کلیات

روز نهم مهرماه، در هر سال به عنوان روز سالمندان نام‏گذاري شده است تا گامي در راستاي تكريم اين پدران و مادران برداشته شود. دوران سالمندي همانند دوران كودكي يا جواني، يكي از مراحل زندگي است با اين تفاوت كه دوران كودكي و جواني، سرشار از انرژي و تلاش، ولي دوران سالمندي، همراه با تحليل قوا و كاهش ميزان فعاليت‏هاي فيزيكي مي‏ باشد. تاقبل از قرن بيست و يكم ميلادي، ميانگين عمر، بسيار پايين بود. اما بهبود وضع تغذيه و پيشرفت‏هاي چشم‏گير پزشكي و ارتقاي سطح بهداشت، سبب افزايش ميانگين عمر گرديده است. وجود شمار روز افزون سالمندان در اكثر كشورها موجب شده كه مقامات دولتي و برنامه‏ريزان اجتماعي، توجه بيشتري به اين مسئله ابراز نموده و به وضع مقرراتِ تأمين اجتماعي مطلوب‏ترِ آنان همت گمارند.

هم‏چنين با وجود كمك‏هاي مالي فرزندان به ويژه در كشورهاي آسيايى، باز هم اتّكاي سالخوردگان به تأمين اجتماعي بسيار است و از اين رو باز هم حمايت‏هاي مادي و معنوي دولت‏ها را در اين زمينه طلب مي‏كند. در جمهوري اسلامي ايران هم اگرچه در پرتو تحولات ناشي از انقلاب و به دليل آداب و رسوم فرهنگي در جامعه، كهن‏سالان از جايگاه ويژه‏اي برخوردار هستند، اما اين بدان معنا نيست كه هيچ سالمندي از محيط گرم خانواده‏اش محروم نمي‏ماند. زيرا همه ساله، بر شمار سال‏خوردگاني كه به آسايشگاه‏هاي سالمندان در سراسر كشور مراجعه مي‏كنند، يا از سوي اطرافيانشان به آنجا سپرده مي‏شوند، افزوده مي‏شود. با اين حال، به حكم الهي و فطري و سنت اجتماعي، فرزندان بايد حرمت پدر و مادر خود را حفظ كنند و به ايشان احسان نمايند.

اقدامات سازمان ملل

سازمان ملل در سال ۱۹۸۲ شورای جهانی سالمندی را تشکیل داد و در همان سال طرحی را برای تعیین یک روز جهانی برای سالمندان ارائه داد تا اینکه در سال ۱۹۹۰ این شورا اول اکتبر (9 مهرماه) را روز جهانی سالمندان تعیین کرد.

احترام به سالمندان در فرهنگ اسلام

تکریم سالمندان و احترام ویژه آنان، از آموزه های روشن فرهنگ اسلامی است. قرآن مجید که دفتری گشوده از نور و هدایت است، در آیه23 سوره اسراء می فرماید: «به پدر و مادر نیکی کنید. هرگاه یکی از آن دو، یا هر دو آنها نزد تو به سن پیری رسند، کمترین اهانتی به آنها روا مدار و بر آنها فریاد مزن و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو.» پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز در سخنی گران قدر، والایی سالمندان را این گونه ترسیم می کند: «احترام به پیران امت من، گرامی داشت من است.» امام علی علیه السلام ، بزرگداشت سالمندان را زمینه ساز احترام خود انسان می داند و می فرماید: «به بزرگانتان احترام کنید تا کوچک ترها شما را محترم شمارند.» امام صادق علیه السلام نیز در این باره فرموده است: «پیران خویش را تکریم کنید».

مشکلات اقتصادی سالمندان

کمبود پول در میان سالمندانی که تنها منبع درآمدشان حقوق بازنشستگی است بسیار شایع است، آنها از ترس‌ گرانی و فساد غذاهای تازه مانند میوه و سبزی، از خرید آنها امتناع می‌کنند. و مشکلات مالی مراجعه به دکتر را برای درمان بیماری به تعویق می‌اندازند که خود باعث طول دورهٔ درمان می‌شود.

سالمندان و مشکلات تغذیه‌ای

در کشورهای پیشرفته، بیشتر مشکلات گوارشی با زیاد خوردن ارتباط دارد اما در سالمندان کم‌خوری خود یک مشکل است. بین بیماری‌های مزمنی که سالمندان از آن رنج می‌برند (سرطان، ناراحتی‌های قلبی، دیابت، پیوست و دردهای استخوانی) و ترکیبی از رژیم غذائی نامناسب و زندگی ناسالم، رابطهٔ مستقیم وجود دارد. شخص به نسبت پیر شدن به دلایل گوناگون مقدار خوراکش نیز کمتر می‌شود. برخی مشکل بلع دارند، برخی به علت داشتن درد مفاصل برای خرید و درست کردن غذا دچار مشکل هستند، عده‌ای به‌علت از دست دادن همسر و ناخوش بودن، اشتهای خود را از دست می‌دهند و بعضی نیز به دلیل ضعف مالی قدرت خرید ندارند.

تحرک بدنی در دوران سالمندی

در کنار تغذیهٔ مناسب، تحرک جسمانی برای تأمین یک زندگی سالم در هر سنی لازم است. با سوختن کالری در اثر ورزش وزن بدن کنترل می‌شود. ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، استحکام استخوان‌ها را بیشتر می‌کند. دانشمندان معتقدند که حرکت فیزیکی باعث عملکرد خوب ریه‌ها و قلب می‌شود، قدرت و انعطاف‌پذیری را زیاد کند و حس سلامتی را القاء کند. به‌خاطر بیاورید روزی را که اولین موی سپیدتان را دیدید، شاید روزگاری نه چندان دور بود به آخرین موی رنگینتان با حسرت خیره شوید. سالمندان را عزیز بداریم.