در مورد دریاچه ارومیه در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

 

کلیات


دریاچه ارومیه نام دریاچه‌ای در شمال غربی کشور ایران است که طبق تقسیمات کشوری ایران، این دریاچه میان دو استان آذربایجان غربی و استان آذربایجان شرقی قرار گرفته‌است. مساحت این دریاچه در سال ۱۳۷۷ در حدود شش هزار کیلومتر مربع بود که در ردیف بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا از نظر مساحت قرار می‌گیرد. دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران، بزرگ‌ترین دریاچه آب شور در خاور میانه، و ششمین دریاچه بزرگ آب شور دنیا است. آب این دریاچه بسیار شور بوده و بیشتر از رودخانه‌های زرینه‌رود،  سیمینه‌رود،  تلخه رود،  گادر،  باراندوز، شهرچای،  نازلو و زولا تغذیه می‌شود.

 

 فسلفه نام گذاری


نام این دریاچه امروزه دریاچه ارومیه است که از نام شهر ارومیه، مرکز استان آذربایجان‌غربی گرفته شده‌است. در دهه ۱۹۳۰ میلادی به هنگام پادشاهی رضاشاه این دریاچه به افتخار وی دریاچه رضائیه نامگذاری شد. پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ نام دریاچه به نام پیشین خود، دریاچه ارومیه بازگردانده‌شد. در زبان ترکی اورمو گولو گفته می‌شود. در زبان پارسی کهن، این دریاچه چیچست به معنای درخشنده نامیده شده‌است.

 

دریاچه در اسناد تاریخی


یکی از نخستین اشارات به دریاچه ارومیه در کتیبه سده نهم پیش از میلاد مسیح در شلمنسر سوم (سلطنت بین ۸۵۸–۸۲۴ قبل از میلاد) به دو نام در محل دریاچه ارومیه اشاره شده: پرسواه (به معنی ایرانیان یا پارسیان) و ماتای (یا میتانی‌ها). هنوز دقیقاً روشن نیست که این نام‌ها به منطقه یا قبیله یا پیوندی که بین گروهی از نام‌های مردم با شاهان وجود داشته اشاره می‌کند.

دریاچه مرکز پادشاهی منائیان بود. محل زندگی احتمالی منائیان در تپه حسنلو در جنوب دریاچه بوده‌است. منائیان به توسط گروهی که متیان نام داشتند غلبه شدند،  مردمان ایرانی مختلفی که سکاها،  سرمتی‌ها، یا کیمری شناخته می‌شدند. به درستی معلوم نیست که مردمان نامشان را از دریاچه گرفته‌اند یا دریاچه نامش را از مردمان اطراف آن گرفته‌است؛ ولی کشور باستانی متیان نامیده می‌شد که نام لاتین دریاچه از آن گرفته شده‌است.

در پانصد سال اخیر نواحی اطراف دریاچه محل سکونت مردمان ایرانی شامل آذربایجانی‌ها و مردم کرد بوده‌است.


تنوع زیستی


بر اساس لیست تنوع زیستی پارک ملی دریاچه ارومیه که در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۶ ارائه شده‌است پارک ملی دریاچه ارومیه مسکن ۶۲ گونه باکتری و آرکئوباکتر، ۴۲ گونه قارچ‌های میکروسکوپی، ۲۰ گونه جلبک، ۳۱۱ گونه گیاه، ۵ گونه نرم‌تنان دو کفه‌ای (رودخانه‌های جزایر)، ۲۲۶ گونه از پرندگان، ۲۷ گونه خزنده و دوزیست و ۲۴ گونه از پستانداران می‌باشد. همچنین دست کم فسیل ۴۷ گونه یافته شده‌است.

این زیست‌بوم بصورت بین‌المللی توسط یونسکو به عنوان منطقه تحت حفاظت به ثبت رسیده‌است. سازمان محیط زیست ایران اکثر نقاط این دریاچه را به عنوان پارک ملی شناسایی نموده‌است. این دریاچه با داشتن بیش از یک‌صد جزیره کوچک سخره‌ای محل توقف پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو،  پلیکان،  کفچه‌نوک،  اکراس،  لک‌لک،  اردک پیسه، نوک‌خنجری٬ چوب‌پا، و مرغ نوروزی‌ می‌باشد.

به خاطر شوری بیش از حد دریاچه هیچ نوع ماهی در این دریاچه زندگی نمی‌کند. با این‌حال دریاچه ارومیه یکی از زیست‌گاه‌های مهم سخت‌پوست آرتمیاشناخته‌می‌شود. این سخت پوست یکی از منابع اصلی تغذیه پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو به‌شمار می‌آید. در اوایل سال ۲۰۱۳ از رئیس وقت مرکز مطالعات آرتمیای ارومیه نقل شد که آرتمیا در این دریاچه منقرض شده‌است. این نظر توسط برخی کارشناسان دیگر رد شده‌است.

در بهمن ۱۳۹۴ رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور عنوان داشت که بر پایه بررسی‌ها آرتمیای زنده در دریاچه ارومیه وجود ندارد.  یوسفعلی اسدپور افزود: در سه ماه اول سال جاری به علت وجود آب و ورود کافی آن به دریاچه ارومیه در مصب رودخانه‌های آن آرتمیا شروع به زندگی کرد که متأسفانه با خشکسالی تابستانه این موجودات نابود شدند.

 

پارک ملی دریاچه ارومیه


دریاچه ارومیه در سال ۱۳۵۲ در فهرست پارک‌های ملی ایران به ثبت رسید. پارک ملی دریاچه ارومیه، از زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران می‌باشد. این پارک ملی با وسعت ۴۶۲۶۰۰ هکتار همچنین یکی از ۹ ذخیره‌گاه زیست‌کره در ایران است.

 


حوضه آبریز


دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دایمی در آسیای غربی در شمال غرب فلات ایران قرار گرفته‌است.  حوضه آبریز دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع است معادل بیش از ۳٪ مساحت کل کشور ایران می‌باشد. این حوضچه توسط مجموع ۶۰ رودخانه سیرآب می‌شود که ۲۱ رودخانه دایمی یا فصلی هستند و ۳۹تای آن‌ها دوره‌ای می‌باشند. از این میان زرینه رود،  سیمینه رود و آجی چای (تلخه‌رود) ورودی‌های اصلی به دریاچه ارومیه می‌باشند. این حوضه با داشتن دشت‌هایی مانند دشت ارومیه،  تبریز،  آذرشهر،  بوکان،  بناب،  میاندوآب،  مهاباد،  نقده،  سلماس،  پیرانشهر و اشنویه، یکی از کانون‌های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران به‌شمار می‌رود.  سد بزرگ مخزنی بوکان نقش مهمی در حفظ این دریاچه تاکنون داشته‌است.

 

خشک شدن دریاچه


این دریاچه از اواسط دهه ۸۰ شروع به خشک شدن کرد و امروزه در خطر خشک شدن کامل قرار دارد. بررسی تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۵ دریاچه ۸۸ درصد مساحت خود را از دست داده (گزارش‌های قبلی تنها به از دست رفتن ۲۵ تا ۵۰ درصد مساحت دریاچه اشاره کرده بودند). دلایل بسیاری برای خشک شدن دریاچه ذکر شده‌است از جمله خشکسالی، احداث بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده بی‌رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه و همچنین بارش کم برف و باران در سال‌های اخیر می‌باشد. تحقیق جدیدی توسط چند تن از محققان در آمریکای شمالی نشان می‌دهد که خشک‌سالی تنها باعث کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده و عوامل انسانی شامل پروژه‌های جاه‌طلبانه توسعه اقتصادی-آبی به همراه ساخت بزرگراه ۱۵ کیلومتری بر روی دریاچه با دریچه کوچک ۱/۲ کیلومتری وضعیت دریاچه را به بحران کشانیده‌است که برای ساخت آن از کوه مجاورت دریاچه استفاده کردند.

تا سال ۲۰۱۲ بیش از دویست سد بر روی رودخانه‌های حوزه آبریز این دریاچه در مرحله آماده بهره‌برداری، یا پایان مراحل طراحی بودند.

در اولین هفته از آبان ۱۳۹۴ خورشیدی، تراز آب دریاچه ارومیه ۱۲۷۰٫۰۴ متر اعلام شد که نسبت به آبان سال ۱۳۹۳ خورشیدی، ۴۰ سانتیمتر کاهش نشان می‌داد.

نقش نمایندگان مجلس در خشک شدن دریاچه


روزنامه اقتصاد پویا در سرمقاله‌ای مقصر خشکیدن دریاچه ارومیه را مردم و نمایندگانی معرفی کرد که برای تأمین نیاز‌های کشاورزی و خانگی آذربایجان، بار‌ها خواستار انتقال آب رودخانه‌هایی که به دریاچه ارومیه می‌ریزند به نقاط دیگر شده‌اند و از مقامات حکومتی درخواست داشتند تا آب این رودخانه‌ها برای تأمین نیاز باغ‌های مراغه و دیگر شهر‌های استان استفاده شود یا با فشار بسیار بر مسئولین، طرح پل میان‌گذر دریاچه ارومیه را اجرایی کردند. البته قابل ذکر است که بیش از ۷۰ درصد مردم ارومیه از طریق کشاورزی هزینه‌های زندگی خود را تأمین می‌کنند و باید فکری اساسی شود تا هیچ طرف متضرر نشود. برخی کارشناسان معتقدند: برای نجات دریاچه ارومیه به جای خشکاندن ارس و از بین بردن زمین‌های بارور نقاط دیگر، باید از مصرف آب کاسته شود و به وزارت نیرو اجازه داده شود تا آب رودخانه‌هایی را که به‌طور طبیعی به دریاچه ارومیه می‌ریخته‌اند دوباره به دریاچه ارومیه بریزند.

 

آسیب های زیست محیطی خشک شدن


برخی کارشناسان محیط زیست پیش‌بینی می‌کنند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با باد‌های نمکی خواهد شد و زیست‌محیط منطقه تغییر خواهد کرد. علاوه بر نمک بسیاری از آلودگی‌های شامل فلزات سمی سنگین مورد استفاده در صنعت و مواد سمی مورد استفاده در کشاورزی به آب‌های سطحی و زیر سطحی مرتبط با دریاچه نفوذ کرده‌اند و در صورت خشک شدن دریاچه بسیاری از از مواد سمی هوازی شده و خطرات بیماری‌های تنفسی برای زیست‌بوم و مردم منطقه بوجود خواهد آورد.

 

طرح‌های نجات دریاچه


یکی از طرح‌هایی که برای نجات دریاچه ارومیه مطرح شده انتقال آب از حوضه‌های آبریز دیگر از جمله رود ارس بود که انتقال آن می‌توانست به پر شدن دریاچه ارومیه کمک شایانی کند. به گفته نادر قاضی‌پور، تنها راه نجات دریاچه ارومیه، استفاده از آب‌های رود ارس و شهرستان پیرانشهر است. اما این نظریه با مخالفت‌هایی روبروست. در مرداد ۱۳۹۰ خورشیدی مجلس شورای اسلامی با دو فوریّت طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه موافقت نکرد.

برنامه نجات دریاچه ارومیه در دولت یازدهم و دوازدهم


با انتخاب (حسن روحانی) به سمت ریاست‌جمهور و شکل‌گیری دولت یازدهم، برنامه نجات دریاچه ارومیه مورد تأکید قرار گرفت و کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به مدیریت معاون اول رئیس‌جمهور تشکیل شد. موضوعاتی همچون مقابله با ریزگردها، وضعیت کشاورزی و الگوی کشت در منطقه و تعداد زیاد چاه‌های آب مورد بررسی قرار گرفت.

برخی کارشناسان اعتقاد دارند فعالیت‌های ترمیمی انجام شده در این دوره در کنار حمایت‌های مردمی، موجب کاهش روند تخریب دریاچه ارومیه و در برخی بخش‌ها باعث بهبود شرایط شده‌است.

عیسی کلانتری رئیس ستاد احیا و مسعود تجریشی مدیرکل برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیا بودند.

در دولت دوازدهم نیز ترکیب ستاد احیا علی رغم انتصاب عیسی کلانتری به عنوان رئیس سازمان محیط زیست تغییر نکرد.

بررسی ها نشان داد که در پایان دولت های یازدهم و دوازدهم نه تنها دریاچه احیا نشد، بلکه سطح تراز دریاچه از سال آغاز کار ستاد نیز کمتر شد.

 

ادامه فعالیت ستاد احیا در دولت سیزدهم

اعضای هیأت دولت سیزدهم در تیرماه 1401 با اجماع نظر عیسی کلانتری را از دبیری ستاد احیا عزل کردند و به جای او محمد صادق معتمدیان - استاندار آذربایجان غربی عهده دار این مسئولیت شد. 

 

در مورد دریاچه ارومیه در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

طی هفته های اخیر موضوع برداشت عنصر لتیوم از بستر دریاچه ارومیه به شکل فزاینده ای در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بازتاب داشته که مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در این خصوص توضیحاتی ارایه کرده است.
کد خبر: ۱۲۱۲۹۹۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۹

نبض خبر
آب حاصل از طغیان سیمینه رود امروز به سمت دریاچه خشک ارومیه حرکت کرد و مقداری به این منطقه خشک، جان بخشید. تصاویر این اتفاق را می‌بینید.
کد خبر: ۱۲۱۲۵۴۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۷

ستاد احیای دریاچه ارومیه که قرار بود زمینه احیا و نجات این دریاچه را فراهم کند، خود در دریای مشکلات غرق شد.
کد خبر: ۱۲۱۰۶۰۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۲۵

دریاچهٔ ارومیه به عنوان بزرگ‌ترین دریاچهٔ داخلی ایران، بزرگ‌ترین دریاچهٔ آب شور در خاور میانه، و ششمین دریاچهٔ بزرگ آب شور دنیا شناخته می‌شد و خشکی این دریاچه تبعات گرانی را در بر خواهد داشت . تازه‌ترین وضعیت اسفاک دریاچه ارومیه را از ایستتگاه فضایی می‌بیید.
کد خبر: ۱۲۰۸۷۴۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۶

وضعیتی که منحصر به این دریاچه نیست و با کمال تعجب، در دریاچه مجموعه ورزشی آزادی هم دیده می‌شود؛ دریاچه‌ای که قهرمانان برخی رشته‌های ورزشی مانند قایقرانی در آن تمرین می‌کنند و این اواخر به قدری تراز آبی آن کاهش یافته بود که با وساطت و رایزنی دو وزیر کابینه (!) و انتقال آب از دریاچه چیتگر به آن، مشکل تا حدی رفع و رجوع گردید.
کد خبر: ۱۲۰۶۰۵۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۱

کد خبر: ۱۲۰۴۱۳۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۲۱

متاسفانه این روزها در کنار تبعات خشکیدگی ارومیه شاهد پوسیدگی بخشی از تاسیسات زیربنایی و روبنایی پل میان‌‌‌گذر دریاچه ارومیه نظیر فونداسیون و بخشی از آهن‌‌‌آلات و ستون‌‌‌های فلزی آن هستیم. این ستون‌‌‌ها که از مقاطع تلفیقی فلز و فولاد و بتن ساخته شده باتوجه به طول آن با احتساب کوله‌‌‌های متصل‌‌‌کننده معادل ۲۰۰۰متر است
کد خبر: ۱۲۰۳۶۵۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۸

قرار بر این بود که هر سه ماه یکبار یک خبر خوب در مورد دریاچه ارومیه به مردم داده شود. در هفته پیش رو سد چپرآباد که اخیرا مراحل آزمایشی خود را با موفقیت سپری کرده به بهره‌برداری می‌رسد و آنچنان که معاون رییس جمهور وعده داده است، بخشی از حقابه دریاچه ارومیه از این طریق رها سازی شود.
کد خبر: ۱۱۹۹۳۶۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۶

دریاچهٔ ارومیه یک دریاچه شور در شمال غربی ایران و بزرگ‌ترین دریاچه داخلی این کشور است.
کد خبر: ۱۱۹۸۰۸۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۹

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی از انتقال ۴۴ میلیون مترمکعب آب از طریق سد سیلوه به دریاچه ارومیه خبر داد.
کد خبر: ۱۱۹۷۹۱۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۹

_ دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با اشاره به تراز پایین آب دریاچه ارومیه به تشریح اقدامات انجام شده برای احیای این پهنه آبی پرداخت.
کد خبر: ۱۱۹۷۸۱۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۸

تازه‌ترین تصویر ماهواره ناسا از دریاچه ارومیه در شعاع ۵۰ کیلومتری سطح زمین / آخرین خبر
کد خبر: ۱۱۹۵۳۶۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۵

نبض خبر
سودابه مختاری فعال محیط زیست و حمایت از کودکان، در صفحه خود ویدیوهایی منتشر کرده که پسروی آب در بندرگز در خلیج گرگان را نشان می‌دهد. این تصاویر را می‌بینید.
کد خبر: ۱۱۹۴۹۹۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۴

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه گفت: رهاسازی آب به سمت دریاچه ارومیه به زودی آغاز می‌شود و لازم است دستگاه‌های متولی امر از جمله محیط زیست، سازمان آب منطقه ای و منابع طبیعی قرق مسیرهای رسیدن آب به دریاچه را به دقت انجام داده و پایش کنند.
کد خبر: ۱۱۹۳۴۸۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۶

سطح عرصه آبی دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است و متأسفانه نگین فیروزه‌ای آذربایجان در روزهای پایانی تابستان حال خوبی ندارد. مقرر شده بود دریاچه ارومیه در قالب طرح‌های ستاد احیا از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۴۰۴ به تراز اکولوژیک خود برسد، حال بعد از گذشت ۸ سال و اجرای طرح‌های متفاوت، بحرانی‌ترین روزهای خود را سپری می‌کند.
کد خبر: ۱۱۹۲۶۴۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۱

تغییرات اقلیمی در طول چند سال گذشته قاتل دریاچه‌های مختلفی در سرتاسر دنیا بوده که از مهمترین آن‌ها می‌توان به بزرگترین دریاچه آب شیرین کشور چین، ۱۰ هزار دریاچه در سریلانکا و ۹ دریاچه ترکیه و کم آب شدن دریاچه ارومیه اشاره کرد، دریاچه‌هایی که شرایط نامناسبی را در این تغییرات آب و هوایی تجربه می‌کنند.
کد خبر: ۱۱۹۱۴۱۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۳

 عیسی کلانتری می‌گوید: در دریاچه دیگر آبی به آن صورت وجود ندارد، تا جایی که من اطلاع دارم، غلظت نمک در آن قسمتی هم که آب هست، به بالای ۵۰ درصد رسیده است. کلا کمتر از ۷۰۰ تا ۷۵۰ میلیون مترمکعب  آب باقیمانده که آن هم آبی محسوب نمی‌شود و آب و نمک کامل است. تا آخر شهریور هم همین میزان تبخیر می‌شود و آبی نمی‌ماند، درواقع چیزی که می‌ماند اسمش می‌شود دریاچه سابق ارومیه.
کد خبر: ۱۱۹۰۷۸۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۱

نماینده ارومیه در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه باید نهضت ملی برای احیای دریاچه ارومیه وجود داشته باشد، گفت: دریاچه ارومیه خشک نشده ولی ظرفیت آن کاهش پیدا کرده است که علت این اتفاق هم گرمای زیاد و تبخیر آب دریاچه است.
کد خبر: ۱۱۹۰۴۸۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۹

مرور روزرنامه‌های سه شنبه ۷ شهریور
حمله به لاریجانی، کنایه به قالیباف و هشدار به رییسی، تحلیل و پیش‌بینی انتخابات آینده مجلس، فراز و فرود‌های سیطره دو ساله طالبان، مساله استادان غیرخالص، سیزده گام اقتصادی دولت سیزدهم به روایت خاندوزی، کاخ الیزه دنبال احیای برجام، ورود به پیمان‌ها و پایان یک‌جانبه‌گرایی‌ها، عملیات تولید گاز از فاز ۱۱ میدان پارس جنوبی و والدین موقت برای بدسرپرست‌ها، از مواردی است که موضوع گزارش‌های خبری و تحلیلی روزنامه‌های امروز شده است.
کد خبر: ۱۱۹۰۰۷۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۷

گوزن زرد ایرانی زیرگونه‌ای از گوزن زرد است که از گونه‌های نادر جهانی محسوب می‌شود. به دلیل کاهش جمعیت این گونه نادر در دهه‌های گذشته طرح‌هایی برای تکثیر و پرورش آن جهت جلوگیری از خطر انقراض این‌ گونه با ارزش جهانی اجرا شده است. یکی از این طرح‌ها مرکز تکثیر و پرورش گوزن زرد ایرانی پارک ملی دریاچه ارومیه در مجتمع رشکان ارومیه است. سایت تکثیر و پرورش گوزن زرد ایرانی پارک ملی دریاچه ارومیه در سال ۱۴۰۱ و مساحتی بالغ بر شش هکتار در مجتمع رشکان احداث شده است. تولد سه گوزن زرد ایرانی در بهار سال ۱۴۰۲ نشان از وضعیت مطلوب زیستی این گونه نادر در پارک ملی دریاچه ارومیه است. جمعیت گوزن زرد ایرانی حال حاضر در این مرکز پرورش و تکثیر ۱۱ راس است. علاوه بر این در جزایر اشک و اسپیر نیز به ترتیب ۲۴ و ۵ راس گوزن زرد ایرانی زیست می‌کنند.
کد خبر: ۱۱۸۸۷۸۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۹

nabzefanavari
ostanha
bato
farhangi
jahan
economic
sport
social
parliment
نبض بورس - داخلی - ستون چپ