کلیات

سیّد احمد حُکم‌آبادی (متولد  ۸ مهر ۱۲۶۹ در تبریز است که در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۲۴ در تهران درگذشت. او که بعد‌ها نام خانوادگی کَسرَوی را برگزید،  تاریخ‌نگار،  زبان‌شناس،  پژوهشگر،  حقوق‌دان و اندیشمند ایرانی بود.

مقام استادی و وکالت

کسروی استاد ملی‌گرای رشته حقوق در دانشگاه تهران و وکیل دعاوی در تهران بود.

فعالیت های پژوهشی

احمد کسروی در حوزه‌های مختلفی هم‌چون تاریخ، زبان‌شناسی، ادبیات،  علوم دینی، روزنامه‌نگاری، وکالت، قضاوت و سیاست فعالیت داشت.

حمایت از هویت ایرانی سکولار

وی بنیان‌گذار جنبشی سیاسی-اجتماعی با هدف ساختن یک «هویت ایرانیِ سکولار» در جامعه ایران، موسوم به جنبش «پاک‌دینی» بود که در دوره‌ای از حکومت پهلوی شکل گرفت. احمد کسروی خواستار مبارزه با «واپس‌ماندگی فکری و علمی» و روشن‌گری در تمامی وجوه زندگانی بود وی از آنچه «اوضاع زندگی، خرافه‌گرایی و آداب اجتماعی» مردم ایران‌ می‌دانست انتقاد داشت؛ موضع‌گیری‌های احمد کسروی در برابر کیش‌های رایج و نهاد‌های مذهبی و اخلاقی و مسلک‌ها و ارزش‌های سنتی و فرهنگی و تاختن او به باور‌های دینی و فرهنگی از تشیع و بهائیت گرفته تا شعر‌های حافظ و سعدی، از جمله مواردی بود که مخالفت‌های بسیاری را علیه او برانگیخت.

آثار

آثار احمد کسروی بالغ بر ۷۰ جلد کتاب به زبان‌های فارسی و عربی است. از مهم‌ترین آثار کسروی می‌توان به دو کتاب تاریخ مشروطه ایران و تاریخ هجده ساله آذربایجان اشاره کرد که از مهم‌ترین آثار مربوط به تاریخ جنبش مشروطه‌خواهی ایران‌ می‌شوند و تا به امروز مرجع اصلی محققان درباره جنبش مشروطیت ایران بوده‌است.

طرح موضوع ایرانی بودن زبان آذری برای نخستین بار

آذری یا زبان باستان آذربایجان، برای نخستین‌بار این نظریّه را مطرح کرد که زبان تاریخی منطقه آذربایجان قبل از رایج‌شدن زبان ترکی آذربایجانی که مورخان از آن به نام «آذری» یاد کرده‌اند، زبانی از خانواده زبان‌های ایرانی بوده‌است. این نظریه امروز در میان دانشمندان به‌طور عام پذیرفته شده‌است.

ترور

احمد کسروی در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۲۴ و در سن ۵۵ سالگی، در اتاق بازپرسی ساختمان کاخ دادگستری تهران به ضرب «گلوله و ۲۷ ضربه چاقو» توسط افراد گروه «فدائیان اسلام»،  ترور شد.