کلیات

کارت شناسایی ملی یا کارت ملی در ایران یک کارت هویتی است که به همه ایرانیان بالای ۱۵ سال اختصاص داده می‌شود. ادارات ثبت احوال در داخل ایران و سفارت‌های ایران در خارج از کشور برای تبعه‌های ایران کارت ملی صادر می‌کنند.

برای درخواست صدور کارت ملی، متقاضی دست کم باید ۱۵ سال سن و شناسنامهٔ عکس‌دار داشته باشد.

طراحی و نقوش روی کارت‌های ملی سنتی

مسعود سپهر، مرتضی ممیز و مصطفی اسداللهی از طراحان اصلی کارت شناسایی ملی هستند. طراحی این کارت حدود ۲ ماه زمان برده‌است. در طراحی کارت تلاش شده‌است از نمادهای ایرانی استفاده شود. روی پلاستیک و در قسمت پایین کارت طرحی شبیه به طرح‌های قالی‌های دوران شاه عباس وجود دارد. این طرح با تغییر جهت نور، رنگ‌های مختلفی به خود می‌گیرد.

در زیر عبارت «کارت شناسایی ملی» به صورت بسیار ریز دوازده بار عبارت «جمهوری اسلامی ایران» با رنگ سبز چاپ شده‌است. همین طرح، اما با رنگ قرمز، در پشت کارت نیز وجود دارد.

پلاستیکی که برای تولید جلد کارت استفاده شده در کشورهایی مانند آلمان و استرالیا تولید می‌شود اما در ایران استفاده‌ای ندارد. روی این پلاستیک طرح لوزی و مربعی وجود دارد و در وسط، آرم پرچم جمهوری اسلامی ایران ثبت شده‌است.

طرح ترنجِ آبی‌رنگ که پشت و روی کارت وجود دارد از روی یک ظرف فلزی برجای مانده از قرن ششم هجری که هم‌اکنون در موزهٔ برلین نگهداری می‌شود برداشته شده‌است. در پس‌زمینهٔ طرح ترنج، رنگ عنابی کم رنگی دیده می‌شود که خود حاوی نقوش بسیار ریز اسلیمی لوزی و مربعی است. این نقوش لوزی و مربعی از گره‌سازی چوب و همچنین هنر منبت‌کاری ایرانیان الهام گرفته شده‌اند که پیشینهٔ آن به دوره سلجوقی برمی‌گردد. ترنج‌های پشت و روی کارت کاملاً برهم منطبق هستند که جعل کارت را مشکل می‌کند. رنگ سفید وسط کارت نیز حاوی طرح‌های اسلیمی لوزی و مربعی است.

برای چاپ اسم و فامیل افراد از قلم رؤیا و در جاهای دیگر از قلم یکان — که طراح آن مسعود سپهر است — استفاده شده‌است. برای جلوگیری از جعل تغییرات جزئی در قلم‌ها داده شده‌است.

با گرفتن کارت رو به روی نورِ مستقیم می‌توان عبارت «ثبت احوال کشور» را مشاهده کرد که برای جلوگیری از جعل کارت تعبیه شده‌است.

کارت ملی هوشمند

کارت هوشمند ملی یا کارت ملی هوشمند نوعی کارت دیجیتالی است که توسط سازمان ثبت احوال کشور به عنوان مرجع امور هویتی کشور، تولید شده‌است. این کارت‌ها جایگزین کارت‌های ملی شده‌اند. دسترسی به اطلاعات درون کارت هوشمند ملی به یک کارت‌خوان نیاز دارد.

با پیاده‌سازی طرح کارت هوشمند ملی، این امکان فراهم می‌شود که خدمات به روشی ساده، سریع و با کیفیت بالاتر به مردم ارائه شوند. این موضوع می‌تواند موجب بهبود سطح کیفی زندگی مردم و بالا بردن سطح رضایت مردم از دولت شود. اطلاعات درون کارت هوشمند ملی به‌صورت رمزنگاری شده نگهداری می‌شوند که خود کارت از دسترسی‌های غیرمجاز به آن جلوگیری می‌کند.

کارت‌های ملی غیر هوشمند تا پایان سال ۹۶ اعتبار داشتند به جز افراد مقیم خارج از کشور که اعتبار کارت ملی آن‌ها تا پایان سال ۹۷ تمدید شد.

مراحل ثبت درخواست

برای تهیهٔ کارت هوشمند ملی، هر شخص باید ابتدا به سایت ncr.ir مراجعه و فرم مربوطه را آنلاین پر کرده و ۵۰۰۰۰ تومان از طریق کارت بانکی به صورت اینترنتی بپردازد. سپس بعد از تأیید از سوی ثبت احوال، شخص می‌تواند اقدام به نوبت‌گیری برای تکمیل ثبت نام کنند. در تکمیل ثبت نام بعد از اخذ ۱۰۰۰۰ تومان تمامی آثار انگشت در سیستم ثبت می‌شود، همچنین از متقاضی عکس سیاه سفید گرفته می‌شود و ثبت نام تکمیل می‌گردد. چنانچه افراد فاقد اثر انگشت باشند، مراکزی تعبیه شده که به روش ساده‌تری عملیات ثبت انجام شود.