
کد خبر: ۱۰۴۷۱۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۳۱
نخستین شناسنامه فرزند حاصل از ازداواج زن اسفراینی در استان خراسان شمالی با تبعه خارجی در آیینی با حضور مسوولان محلی تحویل شد.
کد خبر: ۱۰۴۶۳۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۲۷
پیازکاران استان خراسان شمالی مدتی است در فصل برداشت محصول با مشکلاتی روبرو هستند که نبود مشتری مهمترین آن است.
کد خبر: ۱۰۴۵۸۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۲۴
براساس طرح محدودیتهای کرونایی، ورود خودروهای غیر بومی به شهرهای قرمز و نارنجی استان خراسان شمالی از جمله شهرستان بجنورد ممنوع میباشد و تردد خودروها توسط نیروی انتظامی کنترل میشود.
کد خبر: ۱۰۴۵۷۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۲۴
افزایش رفتارهای عادی انگارانه چند هفته اخیر که رد پای آن در روند صعودی بیماران بستری در بیمارستان های استان خراسان شمالی خود را نشان داد؛ رنگ کرونایی زرد در شهرستان های این خطه شمالشرق کشور را افزایش داد.
کد خبر: ۱۰۴۳۵۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۳
مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی خراسانشمالی از افزایش ناگهانی افراد بستری در بیمارستان های استان به دلیل مسمومیت ناشی از مصرف مشروبات الکلی حاول متانول خبر داد
کد خبر: ۱۰۴۲۴۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۵
جانشین فرمانده انتظامی خراسان شمالی از دستگیری ۱۹ کلاهبردار حرفهای با ۲۱ میلیارد و ۸۴۴ میلیون ریال کلاهبرداری در استان خبر داد.
کد خبر: ۱۰۴۲۱۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۴
مدیر کل آموزش و پرورش خراسان شمالی گفت: یخبندان و برودت هوا مدارس برخی از مناطق استان را تعطیل کرد.
کد خبر: ۱۰۴۰۶۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۲۴
آخرین روزهای زمستان در بجنورد استان خراسان شمالی / تصاویر ارسالی از «محسن»، مخاطب ایسنا
کد خبر: ۱۰۴۰۴۰۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۲۳
گزارش پنجشنبه شب هواشناسی: سیلاب و رواناب دور از انتظار نیست.
کد خبر: ۱۰۴۰۲۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۲۲
نماینده مردم ۵ شهرستان خراسان شمالی در مجلس با اشاره به سخنان امروز رئیسجمهور درباره خط انتقال آب دریای عمان گفت: به طور جد نسبت به رفع تبعیض و قرار گرفتن استان در این مسیر اقدام و پیگیری خواهیم کرد.
کد خبر: ۱۰۳۷۰۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۰۸
رییس اتاق اصناف مرکز خراسان شمالی گفت: تالارهایی که شیوه نامههای بهداشتی ابلاغ شده به اتحادیه را رعایت نکنند، پلمب می شوند.
کد خبر: ۱۰۳۶۶۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۰۶
اولین جشنواره ورزشهای بومی و محلی امروز سه شنبه به همت قرارگاه آبادانی و پیشرفت سپاه و بنیاد علوی در روستای کلاته فتح الله شهرستان مانه و سملقان خراسان شمالی برگزار شد./مریم داورنیا
کد خبر: ۱۰۳۳۴۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۲۱
فرمانده انتظامی شهرستان شیروان خراسان شمالی از دستگیری یک زن سارق کابلهای مخابراتی با ۱۱ فقره سرقت در این شهرستان خبر داد.
کد خبر: ۱۰۳۲۲۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۱۶
ثبت شرکت در استان خراسان شمالی در حوزه توریسم و ثبت برند در بجنورد در حوزه محصولات کشاورزی در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است. در این مقاله به طور کامل به قوانین و شرایط ثبت شرکت و برند در بجنورد و خراسان شمالی میپردازیم.
کد خبر: ۱۰۳۱۳۰۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۱۲
«بیگمراد بهادری»، جانباز ۷۰ درصد راز و جرگلانی در استان خراسان شمالی پس از سالها تحمل درد و رنج ناشی از جراحات جنگی به یاران شهیدش پیوست.
کد خبر: ۱۰۲۹۹۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۰۵
با ورود سامانه بارشی جدید، بارش برف و باران از روز پنجشنبه (۲ بهمن) در استان خراسان شمالی آغاز شده که تا روزهای جمعه و شنبه ادامه دارد./عکاس : پیمان حمیدی پور
کد خبر: ۱۰۲۹۶۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۰۳
رئیس اداره پیشبینی هواشناسی خراسان شمالی گفت: توفان با سرعت ۹۰ کیلومتر بر ساعت منطقه مهمانک در شهرستان مانه و سملقان را درنوردید و بیشترین سرعت وزش را در استان داشت.
کد خبر: ۱۰۲۸۲۷۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۷
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان شمالی ، از بستری شدن ۴۹۸ بیمار کرونایی دارای اعتیاد در بیمارستانها خبر داد.
کد خبر: ۱۰۲۶۵۷۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۱۹
مدیر کل راه و شهرسازی خراسان شمالی از آغاز ثبت نام مرحله سوم افراد در طرح اقدام ملی مسکن در این استان از فردا خبر داد.
کد خبر: ۱۰۲۶۳۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۱۷