کلیات

ابراهیم یعقوب زَکزاکی معروف به شیخ زکزاکی متولد ۵ مه ۱۹۵۳ و روحانی شیعه و رهبر جنبش اسلامی شیعیان نیجریه است. او مدت ها به اتهام فتنه و اخلال در نظم عمومی در زندان حکومت نیجریه به سر برده و هوادارانش برای آزادی او با حکومت مرکزی درگیر شدند.

زندگی

وی در پنجم ماه ۱۹۵۳ میلادی در شهر زاریا در ایالت کادونا، شمالِ غربی نیجریه به دنیا آمد. در سال ۱۹۷۹ در رشته اقتصاد از دانشگاه احمد بلولیسانس گرفت. پیش از دانشگاه دو سال در مدرسه استانی عربی و چهار سال (۱۹۷۱–۱۹۷۵)  در مدرسه معروف مطالعات عربی در کانو درس خوانده بود. آموزش اولیه اسلامی-قرآنی را نزد علمای مختلف در حوزه‌های زاریا به پایان رسانده بود.

فعالیت سیاسی

زکزاکی از بدو ورود به دانشگاه فعالیت سیاسی را آغاز کرد. سال‌های ۱۹۷۷ و ۱۹۷۸ میلادی دبیرکل انجمن دانشجویان مسلمان نیجریه در پردیس اصلی دانشگاه احمدو بود. سال ۱۹۷۹، معاون امور بین‌الملل کمیته ملی همین انجمن شد. چیزی به پایان دوران دانشجویی‌اش نمانده بود که در ایران انقلاب شد. هم‌زمان جنبشِ اسلامیِ نیجریه هم که تحت تأثیر روح‌الله خمینی بود، شکل گرفت.
زکزاکی از چهره‌های اصلی اعتراض‌های سراسری دانشجویی بود که می‌خواستند قوانین شرع در بازبینی قانون اساسی نیجریه لحاظ شود. فعالیت زکزاکی در دوران دانشجویی به دانشگاه محدود بود، اما بعد از فارغ‌التحصیلی به شهر‌ها و روستا‌ها گسترش یافت.

زندگی شخصی

همسر شیخ زکزاکی زینت‌الدین ابراهیم نام دارد. گزارش‌های حاکی از این بود که در جریان محاصره خانه او گلوله خورد و کشته شد، هرچند ارتش این خبر را تکذیب کرد. شیخ زکزاکی مجموعاً ۹ فرزند دارد که هفت نفر آنان پسر و دو نفرشان دختر بوده است. سه پسر دیگرش حماد، حمید و علی هم، آن‌طور که ادعا شده، در ژوئن ۲۰۱۴، هنگام راه‌پیمایی روز قدس به دست نظامیان، کشته شدند. از فرزندان زکزاکی دو دختر به نام‌های دکتر «نصیبه» و «سهیلا» و یک پسر به نام «محمد» باقی مانده است.

زندانی و دستگیری

شیخ زکزاکی چندین بار به اتهام فتنه و اخلال در نظم عمومی زندانی شد. زکزاکی در همه حکومت‌های نیجریه از اوباسناجو و شاجاری و بوهاری گرفته تا بابانگیدا و آباچا او را حبس کرده‌اند. روی‌هم رفته ۹ سال در ۹ زندان کشور به سر برده – از جمله زندان انوگو (۱۹۸۱–۱۹۸۴)، زندان پورت هارکورت، و زندان کادونا. سپتامبر ۲۰۰۹، حکومت آباچا وی را زندانی و مرکز اسلامی و محل سکونتش را در زاریا خراب کرد.
در روز ۱۳ دسامبر ۲۰۱۵ بر اثر حمله ارتش نیجریه به حسینیه بقیةالله و منزل، شیخ ابراهیم زکزاکی نیز زخمی شد و توسط ارتش دستگیر و زندانی شد. ارتش نیجریه علت را تلاش هواداران شیخ برای ترور رئیس ستاد ارتش نیجریه در منطقه زاریا اعلام کرد.

آزادی

بر اساس حکم دیوان عالی نیجریه، شیخ زکزاکی رهبر جنبش شیعیان باید فوراً آزاد شود. این حکم توسط گابریل کولاول در دوم دسامبر سال ۲۰۱۶ صادر شد. در هنگام صدور حکم، وی استدلال مخالفان مبنی بر تحت حفظ بودن وی برای محافظت از وی را رد کرد. 

در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۹۸ دادگاه نیجریه با آزادی و انجام سفر خارجی شیخ زکزاکی برای درمان موافقت کرد.